"Thương hiệu" đạo diễn của sân khấu

NDO - Một gương mặt dễ nhớ, một vóc dáng chắc đậm cùng bản tính thâm trầm... người chưa từng tiếp xúc với ông thường khá ngại ngần. Vốn trực tính, không ngại nói thẳng nhưng với cách nói thể hiện được sự hóm hỉnh, thông minh nên những nhận xét thẳng thắn của ông khiến người ta không thể giận ông lâu được. Ðã ở tuổi hơn sáu mươi nhưng ông vẫn rất phong độ, sung sức với nghề khi đã tạo dựng được cho mình một "thương hiệu" nghệ thuật rất ổn định trong làng sân khấu. Ông là NSND Trần Ngọc Giàu.

Ở Liên hoan sân khấu kịch chuyên nghiệp toàn quốc 2012, NSND Trần Ngọc Giàu được mời vào Ban giám khảo. Nhưng người làm nghề quan tâm nhiều hơn tới vai trò của ông trong công tác đạo diễn. Trong các vở diễn tham dự Liên hoan, ông đứng tên chỉ một vở song một phong cách, một dấu ấn riêng của Trần Ngọc Giàu thể hiện khá rõ ở nhiều vở của các đơn vị phía nam. Ðó là tác phẩm như Hồn ma báo oán của đạo diễn Hữu Châu, cũng đã có phiên bản ông dựng thành công mấy năm trước đây nên vì thế, bản dựng này thấy rất rõ những thủ pháp âm thanh, ánh sáng để tạo dựng không khí nửa thực nửa hư, một cách đưa người xem vào không khí rất hồi hộp... ông đã từng sử dụng. Rồi một cái tên đạo diễn rất mới: Xuân Hồng khiến cả Liên hoan bất ngờ với cách kể chuyện rất động qua nghệ thuật tranh cát, do họa sĩ tài ba Trí Ðức thể hiện. Sử dụng phông trang trí là tranh cát, sống động, có hồn, hào hoa... nhưng đưa thẳng họa sĩ lên sân khấu như một nhân vật dẫn chuyện, cách làm đã đưa tới thành công cho vở diễn Âm binh, dù rằng, người làm nghề đều khẳng định, sáng tạo gây ấn tượng nhất là đạo diễn đã đưa tranh cát tham gia vào tạo dựng cảnh trí, bối cảnh. Và đằng sau thành công của Xuân Hồng không thể bỏ qua vai trò tư vấn rất quan trọng của NSND Trần Ngọc Giàu... Lý giải về sự tham gia của mình, ông cho biết, không phải vì là sự ẩn danh hoặc cố tình đứng sau, mà ông tự thấy mình có nghĩa vụ của người đi trước, giúp tay tiếp sức cho các em để sân khấu có thêm nhiều tác phẩm có chất lượng.

Tác phẩm sân khấu của ông tham dự Liên hoan năm nay khiến bạn nghề kính nể chính là vì có sự so sánh, đối chứng rất rõ ràng với một vở diễn khác của đơn vị khác khi cùng dàn dựng một kịch bản. Từ một kịch bản văn học của nhà viết kịch Ðăng Chương, đã có hai phiên bản sân khấu rất khác nhau. Cũng chủ đề đó, cũng sự kiện kịch như vậy, nhưng đạo diễn Trần Ngọc Giàu đã chọn lựa, lọc đi những chi tiết có thể khiến người xem lãng quên đường dây chính, tập trung vào những tội ác ẩn sau danh vọng và quyền lực của nhân vật chính. Ông đi sâu khắc họa quan hệ của những người chung quanh để làm nổi bật tham vọng phi nghĩa, bất nhân của anh ta. Ðó là quan hệ với gia đình, với huyết thống, với người tình, với cấp dưới và bao người trong xã hội khác... Sự so sánh này còn thêm nổi bật khi trong tay Trần Ngọc Giàu là dàn diễn viên rất trẻ, hầu hết là những cái tên mới mẻ, đồng nghĩa với việc họ còn ít kinh nghiệm, còn non nớt như Việt Hà, Ðại Ngọc Trâm, Cao Thành Danh, Tấn Phát... vậy nhưng vở diễn đã tạo được sức tác động rất lớn đối với công chúng, với giới nghề, giành Huy chương vàng một cách thuyết phục.

NSND Trần Ngọc Giàu đã tham gia dàn dựng rất nhiều loại hình nghệ thuật như kịch, cải lương, phim truyền hình... Ông còn là một nhà sư phạm, không chỉ khi chính thức đứng lớp ở Trường đại học Sân khấu Ðiện ảnh thành phố mà ngay trong quá trình dàn dựng, cho tất cả những ai đam mê, nhiệt huyết với nghề. Nghệ sĩ Hoài Linh đã từng khẳng định, anh đã "bái sư" NSND Trần Ngọc Giàu để học hỏi kỹ thuật diễn kịch tâm lý. Nhiều gương mặt nghệ sĩ của thành phố đều thương mến gọi ông bằng tiếng "thầy Giàu" thân thương, trân trọng.

Bằng tài năng, cùng cái nhìn công tâm, giàu thiện cảm với bạn nghề, trân trọng với từng đóng góp của các nghệ sĩ, NSND Trần Ngọc Giàu thật sự là một thương hiệu đạo diễn được công chúng và người làm nghề dõi theo những sáng tạo nghệ thuật của ông.