Phát triển công nghiệp mũi nhọn Vùng kinh tế trọng điểm phía nam

Bài 1: Động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Các ngành công nghiệp (CN) mũi nhọn tại Vùng KTTĐPN đã có sự phát triển tích cực, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong suốt nhiều năm qua, góp phần quan trọng tăng dần tỷ lệ xuất siêu và đặt nền móng hướng đến đổi mới mô hình tăng trưởng.

Đa dạng các ngành CN mũi nhọn

Để phát triển ngành CN mũi nhọn, tỉnh Bình Dương đổi mới mô hình thu hút đầu tư có chọn lọc, tập trung vào sản xuất các sản phẩm có khả năng cạnh tranh, ứng dụng công nghệ cao (CNC) và tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu. Tháng 7-2019, nhà máy sản xuất hộp giấy tiệt trùng của Công ty Tetra Pak (Thụy Điển), nhà cung cấp các giải pháp đóng gói và chế biến thực phẩm hàng đầu thế giới đi vào hoạt động. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam có nhà máy sản xuất vật liệu hộp giấy đựng đồ uống, đồng thời đưa Việt Nam vào bản đồ cung ứng toàn cầu của Tetra Pak. Đây là nhà máy thứ tám của Tetra Pak trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương với vốn đầu tư 120 triệu ơ-rô, có quy mô tầm cỡ khu vực được thiết lập để sản xuất các hộp giấy tiệt trùng cho thị trường trong nước và xuất khẩu sang các nước trong khu vực ASEAN, Ô-xtrây-li-a và Niu Di-lân. Công suất giai đoạn đầu của công ty là 12 tỷ hộp giấy/năm và sẽ mở rộng, nâng công suất lên 20 tỷ hộp giấy/năm trong tương lai. Ông A. Ô-ri-vơ, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc điều hành Tetra Pak cho biết: “Việc đầu tư vào nhà máy mới là minh chứng mạnh mẽ cho cam kết dài hạn của chúng tôi tại Việt Nam, đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước, tạo cơ hội việc làm và thúc đẩy CN địa phương phát triển”.

Được mệnh danh là một trong những địa phương có ngành CN phát triển nhất cả nước, với 31 Khu công nghiệp (KCN) đang hoạt động, Đồng Nai phát triển các ngành CN mũi nhọn theo hướng ưu tiên cho các ngành, nghề như: Cơ khí - chế tạo, hóa chất, điện - điện tử, công nghiệp hỗ trợ (CNHT), da giày, dệt may..., trong đó, thu hút các tập đoàn hàng đầu của thế giới đến đầu tư. Công ty TNHH Sản phẩm CN Toshiba Asia chuyên sản xuất động cơ điện tại KCN Amata (Đồng Nai), có quy mô hiện đại nhất của Tập đoàn Toshiba tính đến thời điểm này ở Việt Nam. Toàn bộ nhà máy được vận hành tự động, sản phẩm trước khi xuất xưởng bảo đảm các tiêu chuẩn khắt khe của Nhật Bản, được xuất khẩu sang các thị trường Mỹ và châu Âu. Giám đốc Công ty TNHH Sản phẩm CN Toshiba Asia Nguyễn Phước Hiếu chia sẻ: Công ty chọn đầu tư nhà máy tại tỉnh Đồng Nai vì tỉnh có vị trí giao thông thuận lợi, dễ dàng trong xuất, nhập khẩu hàng hóa và thu hút nguồn lao động có trình độ cao. Đồng thời, doanh nghiệp (DN) nhận được sự hỗ trợ tích cực của lãnh đạo tỉnh đến các sở, ngành từ khi xây dựng nhà máy chín năm về trước, duy trì ổn định sản xuất và hiện đang mở rộng quy mô nhà xưởng. “Ngoài bảo đảm thu nhập cho người lao động của DN, chúng tôi còn chú trọng tạo công ăn việc làm ở chuỗi cung ứng. Hiện, hầu hết các nguyên vật liệu sản xuất chúng tôi đều mua từ các công ty trong nước. Do vậy, những DN này cũng gián tiếp tạo ra công ăn việc làm cho người lao động tại Đồng Nai, Bình Dương và một số tỉnh phía bắc”, ông Nguyễn Phước Hiếu chia sẻ. Tại KCN Biên Hòa 2 (Đồng Nai), Tập đoàn Meggitt của Anh đã đầu tư nhà máy sản xuất linh kiện máy bay. Đến nay, sau nhiều năm đi vào hoạt động, công ty có hai lần mở rộng sản xuất cung ứng thiết bị cho hơn 40 nghìn chiếc máy bay khắp thế giới. Theo Giám đốc Công ty TNHH Meggitt Việt Nam Pôn Tran, ban đầu công ty đầu tư chỉ một triệu USD, nay đã lên đến 24 triệu USD với 800 cán bộ, nhân viên và phấn đấu trong năm 2020, DN sẽ mở rộng sản xuất và thu hút thêm 400 công nhân lao động có trình độ kỹ thuật cao tham gia sản xuất.

