Một ngày đầu tháng 11, Lê Huỳnh Bảo Ngọc, một diễn viên nhí triển vọng mới 15 tuổi bỗng trở thành nạn nhân của hàng trăm, ngàn lời thóa mạ trên mạng xã hội. Lần đầu tiên trong đời, cô bé còn đang trong độ tuổi thành niên phải đối mặt với những "cơn bão trên không gian ảo".
Bảo Ngọc chỉ là một trong số ít các nạn nhân của hành vi bạo lực online đang hiện hữu hiện nay.
Ai cũng có thể trở thành nạn nhân
Là một nạn nhân của bạo lực trên không gian mạng, Lê Huỳnh Bảo Ngọc (sinh năm 2008) tại Cần Thơ chia sẻ, bản thân em đã phải đối mặt với rất nhiều "cuộc tấn công online" từ cộng đồng, nhưng nghiêm trọng nhất là vụ việc diễn ra trong khoảng đầu tháng 11/2023.
Nguyên nhân được bắt nguồn từ đoạn video kể về thời gian làm việc chung với một bạn diễn viên nhí của một nữ YouTuber nổi tiếng. Trong video, nữ Youtuber chỉ trích nữ diễn viên nhí này đã có những hành động và thái độ ứng xử không tốt. Dù không tiết lộ tên của đối phương, nhưng nhiều người đều cho rằng đó là Bảo Ngọc và bắt đầu "tấn công" cô bé bằng rất nhiều cách thức khác nhau.
 |
Nạn nhân Bảo Ngọc tỏ ra hoảng sợ và hoang mang khi trở thành nạn nhân của nạn bạo lực trên không gian mạng. |
"Con gần như bị cô lập, có thể khóc bất cứ lúc nào; đồng thời có hành vi mất kiểm soát như la hét, thậm chí tự làm tổn thương bản thân và từng 2 lần nghĩ tới việc kết thúc cuộc sống vì khủng hoảng", Bảo Ngọc chia sẻ cô bé đã phải nghỉ học hơn 1 tháng trở lại đây; đồng thời không hiểu vì sao mình lại... bỗng dưng trở thành nạn nhân của nạn bạo lực trên không gian mạng.
Bà Trần Kiều Oanh, mẹ Bảo Ngọc cho hay, bản thân bà "không thể tin được" khi chứng kiến những cuộc tấn công diện rộng dồn dập ập tới với gia đình. Không chỉ trên mạng xã hội, mẹ con bà bị kỳ thị, tấn công ngay trong cuộc sống hằng ngày.
"Ngày 8 tiếng, hai mẹ con khóc tới 7 tiếng. Bảo Ngọc đã từng có lần nghĩ quẩn, nhảy qua cửa sổ chung cư, may mắn tôi kịp kéo lại. Khi ấy, chúng tôi chỉ biết ôm nhau mà khóc", bà Kiều Oanh nức nở kể.
Bảo Ngọc từng đoạt giải Á quân Gương Mặt Thân Quen Nhí 2015 và góp mặt trong nhiều dự án nổi tiếng như chương trình Đồ Rê Mí, phim sitcom Gia Đình Là Số 1 phần 2. Ngoài ra, cô bé cũng từng phát hành MV Ghét Của Nào do chính mình viết kịch bản quay MV.
Đồng cảm với tình trạng Bảo Ngọc đang phải trải qua, bà Dương Quỳnh Tâm, đại diện Văn phòng Luật sư Interla cho biết, bà cũng là một nạn nhân của nạn bạo lực trên không gian mạng khi các đối tượng xấu đã cắt ghép, sử dụng công nghệ AI, sử dụng hình ảnh cá nhân của bà vào mục đích xấu. Điều này khiến cho cuộc sống cũng như tâm lý của bà bị đảo lộn nghiêm trọng.
 |
Bà Dương Quỳnh Tâm, đại diện Văn phòng luật sư Interla cũng là nạn nhân của tình trạng bạo lực trên không gian mạng. |
Trong khi đó, ông Hà Anh Tuấn, Giám đốc điều hành Vinalink khẳng định, bất cứ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của bạo lực trên không gian mạng, trong đó, trẻ em là nhóm đối tượng chịu tác động nặng nề và lâu dài nhất.
"Khi đưa ra các quan điểm trái chiều, bạn có thể ngay lập tức chịu tấn công ở các quy mô khác nhau. Trong nhiều trường hợp, các đối tượng tìm mọi thông tin cá nhân như tài khoản mạng xã hội, email, số điện thoại... để lăng mạ, hạ nhục", ông Tuấn thông tin.
Cần làm gì khi đối mặt với bạo lực mạng?
