Năm 2017, Dự án phát triển tổng hợp đô thị động lực thành phố Thái Nguyên được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương triển khai với mục tiêu tăng cường chất lượng kết nối giao thông; cải thiện khả năng tiếp cận hạ tầng đô thị, cải tiến quy hoạch và quản lý đô thị tích hợp.
Dự án có tổng nguồn vốn là 2.250 tỷ đồng, gồm nguồn vốn vay của Ngân hàng Thế giới và vốn đối ứng của địa phương, trong đó chi phí để giải phóng mặt bằng (GPMB), hỗ trợ tái định cư là gần 658 tỷ đồng. Dự án bao gồm 9 hạng mục, được chia làm 2 giai đoạn và được thực hiện trong 4 năm (2020-2024).
Dự án đường Huống Thượng-Chùa Hang (Dự án) đi qua các xã: Hóa Thượng, Linh Sơn, Huống Thượng và phường Chùa Hang của thành phố Thái Nguyên. Ðiểm đầu nối với đường Bắc Nam kéo dài (xã Huống Thượng), điểm cuối nối với nút giao trung tâm phường Chùa Hang với chiều dài toàn tuyến gần 6km. Dự kiến khi Dự án hoàn thành và đưa vào sử dụng sẽ là “đòn bẩy” thúc đẩy kinh tế của địa phương, tạo sự kết nối thuận lợi về giao thông hai bên bờ sông Cầu.
Tháng 11/2020, UBND thành phố Thái Nguyên đã ban hành Quyết định thu hồi đất của các hộ dân nằm trong Dự án và tiến hành điều tra, khảo sát, kiểm đếm. Và khi thực hiện đền bù, Dự án đã vấp phải sự phản đối của người dân. Ông Lý Văn Hợp, công dân xóm Bến Ðò, xã Linh Sơn, thành phố Thái Nguyên, phản ánh: Phần đất của các hộ dân xóm Bến Ðò đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trồng lúa. Song, do trồng lúa đạt hiệu quả kinh tế thấp cho nên từ nhiều năm trước, các hộ dân đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng sang trồng xen canh, trồng màu, làm giàn tre để trồng mướp, su su xen lẫn trồng hoa bán vào dịp Tết.
Sau một thời gian, thấy việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng mang lại hiệu quả, các hộ gia đình đã đầu tư thêm nhiều hệ thống giàn kẽm, khoan giếng lấy nước tưới tiêu, làm hệ thống đường dây điện phục vụ sản xuất nông nghiệp lâu dài. Việc chuyển đổi này cũng được lãnh đạo xã Linh Sơn hướng dẫn, khuyến khích các hộ dân thực hiện cũng như nhân rộng mô hình đối với các diện tích trồng lúa hiệu quả thấp khác trên địa bàn.
Theo ông Nguyễn Văn Chiến (xóm Bến Ðò, xã Linh Sơn, thành phố Thái Nguyên) cho biết, gia đình ông nhận quyết định thu hồi đất phục vụ Dự án, trong đó gồm toàn bộ diện tích nhà ở, khu nhà chăn nuôi và các hạng mục tài sản khác. Theo phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB, có rất nhiều tài sản không được kiểm kê đầy đủ về số lượng, chủng loại và giá trị, dẫn tới phương án bồi thường không đúng với thực tế. Ông Chiến đã nhiều lần yêu cầu được kiểm đếm, tính toán lại, nhưng không được giải quyết.
Trong quá trình thu hồi đất để thực hiện Dự án, rất nhiều hạng mục đầu tư của người dân xóm Bến Ðò phục vụ sản xuất như giàn ống kẽm, giếng khoan, lưới B40, hệ thống điện của các hộ dân đều không được bồi thường. Lý do Hội đồng bồi thường GPMB Dự án đưa ra là những công trình này do các hộ dân làm sau khi có quyết định thu hồi đất.
Thế nhưng, theo Quyết định số 20/2016/QÐ-UBND tỉnh Thái Nguyên ngày 6/7/2016 sửa đổi, bổ sung một số điều tại quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên nêu rõ: “Ðối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân tự ý xây dựng các công trình để phục vụ mục đích sản xuất nông nghiệp trước ngày công bố thực hiện Dự án, khi xây dựng không có văn bản xử lý vi phạm của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền, được UBND cấp xã nơi có đất thu hồi xác nhận công trình xây dựng với mục đích phục vụ sản xuất nông nghiệp thì thực hiện hỗ trợ đối với tài sản xây dựng trên, mức hỗ trợ bằng mức bồi thường”.
Trong kế hoạch tái định cư của UBND tỉnh Thái Nguyên được phê duyệt tại Văn bản 1931-UBND-TH ngày 24/5/2018 cũng nêu: “Hỗ trợ 100% giá trị bồi thường theo giá thay thế. Ðền bù theo giá thay thế cho tất cả các công trình bị ảnh hưởng, bất kể tình trạng sử dụng đất hợp pháp của người bị ảnh hưởng nếu các công trình bị ảnh hưởng được xây dựng trước ngày khóa sổ kiểm kê. Tất cả những người bị ảnh hưởng bởi dự án có tài sản và đang sinh sống trong khu vực bị thu hồi phục vụ Dự án trước ngày khóa sổ đều có quyền được bồi thường, hỗ trợ cho các thiệt hại”.
Như vậy, nếu căn cứ theo đúng chỉ đạo của UBND tỉnh Thái Nguyên như đã nêu tại các văn bản nói trên, các tài sản trên đất để phục vụ sản xuất nông nghiệp của người dân tại xóm Bến Ðò sẽ được bồi thường. Tuy nhiên, tất cả đều không được tính đến khi Ban quản lý Dự án xây dựng phương án bồi thường, gây bức xúc, thiệt hại cho những người dân nơi đây.
Ðể làm rõ những kiến nghị của bạn đọc, chúng tôi đã có buổi làm việc với Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố Thái Nguyên (đơn vị thực hiện phương án bồi thường GPMB Dự án). Theo ông Trần Quang Hải, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố Thái Nguyên, căn cứ hồ sơ sử dụng đất của gia đình ông Lý Văn Hợp cùng các hộ dân đã được UBND xã Linh Sơn xác nhận, đối chiếu với quy định hiện hành, tổ công tác đã tổng hợp hồ sơ báo cáo cấp có thẩm quyền thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ GPMB theo quy định.
Theo đó, UBND thành phố Thái Nguyên đã có các quyết định phê duyệt phương án bồi thường và thu hồi đất. Bao gồm, giá bồi thường đất nông nghiệp, cây cối, hỗ trợ ổn định đời sống, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm, khen thưởng bàn giao mặt bằng sớm... Tuy nhiên, ông Hải vẫn cho rằng không hỗ trợ đối với những công trình phục vụ sản xuất của các hộ dân với lý do các công trình được hình thành sau ngày triển khai chế độ chính sách. Ông Hải đưa căn cứ chứng minh bằng hình ảnh hiện trạng đất ở thời điểm kiểm đếm. Tuy nhiên, những hình ảnh này không đồng nhất với hình ảnh do các hộ dân cung cấp.
