Trách nhiệm thuộc về ai?

Quyết tâm làm đường bằng tiền của tỉnh

Năm 2010, Công ty Cổ phần BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư được UBND tỉnh Bình Phước giao làm chủ đầu tư dự án BOT mở rộng và nâng cấp tuyến quốc lộ 13 từ An Lộc đi cửa khẩu Hoa Lư, dài hơn 32 km. Cuối năm 2010, đơn vị này khởi công dự án và cam kết 24 tháng sẽ hoàn thành. Tuy nhiên đến nay, sau hơn bốn năm thi công, dự án do các công ty này thực hiện vẫn chỉ là những đoạn đường bị cày xới nham nhở và đầy bụi. Hậu quả là người dân Bình Phước sống dọc quốc lộ 13 phải sống trong bụi đường, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và mất an toàn khi lưu thông.

Hơn bốn năm qua, hàng trăm hộ dân sinh sống ven đường từ thị xã Bình Long đến huyện Lộc Ninh đã nhiều lần kiến nghị với nhà đầu tư, với chính quyền địa phương về thúc đẩy thi công, sớm hoàn thành dự án và có trách nhiệm hơn với người dân. Nhưng tình hình không có biến chuyển, nhà đầu tư không thi công, đường càng ngày càng xấu hơn, còn các kiến nghị của người dân chìm vào quên lãng.

Quá bức xúc, nhiều hộ dân đã tự phát căng biểu ngữ kêu khổ, phản đối chủ đầu tư và đặt cả chướng ngại vật trên quốc lộ 13 cho ô-tô đi chậm để giảm bụi. Tuy nhiên, chỉ khi báo chí dồn dập đưa tin, ảnh thì các cơ quan chức năng tỉnh Bình Phước mới giật mình, vào cuộc và mổ xẻ vấn đề.

Nói về thực lực của nhà đầu tư, Giám đốc Sở Giao thông vận tải (GTVT) tỉnh Bình Phước Hồ Văn Hữu khẳng định, các đơn vị không đủ tiền để thi công quốc lộ 13. Dự toán ban đầu dự kiến khoảng 685 tỷ đồng, đến nay đã là gần 1.000 tỷ đồng; trong đó Công ty TNHH MTV Cao-su Sông Bé chiếm 30% vốn, số còn lại do các công ty khác góp.

Tuy nhiên, ngoài Công ty TNHH MTV Cao-su Sông Bé có chút thực lực, các công ty khác trong dự án cải tạo quốc lộ 13 chỉ góp vốn trên giấy, còn nguồn tiền thật thì chờ tỉnh Bình Phước rót. Để thực hiện dự án này, lúc đầu tỉnh Bình Phước đã cấp cho nhà đầu tư 1.000 ha đất trồng cao-su (trị giá tương đương 100 tỷ đồng); đầu năm 2012, UBND tỉnh Bình Phước lại cấp tiếp cho dự án 100 tỷ đồng nữa. Nhưng do năng lực nhà đầu tư kém và yếu tố khách quan như suy thoái kinh tế, lãi suất cao... hay vì lý do nào đó, Công ty CP BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư không vay tiền từ ngân hàng. Vì thế khi tiêu hết khoản tiền do UBND tỉnh Bình Phước rót xuống thì các nhà đầu tư cũng ngừng thi công và đường lại xuống cấp nặng hơn. Đến thời điểm này, nhiều cán bộ của tỉnh Bình Phước đều thừa nhận các nhà đầu tư BOT quốc lộ 13 không đủ năng lực, không đủ nguồn vốn, lại không làm thủ tục vay ngân hàng, mà chỉ chờ tiền ưu đãi của tỉnh Bình Phước. Có thể nói, nguồn tài chính của nhà đầu tư là rất eo hẹp, thậm chí gần như không có vốn. Bí quá nhà đầu tư đã cầu cứu UBND tỉnh Bình Phước mời gọi thêm cổ đông để tham gia thực hiện dự án này. Trường hợp không có nhà đầu tư nào tham gia thì xin chuyển đổi từ hình thức BOT sang BT. Điều này cho thấy, công ty bán lại dự án cho tỉnh Bình Phước để thu hồi vốn.

