Vấn đề chứng cứ trong Bộ luật Tố tụng Dân sự

Khái niệm chứng cứ đã được quy định cụ thể tại Điều 81 Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) như sau: "Chứng cứ trong vụ việc dân sự là những gì có thật được đương sự và cá nhân, cơ quan, tổ chức khác giao nộp cho Tòa án hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định mà Tòa án dùng làm căn cứ để xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp hay không cũng như các tình tiết khác cần thiết cho việc giải quyết đúng đắn vụ việc dân sự".

Như vậy chứng cứ của vụ án luôn tồn tại khách quan và được biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Với ý nghĩa quan trọng của chứng cứ như vậy nên chứng cứ không thể là những sự kiện, tình tiết giả được. Thực tiễn xét xử cho thấy có không ít trường hợp đương sự tự tạo ra các tình tiết, chứng cứ giả gây khó khăn cho Tòa án trong việc giải quyết vụ án nhưng bằng nhiều phương pháp đánh giá chứng cứ khác nhau như căn cứ vào lời khai của các bên đương sự, biên bản đối chất hoặc kết quả giám định tài liệu, chữ ký... mà Tòa án có thể phân tích, so sánh để đưa ra được quyết định giải quyết chính xác vụ án.

Tuy nhiên, các chứng cứ được sử dụng để chứng minh cho yêu cầu hay phản đối của các đương sự phải được thu thập theo trình tự do pháp luật quy định. Thông thường trước đây lời khai của đương sự, lời khai của người làm chứng thường được coi là chứng cứ nếu được ghi bằng văn bản và chứa đựng sự thật về vụ án. Hiện nay BLTTDS đã có quy định mở rộng hơn các nguồn và vấn đề về chứng cứ cụ thể tại khoản 4 Điều 83 BLTTDS đã quy định các lời khai của đương sự, của nhân chứng nếu được ghi bằng băng ghi âm, đĩa ghi âm, băng ghi hình, đĩa ghi hình theo quy định tại khoản 2 Điều 83 BLTTDS cũng có giá trị pháp lý. Với quy định này các đương sự sẽ có rất nhiều thuận lợi trong việc cung cấp các chứng cứ chứng minh cho các yêu cầu, phản tố của mình thông qua việc xuất trình cho Tòa án băng ghi âm, đĩa ghi âm... kèm theo văn bản xác nhận xuất xứ hoặc văn bản về việc liên quan đến việc thu âm, thu hình đó để Tòa án lập biên bản, lưu giữ trong hồ sơ vụ án.

Với vai trò đặc biệt quan trọng của chứng cứ trong việc giải quyết chính xác vụ án trên đây thông qua việc thu thập theo một trình tự, thủ tục do pháp luật quy định sẽ giúp Tòa án xem xét đánh giá toàn diện vụ án, xác định được yêu cầu hay sự phản đối của đương sự nào là có căn cứ và hợp pháp hay không cũng như những tình tiết khác cần thiết cho việc giải quyết đúng đắn vụ án.