Chủ động phòng, tránh bọ xít "hút máu người"

Theo PGS, TS Trương Xuân Lam, Trưởng phòng Côn trùng học thực nghiệm (Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật), bọ xít "hút máu người" được các nhà khoa học Việt Nam thu thập và nghiên cứu từ hơn mười năm nay và đã phát hiện ở nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước. Tuy nhiên, hiện chưa phát hiện được vai trò truyền bệnh Chagas của loài bọ xít này ở Việt Nam (chủ yếu xuất hiện ở khu vực Trung - Nam Mỹ). Bọ xít "hút máu người", thuộc họ bọ xít ăn thịt (Raduviidae) của bộ cánh nửa. Bọ xít "hút máu người" dài từ 9,5 đến 33 mm, phần bụng rộng và dẹt, đầu thân và các phần phụ khác nhẵn hoặc có lông ngắn. Ở rìa thân có mầu vàng, thân có mầu nâu đặc trưng. Loài côn trùng này thường đẻ trứng trên thành ngoài của giường, tủ, trứng to, dạng chùm và có mầu trắng ngà. Bọ xít "hút máu người", thường trốn vào các khe tối như khe giường, khe tủ... đêm đến mới xuất hiện. Loài côn trùng này sống chính bằng hút máu động vật, khi không có động vật thì đốt người là chính. Cách thức đốt của bọ xít "hút máu người" là đốt treo. Nó sẽ đốt "hút máu" phía mặt dưới tay theo dạng treo lơ lửng. Khi đốt chúng tiết ra một chất gây tê, làm cho người bị đốt không có cảm giác và thời gian đốt thường kéo dài từ 14 đến 15 phút...

PGS, TS Trương Xuân Lam cho biết thêm: Khoảng một tháng trở lại đây, khi thời tiết bắt đầu bước vào mùa hè nóng bức, tại nhiều khu vực dân cư trên địa bàn Hà Nội xuất hiện loại bò xít này. Các ổ bọ xít "hút máu người" chủ yếu sinh sống ở những khu vực ẩm thấp, bỏ hoang, có vải vụn hoặc gỗ mục và có nhiều chuột. Thực tế cho thấy, loài côn trùng này đang có chiều hướng phát tán rộng, ngay cả những nơi có môi trường sạch sẽ như các khu chung cư cao cấp... Kết quả nghiên cứu do Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật thực hiện cho thấy, thời gian phát tán loại bọ xít này thường bắt đầu trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 8. Nay, nó xuất hiện sớm hơn và kéo dài hơn so với quy luật. Nếu như trước đây, khi người bị bọ xít đốt thường chỉ có dấu hiệu sưng, ngứa, phù nề, thì nay có những trường hợp người bị đốt phải đưa đi cấp cứu tại các cơ sở khám, chữa bệnh...

BS Hà Tấn Dũng, Trưởng Khoa Sốt rét - Ký sinh trùng, Trung tâm Y tế dự phòng TP Hà Nội cho biết: Năm 2013, trên địa bàn TP Hà Nội đã ghi nhận được gần 100 trường hợp bị bọ xít "hút máu người" đốt tại 21 trong số 29 quận, huyện. Trong khi đó, từ đầu năm đến nay cũng đã ghi nhận được hàng chục trường hợp bị loại bọ xít này đốt tại một số quận, huyện. Theo BS Hà Tấn Dũng, nếu bị bọ xít "hút máu người" đốt và truyền bệnh Chagas do Trypannosoma cruzi gây ra thường ủ bệnh âm thầm từ năm đến 20 ngày, nhất là sau khi ký sinh trùng theo máu phát tán khắp cơ thể, với biểu hiện sốt cao đến 40 oC; sốt không đều; sốt kéo dài. Người bệnh còn có các dấu hiệu như phù mặt, chi, điển hình là phù một bên mí mắt; viêm cơ tim với các triệu chứng nhịp tim nhanh, tiếng tim nhỏ, huyết áp hạ, tim to, gan, lách, hạ bạch huyết sưng to... Người bệnh có thể chết sau từ hai đến bốn tuần do bị các biến chứng trầm trọng, nếu không được điều trị kịp thời. Ðiều đáng mừng, cho đến hiện nay ở Việt Nam chưa phát hiện trường hợp nào mắc bệnh Chagas do loài côn trùng này đốt, do vậy người dân không nên quá lo lắng.

Tuy nhiên, do hiện nay trên thế giới vẫn chưa có thuốc chủng ngừa và phương pháp điều trị căn bệnh Chagas này một cách có hiệu quả. Cho nên mọi người cần làm tốt việc phòng, tránh bọ xít "hút máu người" như, khi phát hiện có bọ xít "hút máu người" trong nhà, người dân nên tắt hết điện, sau đó dùng đèn pin soi vào các kẽ tường, kẽ tủ để bắt và giết chúng. Còn trong trường hợp không may bị bọ xít đốt, người bị đốt cần rửa sạch vết đốt dưới vòi nước chảy, cũng như tránh viêm nhiễm bằng cách bôi kem chống dị ứng côn trùng. Nếu khi vết đốt sưng to, khó chịu, ngứa thì người dân cần đến ngay các cơ sở y tế chuyên về da liễu để khám và có biện pháp điều trị phù hợp... Ðồng thời, người dân cần thường xuyên phơi đệm, quét khe giường thường xuyên tránh ẩm, thường xuyên kiểm tra nhà cửa. Người dân nên chú ý đến trứng bọ xít để diệt tận gốc, bằng cách thu lại cho vào túi và đốt chúng. Có thể sử dụng các hoạt chất trong y tế như Permethrin 50EC, Fendona 10SC, ICON 10WP (nhóm có nguồn gốc từ thực vật - pyrethroid) để phun trong nhà và chung quanh nhà giống như phun diệt muỗi. Các đơn vị y tế thường xuyên tổ chức, giám sát các ổ dịch bọ xít "hút máu người", cũng như tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân thực hiện nghiêm chỉnh các khuyến cáo mà ngành y tế đã đưa ra...