Văn học nghệ thuật đã góp phần to lớn xây dựng nền văn hiến Việt Nam (*)

(Bài phát biểu của đồng chí PHAN DIỄN, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư T.Ư Ðảng)

Văn học nghệ thuật nước ta có truyền thống đáng tự hào. Trong suốt chiều dài lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, văn học nghệ thuật đã góp phần to lớn xây dựng nên nền văn hiến Việt Nam, nền văn hóa Việt Nam phong phú, đa dạng, giàu bản sắc dân tộc, tạo nên cốt cách tâm hồn con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Ðây là tài sản vô giá của dân tộc ta. 75 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Ðảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, nhân dân ta đã vượt qua biết bao hy sinh, gian khổ, giành được những thắng lợi vĩ đại, đưa nước ta, dân tộc ta vào thời kỳ phát triển rực rỡ: cả nước hòa bình, độc lập, thống nhất, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong sự nghiệp cách mạng vẻ vang đó của dân tộc, văn nghệ sĩ nước ta đã có những đóng góp to lớn. Trong những ngày tháng sôi sục của Cách mạng Tháng Tám và những năm tháng khó khăn, gian khổ, vô cùng ác liệt của hai cuộc kháng chiến cứu nước, văn nghệ sĩ đã hòa mình vào dòng thác cách mạng, đồng cam cộng khổ, chia ngọt sẻ bùi cùng nhân dân và các chiến sĩ trên tất cả các mặt trận, ở mọi miền của Tổ quốc để tạo nên những tác phẩm phản ảnh chân thực khí thế hào hùng của đất nước và cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân ta, có sức cổ vũ, động viên khích lệ to lớn đồng bào và chiến sĩ cả nước.  Nhiều văn nghệ sĩ đã dũng cảm hy sinh vì sự nghiệp vẻ vang của dân tộc. Nhiều văn nghệ sĩ tên tuổi đã trở nên thân thiết với nhân dân, được nhân dân hết lòng yêu mến, kính trọng.

Trong những năm vừa qua, trước những biến động xã hội phức tạp cả ở trong nước và trên thế giới, những thách thức, khó khăn của đời sống, tuyệt đại bộ phận văn nghệ sĩ vẫn vững vàng, tâm huyết với sự nghiệp, các hoạt động văn học, nghệ thuật vẫn không ngừng tìm tòi, phát triển phong phú, năng động, sáng tạo, đóng góp tích cực vào sự nghiệp đổi mới. Năm năm qua, Liên hiệp  các  Hội  Văn  học -  Nghệ thuật  Việt  Nam

đã kế thừa và phát huy truyền thống của Hội Văn hóa cứu quốc, Hội Văn nghệ Việt Nam, Hội Liên hiệp Văn học - Nghệ thuật Việt Nam trước đây, tập hợp rộng rãi các hội thành viên và anh chị em văn nghệ sĩ cả nước; hướng dẫn, động viên văn nghệ sĩ đi sâu vào thực tiễn công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ đổi mới, góp phần tạo nên nhiều thành tựu văn học nghệ thuật. Bằng lao động sáng tạo và những đóng góp của mình, văn nghệ sĩ đã thực hiện lời dạy của Bác Hồ "Văn hóa, nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy". Các giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật mà Nhà nước ta trao tặng cho những công trình nghệ thuật ưu tú, xuất sắc nhất đã nói lên sự đánh giá cao và sự trân trọng của Ðảng, Nhà nước và nhân dân ta đối với những đóng góp to lớn của văn học nghệ thuật vào sự nghiệp cách mạng của đất nước.

Qua 20 năm đổi mới, với những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử đã giành được, thế và lực của đất nước, uy tín quốc tế của Nhà nước ta được nâng cao, nước ta đang vững bước tiến lên trong giai đoạn phát triển mới đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tích cực, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Ðại hội X của Ðảng sắp tới sẽ đề ra phương hướng, nhiệm vụ phát triển đất nước ta trong 5 năm 2005-2010 và những năm tiếp theo, để sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng nước kém phát triển và đến năm 2020, cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Ðảng và Nhà nước ta luôn coi trọng và đánh giá cao vai trò của văn hóa, văn học nghệ thuật, luôn quan tâm tới việc không ngừng nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân. Ðảng, Nhà nước ta đã xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội ta. Hội nghị lần thứ năm BCH T.Ư Ðảng khóa VIII đã ra Nghị quyết về xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Hội nghị lần thứ mười của Trung ương khóa IX một lần nữa ra Kết luận về tiếp tục thực hiện Nghị quyết T.Ư 5 (khóa VIII), khẳng định cần thiết phải "bảo đảm sự gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng, chỉnh đốn Ðảng là then chốt với không ngừng nâng cao văn hóa - nền tảng tinh thần của xã hội", coi việc "tạo nên sự phát triển đồng bộ của ba lĩnh vực trên chính là điều kiện quyết định bảo đảm cho sự phát triển toàn diện và bền vững của đất nước".

