Trẻ hóa độ tuổi nhóm MSM nhiễm HIV
Là tỉnh có số ca nhiễm HIV đứng thứ 4 ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long và thứ 16 trong cả nước, mỗi năm, Kiên Giang phát hiện thêm 350-400 ca nhiễm (năm 2022 phát hiện 469 ca).
Tính đến 30/6/2023 số tích luỹ phát hiện HIV của Kiên Giang là 6.509 người, trong đó 1.702 người đã tử vong. Số người nhiễm HIV còn sống quản lý được 84,6% (4.068/4.807). Hiện có 3.161 người nhiễm đang được điều trị thuốc kháng virus HIV (74 là trẻ em <15 tuổi).
Tỷ lệ hiện nhiễm HIV tỉnh Kiên Giang khoảng 0,2% (so cả nước là 0,3%) và 99,3% (143/144) xã/phường đã ghi nhận có ca nhiễm HIV.
Số mắc 221 người/100.000 dân toàn tỉnh, địa phương có số ca HIV/AIDS mới phát hiện và tỷ lệ mắc trên 100.000 dân cao tập trung chủ yếu ở một số huyện điểm nóng như Phú Quốc, Rạch Giá, Hà Tiên và Kiên Hải.
Đối tượng dễ bị nhiễm và tỷ lệ nhiễm cao là nhóm có quan hệ tình dục đồng giới, người nghiện chích ma túy, người mua bán dâm. Qua thống kê cho thấy số người bị nhiễm HIV do lây qua đường tình dục 81,7% (năm 2022 phát hiện chủ yếu do lây qua đường tình dục 97,9%); Phân bố theo tuổi: độ tuổi 25-49 là 72,3%; giới nam 66,3%, nữ 33,7%, từ 2017 đến nay nam giới gia tăng trở lại lên 85,7% (2022).
Trong những năm gần đây, nhóm nguy cơ lây nhiễm HIV chiếm tỷ lệ cao nhất là nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới, với tỷ lệ nhiễm HIV từ 11,3% lên 14,7% qua giám sát trọng điểm từ 2015-2020, năm 2022 có xu hướng giảm nhưng tỷ lệ vẫn cao là 11,3%.
 |
Cấp phát thuốc điều trị Methadone cho người bệnh. |
Theo bác sĩ Giang Văn Tiên, Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, CDC tỉnh Kiên Giang, Dự án tăng cường hỗ trợ kỹ thuật phòng, chống HIV/AIDS ở Việt Nam (dự án EPIC) đã giúp tỉnh Kiên Giang triển khai các hoạt động đáp ứng y tế công cộng và giám sát ca bệnh, tăng cường tìm ca bệnh HIV, chú trọng trong nhóm MSM.
“Theo ghi nhận giám sát ca bệnh gần đây, trong số ca nhiễm HIV mới, các trường hợp nhóm MSM chiếm khoảng 50%. Các ca nhiễm HIV trong nhóm MSM cũng trẻ hóa, có xu hướng tăng trong nhóm 16-25 tuổi. Riêng tại các địa phương triển khai dự án EPIC là Rạch Giá, Châu Thành và Phú Quốc, số ca nhiễm HIV là MSM chiếm 59% các ca nhiễm mới”, bác sĩ Tiên cho hay.
Tăng cường phát hiện ca bệnh thông qua các đồng đẳng viên
Theo bà Võ Thị Lợt, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Kiên Giang cho biết, việc tiếp cận nhóm MSM rất khó. Do đó, các đồng đẳng viên là cánh tay nối dài của cán bộ y tế trong việc tiếp cận những đối tượng này để chia sẻ kiến thức về nguy cơ lây nhiễm HIV nếu không có các biện pháp bảo vệ bản thân an toàn.
Đến nay, tỉnh đã xây dựng lực lượng truyền thông viên đồng đẳng/tiếp cận cộng đồng các nhóm: 69 người, trong đó có 7 người nhiễm HIV tham gia làm đồng đẳng viên. Công tác can thiệp giảm tác hại được duy trì thực hiện, tập trung cho nhóm người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV cao.