Tận dụng lợi thế so sánh, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũng tập trung phát triển năm mũi nhọn kinh tế, bao gồm: CN, cảng biển, dịch vụ hậu cần cảng, du lịch, nông nghiệp ứng dụng CNC. Đối với ngành CN, tỉnh tập trung phát triển các sản phẩm chất lượng cao trong nhóm ngành cơ khí chế tạo, CN hóa chất, CN vật liệu cơ bản có khả năng cạnh tranh tốt và các sản phẩm chất lượng cao của một số ngành CN khác. Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, do chọn lựa đúng trọng tâm, đã có nhiều dự án sản xuất CN của các tập đoàn đầu tư vào tỉnh trong thời gian gần đây, như: Nhà máy xử lý và tái chế bụi lò thép tại Việt Nam (115 triệu USD), Nhà máy sản xuất Polypropylene (PP) và kho ngầm chứa khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG) tại Việt Nam của Tập đoàn Hyosung (1,2 tỷ USD); Nhà máy kính nổi siêu trắng (110 triệu USD); Nhà máy sản xuất giấy Marubeni (211 triệu USD); Nhà máy sản xuất cà-phê hòa tan Marubeni (115 triệu USD)…

Tạo tiền đề tăng trưởng kinh tế

Để phát triển CN mũi nhọn gắn với lợi thế của địa phương, từ năm 2013, tỉnh Bình Dương đã phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển CN tỉnh đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025, gồm: Cơ khí, điện tử, hóa chất, CNHT, chế biến nông sản, thực phẩm và sản xuất vật liệu xây dựng cao cấp. Quy hoạch này cũng định hướng ba nhóm sản phẩm CN chủ lực tỉnh ưu tiên phát triển, gồm sản phẩm điện - điện tử, các sản phẩm cơ khí chính xác, các sản phẩm hóa dược. Từ quy hoạch này, Bình Dương đã đổi mới mô hình phát triển, nhiều chương trình, kế hoạch được tỉnh đưa vào áp dụng. Dẫn chứng về hiệu quả của những giải pháp thúc đẩy CN mũi nhọn, nhất là việc đổi mới mô hình thu hút đầu tư để phát triển, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bình Dương Mai Hùng Dũng cho biết: Giai đoạn 2016 - 2020, tỉnh phấn đấu thu hút bảy tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài. Kết quả, tỉnh đã thu hút hơn 11 tỷ USD, nâng nguồn vốn đầu tư nước ngoài tại tỉnh lên hơn 34,5 tỷ USD; trong đó đầu tư vào sản xuất công nghiệp là chủ yếu. Nhờ vậy, đã góp phần nâng giá trị xuất siêu của tỉnh liên tục tăng đều qua các năm. Cụ thể: năm 2016 xuất siêu 3,8 tỷ USD; năm 2017 xuất siêu hơn 4,7 tỷ USD; năm 2018 xuất siêu hơn 5,2 tỷ USD và năm 2019 xuất siêu hơn 7 tỷ USD. Đến cuối năm 2019, giá trị sản xuất CN chiếm đến 66,8% trong cơ cấu kinh tế, thu ngân sách đạt 57.300 tỷ đồng…

