Cách đây sáu năm, Trường đại học Công nghiệp Thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu triển khai hoạt động khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Ban đầu là khuyến khích, định hướng và hỗ trợ cho đội ngũ giảng viên, cán bộ, công nhân viên, tiếp đến mở rộng cho sinh viên toàn trường với nhiều chương trình thiết thực. Từ những chương trình ngoại khóa với sự có mặt của các chuyên gia, giảng viên có kiến thức sâu về khởi nghiệp, nhà trường nhận thấy sinh viên thật sự yêu thích và có nhiều tiềm năng trong lĩnh vực này.
Năm 2020, Ðổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trở thành môn tự chọn cho tất cả sinh viên trong trường. Hiện nay, nhà trường đã xây dựng tổ bộ môn về Ðổi mới sáng tạo và khởi nghiệp với đội ngũ gồm các thầy, cô giáo có kinh nghiệm và kiến thức về sáng tạo-khởi nghiệp cùng các chuyên gia cho nhiều lĩnh vực chuyên sâu.
Thạc sĩ Hoàng Thị Thoa, Phó Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông Trường đại học Công nghiệp Thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Môn Ðổi mới sáng tạo và khởi nghiệp gồm 30 tiết, trong đó hơn 50% thời gian thực hành trên lớp, sinh viên chia thành nhóm theo dự án. Kết thúc môn, sinh viên làm bài thi dưới dạng báo cáo dự án, gọi vốn đầu tư.
Trên cơ sở đó, các chuyên gia cùng giảng viên phụ trách sẽ nhận xét, góp ý, hỗ trợ phương hướng triển khai các dự án chất lượng thành mô hình kinh doanh. Bên cạnh việc đưa kiến thức khởi nghiệp vào chương trình chính khóa, hằng năm trường còn tổ chức nhiều cuộc thi, sân chơi khởi nghiệp để sinh viên giới thiệu các ý tưởng sáng tạo đến nhà đầu tư tiềm năng. Từ đó, trường chọn lọc những dự án tốt để hỗ trợ ươm tạo, tìm nguồn đầu tư, tạo điều kiện để sinh viên tham gia các cuộc thi khởi nghiệp lớn hoặc đưa sản phẩm vào thực tiễn, chuyển giao công nghệ…
Từ năm 2016, Trường đại học Nguyễn Tất Thành đã xây dựng mô hình "Ðại học khởi nghiệp" với các hoạt động cụ thể thay vì chỉ dừng lại ở những chương trình giao lưu, trưng bày sản phẩm như trước kia. Ngay sau đó, Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo Khởi nghiệp Trường đại học Nguyễn Tất Thành được thành lập và về sau trở thành mảnh đất ươm tạo nhiều dự án hay, mang lại hiệu quả cao trong nhiều lĩnh vực.
Tiếp đó, hai môn học là Khởi nghiệp và Kỹ năng-Tư duy sáng tạo được trường chính thức đưa vào giảng dạy với mục tiêu giúp sinh viên hiểu rõ khởi nghiệp-đổi mới sáng tạo là gì, muốn các dự án mang tính khả thi cần có xuất phát điểm ra sao, hướng đi như thế nào… Tính "trao quyền" được trường tận dụng tối đa, tạo hệ sinh thái bền vững nhưng không quá khép kín, kích thích tinh thần sáng tạo, dám thử, dám sai của sinh viên, giảng viên. Nhờ vậy, sinh viên của trường đã có nhiều dự án nhận giải cao tại các cuộc thi khởi nghiệp cấp thành phố, quốc gia. Trong Chiến lược phát triển giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2035, Trường đại học Nguyễn Tất Thành hướng đến mô hình đại học đổi mới sáng tạo, đa ngành, đa lĩnh vực.
Trong đó, trường tập trung phát triển năng lực khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và năng lực số dựa trên nền tảng tư duy thiết kế (Design Thinking) cho cả người dạy và người học. "Hệ sinh thái khởi nghiệp của trường được kết thành từ năm thành tố là ý tưởng sáng tạo, con đường sáng tạo, chính sách hỗ trợ sáng tạo, hệ thống huấn luyện-cố vấn và mạng lưới nhà đầu tư. Các chính sách hỗ trợ thay đổi liên tục, làm sao cho công tác đổi mới sáng tạo ngày càng đi lên. Việc truyền cảm hứng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo cũng được thúc đẩy cùng với đào tạo chuyên sâu, đưa các dự án hay, chất lượng ra thực tế", Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Hồng, Phó Hiệu trưởng nhà trường cho biết thêm.
Theo thông tin tại hội thảo "Vai trò của lãnh đạo nhà trường trong xây dựng mô hình Ðại học khởi nghiệp", hiện nay Thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 2.000 doanh nghiệp thuộc lĩnh vực công nghệ, tăng gấp năm lần so với năm 2017. Cùng với đó, hơn 200 quỹ đầu tư cho lĩnh vực khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo đang hoạt động tại thành phố. Không riêng các doanh nghiệp mà gần 90 trường đại học, cao đẳng đã chủ động tham gia hoạt động giảng dạy, triển khai mô hình khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và thu về kết quả khả quan. Các cuộc thi, sự kiện, sân chơi về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo cũng được đầu tư cả về số lượng lẫn chất lượng, đánh dấu bước phát triển nhanh chóng của hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo ở thành phố.
Giải thưởng cho ý tưởng khởi nghiệp mà sinh viên các trường nhận về đến thời điểm này là không ít. Tuy nhiên, bà Phan Thị Quý Trúc - Phó Trưởng phòng Phòng Quản lý Công nghệ và Thị trường công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Trong số đó, rất hiếm dự án của bạn trẻ được phát triển thành mô hình khởi nghiệp trong thực tế.
Theo bà Trúc, điều quan trọng nhất không phải là số lượng hoạt động, mô hình hay giải thưởng mà là tư duy của lãnh đạo nhà trường trong việc đào tạo khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Mỗi trường phải biết mục tiêu mình hướng đến là gì, rồi mới lên kế hoạch triển khai cụ thể. Hiện nay, nhiệm vụ về khoa học-công nghệ và nhiệm vụ đào tạo ở các trường đại học được xếp ngang nhau, không có sự chênh lệch lớn. Như vậy, ngoài hoạt động đào tạo, nhà trường cần xác định rõ hướng tập trung cho khoa học-công nghệ, vì điều đó sẽ ảnh hưởng đến chương trình giảng dạy, định hướng nghề nghiệp cũng như những bước đi thúc đẩy hình thành các doanh nghiệp khởi nghiệp từ trường đại học. Ðây chính là câu chuyện mà hầu hết trường đại học nổi tiếng trên thế giới đã trải qua ■
