Kiểm soát được lạm phát là điểm sáng trong bức tranh kinh tế năm 2023
Sáng 4/1, Viện Kinh tế-Tài chính phối hợp Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính tổ chức hội thảo “Diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam năm 2023 và dự báo 2024”. Được tổ chức dưới hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, hội thảo quy tụ đông đảo các chuyên gia kinh tế, đại diện các bộ, ban, ngành, viện nghiên cứu, doanh nghiệp… cùng thảo luận bức tranh toàn cảnh về thị trường, giá cả nước ta, phân tích rõ hơn diễn biến của thị trường, giá cả năm 2023, cũng như những cơ hội và thách thức đặt ra cho thị trường, giá cả thời gian tới.
Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS, TS Nguyễn Mạnh Thiều, Phó Giám đốc Học viện Tài chính đánh giá, bối cảnh tình hình kinh tế thế giới năm 2023 tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức, khi xung đột, giao tranh tác động tiêu cực tới quá trình phục hồi kinh tế thế giới, lạm phát tuy đã hạ nhiệt nhưng vẫn neo ở mức cao, chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất cao... ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu của khu vực và nước ta.
Trước bối cảnh đó, Đảng, Quốc hội, Chính phủ Việt Nam đã kịp thời ban hành nhiều Chỉ thị, Nghị quyết quan trọng và chỉ đạo các ngành, các cấp triển khai thực hiện một cách quyết liệt, cùng sự đồng thuận, phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành, các địa phương, ủng hộ của nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp.
 |
PGS, TS Nguyễn Mạnh Thiều, Phó Giám đốc Học viện Tài chính phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG) |
Những giải pháp kịp thời này đã góp phần quan trọng giúp cho kinh tế-xã hội Việt Nam năm 2023 đạt được những kết quả tích cực, kinh tế vĩ mô ổn định, các cân đối lớn được bảo đảm, lạm phát được kiểm soát..., giúp Việt Nam tiếp tục là điểm sáng về kinh tế trong khu vực và trên thế giới.
Cụ thể, PGS, TS Nguyễn Mạnh Thiều nêu rõ, GDP năm 2023 tăng 5,05% so với năm 2022; chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2023 tăng 3,25% so với bình quân năm 2022 - mức tăng cao hơn của bình quân các năm 2015, 2016, 2019 đến 2022 nhưng thấp hơn khá nhiều so với mức tăng CPI bình quân của các năm còn lại trong giai đoạn 2008-2023; lạm phát cơ bản bình quân năm 2023 tăng 4,16% so với bình quân năm 2022...
Phân tích rõ hơn, PGS, TS Ngô Trí Long đánh giá, lạm phát là điểm sáng trong bức tranh kinh tế năm 2023. Theo đó, với CPI bình quân năm 2023 tăng 3,25% so với năm 2022, trong khi lạm phát theo mục tiêu của Quốc hội năm 2023 là 4,5%, thì đây là năm thứ 10 liên tiếp lạm phát được kiểm soát theo mục tiêu của Quốc hội.
 |
| PGS, TS Ngô Trí Long phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG) |
Nguyên nhân CPI năm 2023 đạt dưới ngưỡng chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội đề ra, PGS, TS Ngô Trí Long cho rằng, ngoài các nhóm hàng hóa có chỉ số giá tiêu dùng giảm, có vai trò điều hành của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ.
Trước áp lực lạm phát gia tăng, để chủ động ứng phó với những thách thức lạm phát trong năm 2023, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá, hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế-xã hội và qua đó giúp kiềm chế lạm phát của năm 2023. Việt Nam đã kiểm soát được lạm phát trong bối cảnh thị trường hàng hóa, tiền tệ thế giới có nhiều biến động.
Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế, thích ứng kịp thời với diễn biến thị trường.
Dự báo lạm phát có xu hướng giảm trong năm 2024
 |
| TS Nguyễn Đức Độ phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG) |
Trên nền tảng của năm 2023, TS Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế-Tài chính cho rằng, trong năm 2024, lạm phát so với cùng kỳ nhiều khả năng sẽ có xu hướng giảm, do kinh tế Việt Nam chưa phục hồi hoàn toàn, đồng thời kinh tế thế giới tăng trưởng chậm.
Trong bối cảnh kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại, xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2024 được dự báo cũng sẽ tăng trưởng ở mức vừa phải dù chỉ phải so với nền thấp của năm 2023 (mục tiêu trên 6% - cao hơn một chút so với năm 2022).
Hơn nữa, do thị trường bất động sản vẫn đang trong giai đoạn khó khăn, khu vực công nghiệp-xây dựng nói riêng và toàn bộ nền kinh tế nói chung cũng sẽ bị ảnh hưởng và tăng trưởng thấp trong năm 2024.
