Theo Ban quản lý KCX, KCN TP Hồ Chí Minh (Hepza), thành phố hiện có 17 KCX, KCN đã có quyết định thành lập và đi vào hoạt động (gồm ba KCX và 14 KCN), với tổng diện tích gần 4.000 trong tổng số 5.921 ha, chiếm 64% quy mô diện tích quy hoạch dự kiến dành cho các KCX-KCN tính đến năm 2020. Nhìn chung, 17 KCX, KCN đã thành lập và hoạt động phát triển tốt, đáp ứng yêu cầu phát triển theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và UBND thành phố Hồ Chí Minh.
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là yếu tố thu hút kỹ thuật, công nghệ mới và kinh nghiệm quản lý chưa xứng với tiềm năng vốn có của thành phố. Đại diện Hepza nhận định, công nghệ của các doanh nghiệp trong KCX - KCN thường là các loại công nghệ sử dụng nhiều lao động, gia công là chủ yếu như các ngành dệt may, lắp rắp điện tử. Gần đây, khi độ an toàn của môi trường đầu tư cho phép, các nhà đầu tư bắt đầu nâng cao trình độ công nghệ, đầu tư dây chuyền máy móc thiết bị hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, để sản xuất các sản phẩm có độ chính xác, nhưng vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng mà chính quyền thành phố đặt ra.
Đại diện một công ty Nhật Bản, đóng tại KCN Linh Trung cho biết, trong giai đoạn đầu phát triển KCX - KCN, tiêu chí “lấp đầy” được đặt lên hàng đầu để giải quyết việc làm cho người lao động, tiếp cận với công nghệ, nguồn vốn và trình độ quản lý từ nước ngoài cho nên TP Hồ Chí Minh chưa có sự chọn lọc dự án đầu tư. Do đó, phần lớn các dự án đầu tư nước ngoài trong KCX - KCN sản xuất gia công là chủ yếu, và số dự án có công nghệ tiên tiến, hàm lượng chất xám, giá trị gia tăng cao chiếm tỷ lệ thấp. Lãnh đạo Hepza thừa nhận: Hầu hết các KCX-KCN được quy hoạch một cách thụ động, theo đề xuất của các doanh nghiệp phát triển hạ tầng mà không được quy hoạch tập trung có định hướng từ trước; hạ tầng xã hội không đủ để phục vụ đời sống người lao động; hệ thống giao thông hiện có kết nối đến các KCX-KCN chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển, ảnh hưởng đến quyết định chọn địa điểm đầu tư của các nhà đầu tư trong và ngoài nước; một số KCN có quy mô nhỏ hoặc rất nhỏ, thậm chí nhỏ hơn một cụm công nghiệp thông thường (như KCN Bình Chiểu, Tân Thới Hiệp) cho nên không có quỹ đất lớn với đầy đủ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội nội khu phục vụ hoạt động sản xuất công nghiệp.
Trưởng phòng Quản lý đầu tư Hepza Trần Việt Hà chia sẻ: Với quyết tâm không để hạ tầng trở thành điểm nghẽn ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, thành phố đã thông qua và triển khai thực hiện Đề án điều chỉnh bổ sung quy hoạch phát triển công nghiệp đến năm 2020. Theo đó, sẽ xóa quy hoạch ba KCN là Xuân Thới Thượng (huyện Hóc Môn) Phước Hiệp và Bàu Đưng (huyện Củ Chi) vì không còn phù hợp. Để bảo đảm quỹ đất cho KCN, thành phố sẽ bổ sung KCN Phạm Văn Hai (huyện Bình Chánh) với diện tích 768 ha và tiếp tục triển khai các KCN còn lại là Hiệp Phước giai đoạn 3, Vĩnh Lộc 3 và phần mở rộng của các KCN đã có trong quy hoạch.
Theo Trưởng Ban quản lý Hepza Nguyễn Hoàng Năng, do quỹ đất của thành phố có hạn cho nên việc điều chỉnh KCX-KCN nhằm nâng cao chất lượng phát triển, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh kế gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo định hướng phát triển mạnh các ngành công nghệ tiên tiến, có giá trị gia tăng cao và không sử dụng nhiều lao động. Quá trình điều chỉnh cũng sẽ loại khỏi danh mục quy hoạch đối với những KCN chưa triển khai, không thuận lợi về giao thông, không thu hút được các nhà đầu tư phát triển hạ tầng làm ảnh hưởng đến đời sống của người dân trong khu vực.
Trong thời gian tới, Hepza sẽ thực hiện các giải pháp cụ thể thu hút mạnh đầu tư vào các KCX-KCN như áp dụng cơ chế “một cửa, tại chỗ” về đất đai; hỗ trợ về vốn cho phát triển hạ tầng KCN; đẩy mạnh giải pháp về hạ tầng giao thông kết nối và hạ tầng xã hội phục vụ KCX-KCN. Đối với hạ tầng giao thông, sẽ đẩy nhanh tiến độ xây dựng hạ tầng kết nối đến các KCN đã có trong quy hoạch, trong đó ưu tiên đầu tư cho các khu vực có KCN tập trung. “Với những chủ trương này, chúng tôi kỳ vọng sẽ mang đến nhiều đổi thay, tạo thuận lợi thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước góp phần vào sự phát triển chung của thành phố”, Trưởng Ban Nguyễn Hoàng Năng nhận định.
