Nhiều người có mặt tại buổi khai mạc trưng bày không giấu nổi cảm xúc của mình trước những cuốn sách cũ, bìa giấy xi măng đã nhoè mực in, giấy đen chữ nhỏ li ti đặc trưng của một thời. Gần 600 đầu sách, trong đó có hầu như đầy đủ bản dịch các tác phẩm lớn của các nhà văn Xô-viết nổi tiếng như M. Solokhov, L. Tolstoi, Bulgacov, Sekhov, Bunin, Dostoievski… đã được in ra từ nửa thế kỷ trước. Trong đó, có những cuốn quý giá như An na Kha lệ ninh (Anna Karenina) của L. Tolstoi do Vũ Ngọc Phan dịch, xuất bản từ năm 1943, có lẽ là tác phẩm văn học Nga được dịch ra tiếng Việt sớm nhất. Hoặc cũng có những cuốn mang nhiều giá trị tư liệu như Tỉnh uỷ bí mật - truyện ký của A. Fedorov, bản dịch của Chủ tịch Hồ Chí Minh với bút danh Nguyễn Du Kích. Hay như tập truyện của một số nhà văn Xô-viết như Zosenco, A. Platonov… mang tên Vệ quốc chiến, do Xích Liên dịch, Quân khu 8 Nam Bộ xuất bản năm 1949.
Phần trưng bày thơ ca Nga, có khoảng hơn 50 tập thơ Nga do nhiều thế hệ dịch giả thực hiện, cũng được in và giới thiệu trong suốt hơn nửa thế kỷ qua. Có những tư liệu như Tạp chí Văn nghệ số 2 năm 1949, in bài thơ Đợi anh về của K. Simonov do Tố Hữu dịch, hoặc chùm thơ sáu bài của Maiakovski, do Hoàng Trung Thông dịch năm 1950. Một mảng lớn sách là các tác phẩm của nhà thơ nổi tiếng Puskin.
Dịch giả Hoàng Thuý Toàn, chủ nhân của phần lớn tựa sách trên với hai giá sách và tủ trưng bày những cuốn sách cũ, cũng mang đến đây rất nhiều kỷ vật thú vị với niềm tự hào và tình yêu sâu sắc với đất nước con người và văn hóa Nga. Những bộ huy chương, huy hiệu, đồng tiền, vật lưu niệm, tem thư… khắc hình các nhà văn nhà thơ Nga được ông gìn giữ trong suốt hàng chục năm qua. Đặc biệt, ông còn mang đến đây bộ áo choàng dân tộc Daghestan do nhà thơ Raxun Gamzatov tặng Đại sứ Việt Nam Hồ Huấn Nghiêm. Đó thực sự là những hiện vật vô giá, và ông cho biết, sau này, ông sẽ tặng chúng cho Bảo tàng Văn học Việt Nam.
Trong số những cuốn mới được dịch và in gần đây (phần lớn do Trung tâm Văn hóa Đông Tây xuất bản), có những tác phẩm giá trị nhưng chưa được biết đến nhiều như Những dải trắng trên nền đen của R. David Gonzalez Gallego, xuất bản năm 2004, hoặc Mê cung ảnh của Sergei Lukianenko… Gần đây, NXB Trẻ và Công ty Nhã Nam cũng xuất bản một vài cuốn mang tính chất “thời thượng” như Vô hồn của Sergei Minaev hay Sonetchka … Tuy nhiên, sách văn học Nga những năm gần đây vẫn bị chìm nghỉm trong dòng thác ồ ạt các tác phẩm văn học dịch từ Mỹ, Anh, Trung Quốc và Nhật Bản.
Bản dịch An na Kha lệ ninh
của Vũ Ngọc Phan, năm 1943.
Dịch giả Đoàn Tử Huyến, người có nhiều năm gắn bó và mê say với văn học Nga kinh điển nói: “Thực sự bây giờ chúng ta cũng chưa thể cập nhật được đời sống văn học Nga đương đại. Thế hệ dịch giả trẻ chuyên tâm với tiếng Nga cũng hầu như chưa có. Và đặc biệt, công chúng cũng không mặn mà với sách Nga. Đó là những lý do chính để mảng văn học từng chiếm vị trí sâu sắc trong đời sống tinh thần của một thế hệ người Việt đang hầu như bị bỏ quên.”
Ông cũng cho biết, mặc dầu vậy, văn học Nga Xô viết trong thế kỷ trước thực sự là một di sản đồ sộ và vô giá mà chúng ta cũng vẫn chưa khai thác hết được. Các tác giả lớn và đã được dịch nhiều như Dostoievski, cũng còn bỏ sót nhiều tác phẩm lớn. Và kể cả những tác phẩm đã được dịch và in từ lâu, vẫn còn rất nhiều lỗi cần phải dịch lại, hiệu đính và bỏ công làm lại.
Hiện tại, Trung tâm Văn hóa Đông Tây, như một người khơi dòng chảy ngầm lặng lẽ, vẫn tiếp tục in lại những tác phẩm, tác giả kinh điển. Dịch giả Đoàn Tử Huyến cho biết, mới đây, ông cho in lại cuốn Gã khờ của Dostoievski mà phải mất đến sáu tháng hiệu đính. Ông nói, những tác phẩm đó phải được dịch lại chỉn chu, in lại bằng giấy đẹp, bìa đẹp, để thực sự là một tác phẩm giá trị trên giá sách của những người yêu văn học.
Cuộc trưng bày này ngoài việc mong muốn tìm lại những bạn đọc cũ và tìm thêm bạn đọc mới cho văn học Nga, cũng nhằm bước đầu giới thiệu và hệ thống lại quá trình dịch và phổ biến văn học Nga ở Việt Nam. Đây là hoạt động nhân kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười Nga do Hội Hữu nghị Việt Nam – Liên bang Nga và Trung tâm Văn hóa ngôn ngữ Đông Tây phối hợp tổ chức.
Phần lớn tựa sách và các kỷ vật trưng bày đều là của cá nhân các dịch giả Đoàn Tử Huyến, Hoàng Thuý Toàn và một số người bạn của hai ông, những người đã có nhiều năm gắn bó với nước Nga, am hiểu nền văn hóa Nga.