“Nhờ có sự hỗ trợ này, chúng tôi đã tiếp cận được 819 người nghiện chích ma túy, 566 phụ nữ bán dâm, 895 nam quan hệ tình dục đồng giới, 788 vợ/chồng/bạn tình của người nhiễm HIV; cấp phát miễn phí 76.600 bơm kim tiêm, 50.619 bao cao su, 21.582 chất bôi trơn.
Tổ chức điều trị người nghiện các chất dạng thuốc phiện đang điều trị thuốc thay thế Methadone là 134 người (Tích lũy 304 người), đạt 89,3% (134/150) so với chỉ tiêu được giao theo Quyết định số 1008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ giao chỉ tiêu bệnh nhân điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone.
Xét nghiệm HIV 38.737 lượt người, có 230 lượt người dương tính. Sau rà soát, 6 tháng đầu năm phát hiện 204 ca nhiễm HIV mới, đạt 40,8% chỉ tiêu Cục Phòng, chống HIV/AIDS giao”, bà Lợt cho hay.
 |
Bà Võ Thị Lợt, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Kiên Giang chia sẻ về công tác phòng, chống HIV/AIDS. |
Số khách hàng dương tính HIV mới được chuyển gửi điều trị thuốc ARV thành công là 181 người, đạt tỷ lệ 88,7% (160 ca thành công trong vòng 7 ngày, trong đó 73 ca thành công trong ngày).
Trong 6 tháng đầu năm, tỉnh đã quản lý, chăm sóc điều trị ARV mới cho 206 bệnh nhân. Như vậy, tính đến nay, tỉnh đang điều trị ARV cho 3.161 người, trong đó có 74 trẻ em (đạt 102,7% so với chỉ tiêu Cục Phòng, chống HIV/AIDS giao là 3.077).
Điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho cả mẹ và con cho 100% các trường hợp phát hiện được. Tất cả 14/14 phụ nữ mang thai nhiễm HIV và con của họ sinh ra được dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Kết quả xét nghiệm chẩn đoán HIV sớm cho 12 trẻ (tất cả đều âm tính).
Trong 6 tháng đầu năm, tỉnh đang điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) cho 170 bệnh nhân mới trong tổng số 338 người đang điều trị.
Hoạt động điều trị HIV/AIDS (ARV)được triển khai thực hiện tại 9 huyện, thành phố (Trung tâm Y tế Rạch Giá, Hà Tiên, Phú Quốc, Tân Hiệp, Giồng Riềng, Gò Quao, An Minh, Kiên Lương, Vĩnh Thuận) và 2 bệnh viện tuyến tỉnh (Bệnh viện Đa khoa tỉnh và Bệnh viện Sản Nhi).
Hoạt động điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) được triển khai thực hiện tại 10 phòng khám là Cơ sở điều trị Methadone và các cơ sở điều trị thuốc ARV (trừ Bệnh viện Đa khoa tỉnh và Bệnh viện Sản Nhi).
Tuy nhiên, theo Phó Giám đốc CDC tỉnh Kiên Giang, hiện tỉnh vẫn còn nhiều địa bàn chưa có cơ sở điều trị ARV, khó khăn cho người dân tiếp cận dịch vụ. Việc bao phủ dịch vụ còn hạn chế: chưa thể tiếp cận cung cấp vật tư giảm tác hại do lực lượng tuyên truyền viên chưa đáp ứng can thiệp; tư vấn xét nghiệm HIV, điều trị ARV gặp khó khăn chưa đạt mức có thể khống chế đại dịch HIV/AIDS do nguồn lực hạn chế.
Tình hình cung cấp dịch vụ phòng chống HIV/AIDS tại các cơ sở y tế không bảo đảm cung cấp loại dịch vụ kỹ thuật cao (các xét nghiệm tải lượng virus) gặp nhiều khó khăn do nhiều yếu tố khách quan, do đó Trung tâm Kiểm soát bệnh tật phải liên hệ với các cơ sở y tế ngoài tỉnh để thực hiện xét nghiệm tải lượng virus HIV, CD4 cho người nhiễm đang điều trị ARV.
“Năm 2023 hiện chưa có văn bản quy định định mức chi cho các hoạt động phòng chống HIV/AIDS nên nhiều hoạt động của tỉnh bị gián đoạn/hoặc duy trì ở mức tối thiểu”, bà Lợt cho hay.