Trong khi đó, TP Hồ Chí Minh xác định phát triển các ngành CN CNC, bốn nhóm ngành CN trọng yếu là cơ khí, điện tử - công nghệ thông tin, hóa dược - cao-su, chế biến tinh lương thực thực phẩm là mũi nhọn để tạo động lực lan tỏa tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Phó Giám đốc Sở Công thương TP Hồ Chí Minh Nguyễn Phương Đông cho biết, tỷ trọng đóng góp giá trị sản xuất bốn ngành CN trọng yếu trong toàn ngành CN của thành phố tăng từ 54,11% năm 2013 lên khoảng 68% năm 2019. Trong đó, cơ khí chiếm 19,41%, hóa dược - cao-su - nhựa chiếm 15,75%, chế biến tinh lương thực thực phẩm chiếm 17,67%, điện tử chiếm 14,91%. Qua đó, giúp CN thành phố Hồ Chí Minh có vị trí, vai trò rất quan trọng đối với Vùng KTTĐPN và cả nước. Hiện, giá trị gia tăng CN thành phố chiếm khoảng 32,3% sản lượng CN Vùng KTTĐPN và đóng góp khoảng 16% quy mô sản xuất CN toàn quốc. Toàn thành phố hiện có khoảng 26.554 DN CN, trong đó có 11.502 DN thuộc bốn ngành CN trọng yếu, chiếm hơn 43%. Thành phố cũng đẩy mạnh Chương trình kích cầu đầu tư và từng bước phát huy hiệu quả, nhiều DN thuộc bốn ngành CN trọng yếu đã tham gia đầu tư đổi mới máy móc thiết bị, công nghệ nâng cao năng lực cạnh tranh. Qua đó, một số DN CNHT đã từng bước tham gia vào chuỗi sản xuất sản phẩm, trở thành nhà cung ứng phụ tùng, linh kiện cho sản phẩm hoàn chỉnh của ngành điện tử, ô-tô... của các tập đoàn nước ngoài, góp phần đẩy mạnh sự chuyển dịch cơ cấu, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng lực sản xuất và cung ứng hàng hóa phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu.

Nhận ra sự phát triển CN thiếu cân đối giữa các ngành nghề, đầu vào, đầu ra của sản phẩm, từ năm 2006, Đồng Nai đã đi tiên phong trong việc thu hút đầu tư có chọn lọc, mời gọi DN lĩnh vực CNHT đến đầu tư để nâng cao tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm. Theo Trưởng ban Quản lý các KCN Đồng Nai Cao Tiến Sỹ, do có nhiều chính sách ưu đãi, trong 31 KCN với gần 1.500 dự án, số DN CNHT chiếm đến 40% chủ yếu hoạt động ở các lĩnh vực: Cơ khí chế tạo, máy móc thiết bị, điện, điện tử, dệt may, da giày. Giai đoạn 2016 - 2019, bình quân mỗi năm các KCN trên địa bàn Đồng Nai thu hút được 45 dự án đầu tư mới của DN có vốn FDI vào lĩnh vực CNHT, chiếm gần 50% vốn đầu tư mới. Năm 2019, tổng giá trị sản xuất của ngành CNHT trên địa bàn Đồng Nai là hơn 119 nghìn tỷ đồng, tăng gần 7,6% so với năm 2018. Theo đó, giá trị sản xuất ngành CNHT chiếm hơn 21% trong cơ cấu giá trị sản xuất CN của Đồng Nai, đáp ứng cho các DN trong nước, hướng đến xuất khẩu. Theo số liệu thống kê, năm 2019, ngành CNHT của tỉnh Đồng Nai xuất khẩu hơn 10 tỷ USD với các mặt hàng, như xơ sợi dệt, máy móc thiết bị, linh kiện điện tử, sản phẩm chất dẻo... Đây là yếu tố quan trọng giúp Đồng Nai trong năm 2019 xuất siêu khoảng 3,27 tỷ USD, vượt hơn 70 triệu USD so với kế hoạch đề ra, đồng thời, đây cũng là năm thứ sáu Đồng Nai xuất siêu liên tiếp.

Triển khai nhiều giải pháp cụ thể phát triển CN mũi nhọn, đến nay, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã đạt được những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế. Theo Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu, các chỉ tiêu tăng trưởng CN đều tăng trưởng tốt, năm sau luôn cao hơn năm trước. Đến nay, tỷ trọng ngành CN chế biến, chế tạo chiếm khoảng 85% trong tổng giá trị sản xuất CN (trừ dầu khí). Các nhóm ngành sản phẩm CNHT là cơ khí chế tạo, CN hóa chất và CN vật liệu được định hướng tập trung phát triển; hiện có hơn 20 dự án hoạt động về lĩnh vực CN chất lượng cao và hơn 70 cơ sở hoạt động về CNHT. Đáng chú ý, năm 2019, giá trị sản xuất CN tăng 9,12%, đạt mức cao nhất từ đầu nhiệm kỳ đến nay; thu ngân sách hơn 82.676 tỷ đồng...

(Còn nữa)