Thuốc là một loại hàng hóa đặc biệt

Phóng viên (PV): Xin ông cho biết nguyên nhân trong thời gian vừa qua, giá một số loại thuốc (thuốc ngoại, thuốc nội) trên thị trường tăng đột biến? Vì sao việc niêm yết giá ngoài thị trường và việc đăng ký giá tại Cục Quản lý Dược lại chênh lệch nhau?

Thứ trưởng Cao Minh Quang: Trong thời gian vừa qua, việc tăng đột biến một số mặt hàng thuốc chỉ là trường hợp cá biệt. Thực tế,  thị trường thuốc có sự điều chỉnh giá theo xu thế biến động chung của một số mặt hàng tiêu dùng. Cụ thể: So với cùng kỳ  năm 2006, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) 6 tháng đầu năm 2007 là 5,20% tăng 30%, trong khi đó chỉ số giá nhóm hàng dược phẩm, y tế là 2,87% tăng 10,38%.

Theo kết quả của bốn Ðoàn Thanh tra Liên ngành (Bộ Y tế, Bộ Tài chính, Bộ Thương mại, Bộ Công an) ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh từ ngày 4-4 đến 27-4-2007:  Về thay đổi giá nhập khẩu: Qua khảo sát 1.850 mặt hàng có 97 mặt hàng tăng giá (chiếm 5,24%)  tăng  từ  0,5 - 57,5% và 16 mặt hàng (chiếm 1,04%) giảm giá từ 1 đến 28%; Về giá bán buôn thuốc sản xuất trong nước: Qua khảo sát 1.538 mặt hàng trong đó 45 mặt hàng tăng giá (chiếm 2,9%) với tỷ lệ 0,5 đến 25%, 10 mặt hàng giảm giá (chiếm 0,65%) tỷ lệ từ 1 đến 33%. Nguyên nhân có sự điều chỉnh tăng  giá thuốc trong thời gian vừa qua.

 Nguyên nhân khách quan là do giá cả thế giới tăng, kéo giá cả trong nước tăng.

- Nhà nước chủ động thực hiện lộ trình giá thị trường đối với vật tư nguyên liệu đầu vào cơ bản của nền kinh tế.

Hiện nay khoảng 85 đến 90% nguyên liệu dùng trong sản xuất dược phẩm phải nhập từ một số nước châu Âu, châu Á chủ yếu Trung Quốc và Ấn Ðộ. Gần đây một số nguyên liệu sản xuất những mặt hàng chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường tăng mạnh.

 Các cơ sở sản xuất trong nước đầu tư xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật để đạt tiêu chuẩn thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP), bảo quản thuốc (GSP), kiểm nghiệm thuốc (GLP) theo đúng lộ trình Bộ Y tế đề ra...  

Nguyên nhân chủ quan là, việc tăng giá trong thời gian qua chủ yếu bắt nguồn từ tăng giá của các xí nghiệp sản xuất trong nước, các công ty nhập khẩu dẫn đến tăng giá bán lẻ thuốc trên thị trường. Một số doanh nghiệp dược phẩm lợi dụng sự biến động tăng giá của thị trường trong nước tăng giá theo kiểu "té nước theo mưa"; hệ thống phân phối còn nhiều bất cập, nhiều tầng nấc trung gian, nhất là hiện tượng bán buôn lòng vòng tham gia đẩy giá thuốc lên và không phản ánh đúng giá trị thực.

PV:  Vừa qua xảy ra một số sự cố rất đáng tiếc về thuốc như việc tai biến do tiêm vaccine dẫn đến chết người, làm thế nào để quản lý, kiểm tra được chất lượng thuốc sản xuất trong nước và thuốc nhập ngoại?

Thứ trưởng Cao Minh Quang: Trước hết cần nói rõ việc vaccine dẫn đến chết người để tránh gây hoang mang cho người dân khi tiêm phòng vaccine. Gần đây có xảy ra một số tai biến khi sử dụng vaccine viêm gan B và vaccine phòng dại Fuenzalida. Bộ Y tế đã thành lập Hội đồng chuyên môn để đánh giá nguyên nhân tai biến. Hội đồng chuyên môn đã phân tích và kết luận các tai biến xảy ra không do nguyên nhân chất lượng vaccine. Ðây có thể là trùng lặp ngẫu nhiên hoặc mang tính cá thể, cơ địa từng người.

Ðể quản lý chất lượng thuốc, Bộ Y tế đã ban hành hệ thống văn bản Quy phạm pháp luật về đăng ký thuốc lưu hành tại Việt Nam, về quản lý chất lượng thuốc, về hướng dẫn xuất nhập khẩu thuốc, về thuốc viện trợ nhân đạo... Hệ thống văn bản đó đã tạo hành lang pháp lý để các đơn vị hoạt động, góp phần làm ổn định công tác quản lý chất lượng thuốc lưu hành tại Việt Nam.