Như vậy đến thời điểm này, nhà thầu thi công quốc lộ 13 đã được tỉnh Bình Phước ưu tiên cấp 200 tỷ đồng để làm quốc lộ 13 (bao gồm cả tiền bán đất). Thế nhưng, cứ hết vốn là chủ đầu tư lại ngừng thi công. Tổng cục Đường bộ khẳng định, chủ đầu tư dự án BOT mở rộng quốc lộ 13 (Bình Phước) năng lực kém và đã kiến nghị Bộ GTVT thay thế nhà đầu tư khác thực hiện dự án. Đồng thời chuyển dự án cho UBND tỉnh giám sát, vì năng lực quản lý của Sở GTVT còn nhiều hạn chế.

Cần làm rõ trách nhiệm của chủ đầu tư

Để xảy ra tình trạng thi công quốc lộ 13 chậm hơn hai năm, gây ô nhiễm môi trường và dư luận người dân bức xúc, theo UBND tỉnh Bình Phước, trước hết trách nhiệm thuộc về chủ đầu tư thiếu năng lực tài chính cũng như năng lực thi công. Đại diện Sở GTVT Bình Phước thì cho rằng, mấy năm qua do khó khăn về thu ngân sách nên nguồn kinh phí đầu tư các công trình giao thông, trong đó có quốc lộ 13 tại tỉnh này bị hạn chế. Đại diện Công ty CP BOT An Lộc - Hoa Lư phân trần, dự án có bảy cổ đông, thì nay đã có bốn đơn vị xin rút không tham gia. Hơn nữa, ba năm qua, công ty liên tục thay đổi Chủ tịch HĐQT, một số người về hưu, một số bị kỷ luật. Mới đây, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Cao-su Sông Bé, kiêm Chủ tịch HĐQT công ty này chuyển sang làm Bí thư Huyện ủy Chơn Thành, điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ tới tiến độ thi công dự án.

Hiện tại, nhà đầu tư hứa sẽ vay vốn từ ngân hàng để hoàn thiện dự án và đề xuất UBND tỉnh Bình Phước cho thu hẹp mặt đường rộng 25 m xuống còn 19 m; sử dụng các cây cầu cũ và tráng nhựa mỏng hơn so với thiết kế... Với các đề nghị này có lợi cho nhà đầu tư nhưng ảnh hưởng đến chất lượng công trình, đó là chưa kể trọng tải cầu - đường không đồng bộ. Theo khảo sát thực tế, những ngày cuối tháng 2-2015, chủ đầu tư có huy động lượng máy móc thi công, tưới nước... nhưng đoạn từ Bình Long đến Lộc Ninh vẫn ngổn ngang đất đá và đầy bụi. Những đoạn đã tráng nhựa, thì đã có dấu hiệu xuống cấp và đã xuất hiện hàng loạt ổ gà, mà theo một kỹ sư cầu đường, do lượng nhựa đường quá mỏng. Đáng lưu ý là còn hơn 50 hộ dân xã Lộc Thái (Lộc Ninh) đến nay vẫn đang khiếu nại, chưa bàn giao mặt bằng, vì cho rằng các văn bản của tỉnh Bình Phước thiếu nhất quán về xác định nguồn gốc đất, giá bồi thường... Với khó khăn về vốn, năng lực thi công và vướng mắc về đền bù, giải tỏa chưa được giải quyết dứt điểm, các cơ quan chức năng tỉnh Bình Phước, nhà đầu tư quốc lộ 13 dù có quyết tâm cao cũng khó hoàn thành dự án như cam kết.

Liên quan đến dự án đầu tư, mở rộng quốc lộ 13 trì trệ, UBND tỉnh Bình Phước đã có nhiều cuộc họp khẩn và nghiêm túc xem xét năng lực chủ đầu tư (gồm Công ty TNHH MTV Cao-su Sông Bé và Công ty Cổ phần BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư và các đơn vị liên quan) và khẳng định sẽ xem xét trách nhiệm của chủ đầu tư và các đơn vị liên quan, nếu còn tiếp tục thi công kéo dài. Trong khi đó, người dân cho rằng, tỉnh Bình Phước cũng phải chịu một phần trách nhiệm trong việc để dự án nâng cấp, mở rộng quốc lộ 13 kéo dài, cản trở giao thông, gây ô nhiễm môi trường. Cử tri cũng nhiều lần chất vấn đại biểu HĐND tỉnh Bình Phước, tại sao các cơ quan chức năng như: Sở GTVT, Sở Kế hoạch và Đầu tư, hay UBND tỉnh không thẩm định kỹ năng lực của nhà đầu tư, cụ thể là nguồn vốn, phương tiện thi công và đội ngũ cán bộ, kỹ sư chuyên về trồng, chăm sóc cây cao-su có đủ khả năng xây dựng cầu đường?