Nếu tăng trưởng GDP trong năm 2024 chỉ xoay quanh mức 6% như nhiều dự báo, tính chung giai đoạn 2020-2024, GDP sẽ chỉ tăng trưởng trung bình 4,64%, tức là nền kinh tế trong năm 2024 vẫn sẽ hoạt động ở mức dưới tiềm năng. Theo TS Nguyễn Đức Độ, đây là yếu tố kiềm chế lạm phát trong thời gian tới.
 |
Nguồn: Cục Quản lý giá - Bộ Tài chính |
Cung tiền và tín dụng trong năm 2023 chỉ tăng trưởng 10-11%, tương đương mức trung bình 5 năm của giai đoạn 2019-2023. Ngoài ra, mặc dù lãi suất giảm mạnh trong nửa cuối của năm 2023, nhưng so với lạm phát lãi suất huy động 12 tháng vẫn ở mức thực dương khoảng gần 2%.
Bên cạnh đó, áp lực lạm phát từ yếu tố tỷ giá tăng trong năm 2024 được dự báo sẽ không lớn khi đồng USD đang trong xu hướng giảm giá, còn Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) nhiều khả năng sẽ bắt đầu giảm lãi suất từ quý II/2024. Nói cách khác, theo TS Nguyễn Đức Độ, môi trường tiền tệ-tỷ giá đang ở mức trung tính và sẽ không khiến giá cả tăng đột biến trong năm 2024.
Với các phân tích ở trên, TS Nguyễn Đức Độ nhận định rằng, trong năm 2024, có nhiều nhân tố hỗ trợ cho việc kiểm soát lạm phát. Bởi vậy, tốc độ tăng CPI hàng tháng trong năm 2024 nhiều khả năng sẽ không cao hơn so với mức trung bình của giai đoạn 2015-2023 là 0,24%/tháng.
 |
PGS, TS Ngô Trí Long cũng cho rằng, thành công của Việt Nam trong việc kiểm soát lạm phát năm 2023 sẽ tạo đà cho việc giữ ổn định lạm phát trong năm 2024. Theo đó, một số chính sách hỗ trợ về thuế trong năm 2023 được tiếp tục thực hiện trong năm 2024, như hỗ trợ giảm thuế môi trường đối với xăng dầu, giảm thuế VAT góp phần giảm chi phí hình thành giá hàng hóa và dịch vụ, nguồn lương thực, thực phẩm dồi dào sẽ giúp Việt Nam giảm bớt áp lực lạm phát trong bối cảnh đang xuất hiện nhiều rủi ro, thách thức về an ninh lương thực toàn cầu.
Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, với những yếu tố gia tăng và kiềm chế lạm phát như đã nêu, dự báo CPI bình quân 2024 sẽ dao động ở mức 3,5%-3,6%. Với việc Chính phủ có kinh nghiệm trong điều hành giá hàng hóa và dịch vụ chiến lược, cùng với tổng cầu tiêu dùng chưa có dấu hiệu khởi sắc, mục tiêu kiểm soát lạm phát năm 2024 từ 4%-4,5% đã được Quốc hội thông qua hoàn toàn khả thi.
Để có thể giữ tốc độ tăng chỉ số CPI ở mức dưới 4,5% như chỉ tiêu của Quốc hội và ổn định thị trường tài chính tiền tệ, tiếp tục hạ thấp tỷ lệ lạm phát, theo PGS, TS Đinh Trọng Thịnh, cần tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, tạo nền tảng cho phục hồi và phát triển bền vững của nền kinh tế.
 |
| PGS, TS Đinh Trọng Thịnh phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG) |
PGS, TS Đinh Trọng Thịnh đánh giá, tăng trưởng GDP năm 2024 đã tăng 5,05% so với năm trước, là tốc độ tăng thấp trong nhiều năm, do đó rất cần thúc đẩy mức tăng trưởng hoạt động xuất nhập khẩu, đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế.
Ngân hàng nhà nước cần tiếp tục theo dõi sát tình hình biến động của nền kinh tế thế giới và thị trường tài chính-tiền tệ, chủ động, thực hiện điều hành linh hoạt lãi suất, công cụ thị trường mở, tích cực quản lý và điều chỉnh tỷ giá hối đoái linh hoạt, phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế, từng bước ổn định và nâng cao giá trị đồng Việt Nam, góp phần kìm giữ lạm phát cơ bản để làm cơ sở cho việc kìm giữ chỉ số giá tiêu dùng bình quân (CPI).
Tăng cường kiểm soát, bình ổn giá cả thị trường
Bộ Tài chính cần xem xét kỹ lưỡng nhu cầu và khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, tính toán cẩn trọng mức độ, thời hạn, hình thức, phương thức huy động vay nợ công để vừa bảo đảm kích thích nền kinh tế hồi phục và phát triển nhanh chóng, vừa bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay, bảo đảm khả năng trả nợ vay và sự ổn định và phát triển trong dài hạn của nền kinh tế.
Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công thương và Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính trong năm 2024 cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động giá cả, thị trường, tránh tình trạng “té nước theo mưa” của một số chủ thể, nhất là với các hàng hóa, dịch vụ thiết yếu, bảo đảm ổn định mặt bằng giá cả, đặc biệt sau thời điểm sau ngày 1/7/2024 khi việc tăng lương khu vực được thực hiện.