Bộ Y tế đã củng cố, nâng cấp và hoàn thiện hệ thống kiểm tra chất lượng từ Trung ương xuống địa phương. Các đơn vị kiểm nghiệm có trách nhiệm kiểm tra chất lượng thuốc lưu hành tại Việt Nam. Hiện nay, trực thuộc Bộ Y tế có hai viện kiểm nghiệm thuốc là Viện Kiểm nghiệm thuốc trung ương tại Hà Nội và Viện kiểm nghiệm thuốc T.P Hồ Chí Minh. Tất cả các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đều có Trung tâm kiểm nghiệm thuốc trực thuộc Sở Y tế. Các đơn vị kiểm nghiệm này đã được nâng cấp về cơ sở vật chất, trình độ chuyên môn của cán bộ. Với hệ thống kiểm nghiệm thuốc như vậy có thể đáp ứng yêu cầu về công tác kiểm tra chất lượng thuốc.

PV:  Trước tình trạng người dân và một số bác sĩ khi khám bệnh đều kê đơn là thuốc ngoại nhập, trong khi các cơ sở dược Việt Nam đã sản xuất được các loại thuốc đó. Ðó là do tâm lý của người dân, hay do thuốc của ta còn kém chất lượng?

Thứ trưởng Cao Minh Quang: Trong khi thu nhập bình quân ở nước ta còn thấp, một số người nghèo không đủ tiền để mua thuốc chữa bệnh khi ốm đau, chủ yếu trông chờ vào sự trợ giúp Nhà nước và cộng đồng thì có một thực tế là nhiều người dân thích dùng thuốc ngoại mà không quan tâm đến chất lượng cũng như giá cả của thuốc đó. Ðồng thời với  thói quen của người tiêu dùng, một bộ phận bác sĩ đã kê đơn thuốc không hợp lý, với những loại thuốc biệt dược, thuốc đắt tiền phải nhập ngoại, trong khi có thể chỉ cần sử dụng thuốc sản xuất trong nước là đủ. Từ đó dẫn đến tình trạng lạm dụng thuốc, làm tăng số tiền phải trả cho một ca điều trị, nguy hiểm hơn là dẫn tới tình trạng nhờn thuốc, trong đó có kháng sinh.

Trong thời gian qua, ngành Dược Việt Nam đã có những tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực sản xuất. Trong lộ trình hội nhập thế giới, nhiều công ty dược phẩm đã mạnh dạn đầu tư những dây chuyền sản xuất thuốc đạt tiêu chuẩn GMP. Thuốc sản xuất trong nước ngày càng đa dạng, phong phú về chủng loại mẫu mã, chất lượng thuốc ngày càng được nâng cao, tiếp cận với tiêu chuẩn toàn cầu. Từ chỗ gần như phải nhập ngoại hoàn toàn thì giờ đây, thuốc sản xuất trong nước đã chiếm tỷ lệ trên 45% nhu cầu sử dụng của nhân dân. Hiện nay cả nước ta đã có 74 nhà máy được cấp Giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn sản xuất GMP. Ðây là cơ sở quan trọng để cho bác sĩ và người tiêu dùng thay đổi tư duy và thói quen của mình trong việc sử dụng thuốc.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế sẽ tăng cường giám sát, kiểm tra việc thực hiện quy chế kê đơn và bán thuốc theo đơn của thầy thuốc, tăng cường cảnh báo các tác dụng có hại của thuốc và tuyên truyền cho nhân dân biết sử dụng thuốc an toàn, hợp lý. Công tác đấu thầu thuốc vào bệnh viện được thực hiện theo Luật Ðấu thầu cũng sẽ là công cụ hữu hiệu, bảo đảm cho các Hội đồng thuốc và điều trị giúp cho Giám đốc bệnh viện lựa chọn thuốc hợp lý hơn trong các cơ sở điều trị công lập.

PV:  Ðề nghị ông nêu những cảnh báo và những lời khuyên của ngành y tế về việc mua và sử dụng thuốc chữa bệnh?

Thứ trưởng Cao Minh Quang:  Thuốc là một loại hàng hóa đặc biệt, có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người sử dụng. Thuốc, nhất là kháng sinh là con dao hai lưỡi: nếu biết sử dụng đúng cách thì thuốc có tác dụng phòng và chữa bệnh, nếu sử dụng không đúng cách thì có thể ảnh hưởng đến tính mạng con người. Chỉ dùng thuốc khi thật cần thiết và có sự hiểu biết tối thiểu về cách dùng, liều lượng, tính năng của thuốc. Không ngần ngại hỏi dược sĩ tại nhà thuốc về các điều này hoặc đọc kỹ bảng hướng dẫn sử dụng thuốc. Không tự ý mua dùng các thuốc "chỉ bán theo đơn của bác sĩ"; không dùng thuốc trong thời gian quá lâu, từ tháng này sang tháng kia mà không có ý kiến bác sĩ; quan tâm đến chế độ ăn uống đầy đủ và cân bằng các dưỡng chất hơn là dùng đến vitamin và chất khoáng. Người bệnh nếu có điều gì băn khoăn thì hãy đến cơ sở y tế, thầy thuốc.

- Xin cảm ơn ông.