Ngày nay, công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta diễn ra hết sức sôi động, mạnh mẽ, phong phú, với những thành tựu, những tấm gương, những cách làm rất sáng tạo; đời sống vật chất của nhân dân ngày càng được cải thiện, nhu cầu về văn hóa, văn học nghệ thuật ngày càng cao; dân chủ xã hội, giao lưu quốc tế ngày càng mở rộng..., đó là những điều kiện rất thuận lợi để văn học nghệ thuật phát triển. Song những diễn biến phức tạp của tình hình quốc tế; sự tuyên truyền chống phá của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta; tính chất mới mẻ, chưa từng có tiền lệ trong lịch sử của sự nghiệp đổi mới; sự phát triển và thâm nhập mạnh mẽ của nhiều luồng, nhiều kênh thông tin trong điều kiện cách mạng khoa học công nghệ và toàn cầu hóa... cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với văn học, nghệ thuật, với các văn nghệ sĩ.

Ðảng, Nhà nước, nhân dân ta mong đợi văn nghệ sĩ nước ta sẽ có nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật hay, có giá trị cao về nội dung và nghệ thuật, phản ánh sâu sắc hiện thực đất nước và con người Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới, đáp ứng nhu cầu tinh thần của nhân dân, định hướng các sinh hoạt văn hóa của xã hội, nhất là với thanh niên, hướng tới những giá trị nhân văn cao cả; thông qua những hình tượng nghệ thuật, khơi dậy và nuôi dưỡng những tình cảm lớn, những khát vọng sáng tạo, động viên, cổ vũ nhân dân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh".

Lao động nghệ thuật là lao động sáng tạo có tính đặc thù cao, mang đậm dấu ấn cá nhân, bản lĩnh, tài năng, tâm huyết, vốn sống của mỗi văn nghệ sĩ. Ðể có những tác phẩm văn học có giá trị cao, trước hết mỗi văn nghệ sĩ phải thật sự là người có bản lĩnh chính trị vững vàng, có cách nhìn đúng đắn, khách quan, phân biệt được rõ đúng, sai, chân thực và giả dối, cái thiện và cái ác, cái mới và cái cũ bảo thủ, lạc hậu trong vô vàn sự vật, hiện tượng của cuộc sống vốn hết sức phong phú, đa dạng, phức tạp; phải thật sự là người tâm huyết, gắn bó máu thịt với sự nghiệp cách mạng, tắm mình trong cuộc sống lao động sáng tạo của các tầng lớp nhân dân để tích lũy vốn sống, để nắm bắt, cảm nhận được hơi thở của nhân dân, khơi dậy và nuôi dưỡng nguồn cảm hứng sáng tạo; đồng thời cũng phải thường xuyên trau dồi kỹ năng nghề nghiệp trước những đòi hòi ngày càng cao của cuộc sống.

Ðảng, Nhà nước ta sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các văn nghệ sĩ tìm hiểu, nắm bắt được các chủ trương, đường lối, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, chính sách đối nội, đối ngoại của đất nước, nhất là quan điểm, đường lối của Ðảng, chính sách của Nhà nước đối với lĩnh vực văn hóa, văn học nghệ thuật; tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích văn nghệ sĩ thâm nhập thực tiễn, sống cùng cuộc sống lao động sáng tạo của nhân dân; tôn trọng tự do sáng tạo của văn nghệ sĩ, cổ vũ, động viên, hướng dẫn văn nghệ sĩ có những tác phẩm có giá trị ngang tầm với những thành tựu to lớn của đất nước ta, nhân dân ta.

Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật cần làm tốt nhiệm vụ tập hợp, đoàn kết đội ngũ những người làm công tác văn học nghệ thuật, thực sự là mái ấm của các văn nghệ sĩ, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của đội ngũ văn nghệ sĩ, là cầu nối giữa đội ngũ văn nghệ sĩ cả nước với Ðảng và Nhà nước. Liên hiệp Hội cần tích cực và chủ động hơn trong vai trò tham mưu đề xuất với Ðảng, Nhà nước các quan điểm, cơ chế, chính sách đối với lĩnh vực văn học nghệ thuật và đối với các văn nghệ sĩ; cổ vũ, động viên, tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ lao động sáng tạo, xây dựng nền văn học nghệ thuật Việt Nam dân tộc tiên tiến, làm phong phú thêm kho tàng văn hóa của dân tộc ta.

ÐẤT nước ta đang bước vào thời kỳ phát triển mới với nhiều thời cơ, thuận lợi hết sức cơ bản, nhưng khó khăn, thách thức cũng rất lớn. Ðảng, Nhà nước, nhân dân ta đang chờ đợi bước phát triển mạnh mẽ của văn hóa và nghệ thuật dân tộc. Tôi tin rằng văn học nghệ thuật nước ta, với đội ngũ văn nghệ sĩ trưởng thành và được thử thách, rèn luyện trong bão táp cách mạng, vững vàng về bản lĩnh chính trị, tâm huyết, gắn bó với sự nghiệp cách mạng, trách nhiệm cao trước nhân dân, nhất định sẽ hoàn thành sứ mạng cao cả của mình trước đất nước và dân tộc.

-------------

(*) Ðầu đề là của báo Nhân Dân.