Thông tin thêm với phóng viên, ông Hà Anh Tuấn cho biết, qua nghiên cứu thực tế, hiện nay có thể chia người dùng mạng xã hội thành các nhóm, bao gồm: nhóm mong muốn tăng lượng theo dõi nhờ các vụ việc đang được quan tâm; nhóm có động cơ rõ ràng để tấn công, hạ bệ người khác và nhóm luôn có hiềm khích với cuộc sống.
 |
Ông Tuấn chia sẻ cách phòng, chống bạo lực trên không gian mạng tại buổi tọa đàm. |
CEO của Vinalink cho rằng, trong trường hợp trở thành nạn nhân của bạo lực mạng, các nạn nhân cần phải bình tĩnh xem xét; đồng thời sớm có tiếng nói chính thức, đưa ra thông tin sự thật kèm theo các dẫn chứng cụ thể.
Riêng đối với trường hợp nạn nhân là trẻ em, ông Hà cho rằng, người lớn cần khẩn trương khóa các tài khoản mạng xã hội đang bị tấn công; tách trẻ ra khỏi môi trường độc hại; tạo ra không gian sống tích cực cho các bé.
"Trong trường hợp phát hiện các dấu hiệu vi phạm pháp luật, nạn nhân nên liên hệ với các văn phòng luật sư để lập các vi bằng; đồng thời thông báo với các cơ quan chức năng, hoặc đại diện quản lý của các mạng xã hội để có biện pháp xử lý sớm", ông Tuấn nhấn mạnh.
Đánh giá trên góc độ pháp lý, ông Nguyễn Anh Tuấn, Luật gia thuộc Văn phòng Luật sư Interla cho biết, vấn đề bạo lực trên không gian mạng hiện nay đang rất nóng bỏng. Pháp luật đã có những chế tài nghiêm khắc nhằm giải quyết tình trạng nói trên như Điều 54, Luật Trẻ em năm 2016 quy định về trách nhiệm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng; Luật An ninh mạng 2018, Nghị định 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử.
 |
Luật gia Nguyễn Anh Tuấn. (Ảnh: Thành Đạt) |
"Ngoài ra, các hành vi bạo lực trên không gian mạng cũng có thể cấu thành tội phạm theo Điều 215 Bộ luật Hình sự về tội Vu khống, tội lợi dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích của các cá nhân, tổ chức", ông Tuấn nhấn mạnh.
Đáng chú ý, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 830/QĐ-TTg ngày 1/6/2021 phê duyệt Chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021-2025”.
Theo đó, Bộ Thông tin và Truyền thông là cơ quan chủ trì thực hiện Chương trình, có trách nhiệm rà soát, sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hành lang pháp lý, chính sách về bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng; xây dựng và triển khai các hệ thống kỹ thuật hỗ trợ việc kết nối, chia sẻ dữ liệu, thu thập, phân tích thông tin nhằm ngăn chặn nội dung xâm hại trẻ em... Đây sẽ là công cụ hữu hiệu để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng.
 |
Bảo Ngọc và mẹ bật khóc khi chia sẻ về tình trạng bạo lực trên không gian mạng xảy ra với chính gia đình mình. |
Ngoài ra, các diễn giả cũng cho rằng, bên cạnh các giải pháp về chính sách, kỹ thuật, thì mỗi gia đình, nhà trường và xã hội cần tăng cường trang bị kiến thức và kỹ năng “tự vệ” cho trẻ em, giúp trẻ em biết bảo vệ thông tin cá nhân và tương tác lành mạnh, sáng tạo trên không gian mạng. Để bảo vệ trẻ em trước những nguy cơ khi tiếp xúc với mạng xã hội, việc trang bị kiến thức, kỹ năng phù hợp với từng độ tuổi để các em biết tự bảo vệ mình và biết cách tương tác an toàn là rất cần thiết, đó chính là “vaccine số” dành cho những “công dân số nhí”.
Số liệu từ Cục Trẻ em (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội), chỉ tính riêng trong tháng 8/2023, Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111 đã tiếp nhận 240 cuộc gọi có nội dung liên quan tới xâm hại trẻ em trên môi trường mạng, trong đó có 67 cuộc gọi liên quan tới xâm hại tình dục trẻ em trên môi trường mạng, 22 cuộc gọi liên quan tới các tình huống trẻ em bị bạo lực, bắt nạt trên môi trường mạng... Dựa vào các cuộc gọi tiếp nhận, các nhân viên Tổng đài 111 đã thực hiện 11 ca can thiệp các tình huống xâm hại, dụ dỗ, bạo lực, xúc phạm trẻ em trên môi trường mạng.
