Một nét sơn mài độc đáo

NDO - Trong xu hướng phát triển và hội nhập của nền Mỹ thuật Việt Nam, nhiều họa sĩ bị cuốn theo trào lưu hiện đại, nhưng có một người vẫn miệt mài theo đuổi dòng tranh sơn mài, để rồi ghi dấu ấn với phong cách riêng, một cá tính lạ và độc đáo, đó là họa sĩ Văn Chiến.
Một nét sơn mài độc đáo

Văn Chiến là một trong những "cây cọ" khác biệt. Ông thích thú và say mê hình ảnh quê hương, cuộc sống, con người từ vùng quê đồng bằng Bắc Bộ tới vùng núi phía bắc. Ði càng nhiều, ông càng thêm yêu những vùng đất ấy, càng muốn ghi lại thật nhiều để rồi truyền tải cảm xúc thành tác phẩm làm người yêu tranh phải xao xuyến.

Theo ông, sơn mài truyền thống là chất liệu hoàn hảo nhất cho dòng tranh phong cảnh quê hương. Vỏ trứng là một trong những chất liệu quen thuộc được sử dụng trong tranh sơn mài. Nhưng để tạo ra một lối tranh sơn mài "trứng" rất độc đáo mang phong cách riêng thì không phải ai cũng làm được. Văn Chiến đã làm được điều đó. Cũng vì thế mà ông được bạn bè yêu mến đặt cho biệt danh "Chiến trứng".

Khéo léo và rất kỹ lưỡng khi ông sử dụng chất liệu vỏ trứng với nhiều mầu sắc khác nhau cùng kỹ thuật ghép đa dạng, kết hợp hòa sắc của ánh vàng lấp lánh, mầu then, mầu cánh gián của sơn ta, cùng sắc đỏ của son tạo ra hiệu quả thị giác về không gian ánh sáng vô cùng hấp dẫn, vừa lạ mà vừa quen, vừa mộc mạc, giản dị nhưng vẫn giữ được nét sang trọng và chiều sâu vốn có của tranh sơn mài.

Người xem dễ nhận ra phong cách của Văn Chiến: Mạnh mẽ, rắn rỏi bởi những đường nét tạo hình, rõ ràng trong bố cục mảng khối, nhưng lại uyển chuyển đến tinh tế trong từng chi tiết. Ông bày tỏ: Xúc cảm trong tranh là xúc cảm nội tâm khác xa với vẻ đẹp hào nhoáng bắt mắt của nhiều bức tranh hiện đại bây giờ, đó là vẻ đẹp của chiều sâu cảm xúc, một không khí thanh bình mà cũng đầy lãng mạn, phóng khoáng của làng quê Việt. 

Là người làm nghệ thuật, không bằng lòng và thỏa mãn với chính mình, họa sĩ Văn Chiến không ngừng sáng tạo để thỏa lòng "say" nghề. Bằng những thể nghiệm  mới, ông lại làm cho người yêu tranh phải ngỡ ngàng và thích thú khi sử dụng rất hiệu quả kỹ thuật vẽ sơn ta trên toan (do đặc tính "loang" khi pha sơn ta với nhũ và búng dầu). Ðặc biệt, ông đã sáng tạo cách làm tranh khắc độc đáo của riêng mình. Nếu như tranh sơn khắc đơn thuần chỉ là khắc trên vóc rồi tô mầu lên, thì Văn Chiến lại khắc tranh, gắn trứng, dán vàng bạc, vẽ mầu rồi mài đi. Có thể coi đó là sự kết hợp giữa sơn mài và sơn khắc, giữa đồ họa và hội họa. Bằng những nhát khắc thô mộc và những đường nét tạo hình chắc khỏe, hình khối mạch lạc, đề tài phong cảnh quen thuộc qua đôi tay "biến hóa" lại mang đến hiệu ứng lạ và thú vị.

Văn Chiến đi nhiều và cũng trải nghiệm nhiều để nhìn nhận, đánh giá sự vật một cách chậm rãi nhưng rất sắc sảo và tinh tế. "Tài sản" nghệ thuật quý giá của ông phải kể đến một loạt tác phẩm đã ấn định bản sắc và dấu ấn cá nhân như Nhà tôi, Quê nội, phong cảnh Bắc Giang, Ðền Bảo Lộc Nam Ðịnh, Ðình làng Tây Tựu hay tác phẩm Tây Bắc tháng 3... Phong cách nghệ thuật của ông đã phần nào tạo được lối đi riêng, góp cho mỹ thuật Việt Nam, đặc biệt là sơn mài truyền thống một nét cá tính độc đáo.