Nguyễn Cường - nhạc sĩ "bị" Tây Nguyên... "bỏ bùa"
Lần đầu tiên Nguyễn Cường đến với Tây Nguyên là năm 1981, khi ấy anh ngoài 30 tuổi vừa mới tốt nghiệp Đại học âm nhạc. Đến với Tây Nguyên, anh trở thành một con người của sự khám phá mới mẻ với nhiều trạng thái cảm xúc, say sưa, hưng phấn lạ lùng bởi như lạc vào một thế giới khác. Chuyến đi đó anh ở lại Tây Nguyên tám tháng liền, để rồi cho ra đời chùm sáng tác đầu tiên về Tây Nguyên với bốn ca khúc, trong đó có Em nhớ thương ai đầy ma lực hấp dẫn cho đến tận hôm nay.
Nhạc sĩ Nguyễn Cường còn nhớ, lần đầu tiên lên Tây Nguyên khi còn cách Buôn Ma Thuột 82 km, nhìn băng xuống, anh thấy một “biển đồi” nhấp nhô như sóng lượn. Đó là một cảm giác “xôn xang, mênh mang cao nguyên" và nó đã ghi dấu trong sáng tác đầu tiên về Tây Nguyên của anh với bài Xôn xang mênh mang cao nguyên Đác Lắc.
Rồi anh như bị mê hoặc bởi những rừng cà-phê, cao-su bạt ngàn thẳng tắp, tiếng chiêng của đồng bào trên buôn làng, hương vị của rượu cần, những bước nhảy dìu dặt của trai gái mỗi đêm... Đó là nơi Nguyễn Cường cho rằng nó hợp với “thể tạng” anh. Mỗi lần vào Tây Nguyên anh như thấy sinh lực được tăng lên, được nạp thêm một nguồn năng lượng mới mà không nơi nào có được.
Ở đó những con người Tây Nguyên sống hồn nhiên như chim rừng, nai núi. Vào buôn làng, hễ yêu cầu bà con hát hay đánh chiêng là đồng bào hát ngay, buôn làng lập tức rộn rã tiếng cồng chiêng như có hội, trai gái lại nhảy múa bên những đống lửa, bên những ché rượu cần hồn nhiên như ngàn năm ở đây vẫn thế…
Nguyễn Cường rất mê văn hóa bản địa của bình nguyên xanh thẳm này, đặc biệt là văn hóa của các dân tộc như Ba Na, Ê Đê, Gia Rai, Xơ Đăng... với những bản sắc, truyền thống văn hóa riêng luôn được họ giữ gìn.
Anh cho rằng, với Tây Nguyên, những người cá tính không đủ mạnh thì sẽ bị mờ nhạt trước sự lấn át của bản sắc văn hóa các dân tộc nơi đây.
Sự độc đáo về văn hóa thể hiện trên nhiều phương diện, trong đó có âm nhạc. Dân ca Tây Nguyên là một hệ thống dân ca gợi mở, ngắn gọn, súc tích, nhưng lại biểu hiện đủ những sắc thái tình cảm của con người như yêu thương, giận hờn, căm hận, đợi chờ, khát khao... Có thể nói là, "dữ liệu thông tin cảm xúc" trong một điệu hát dân tộc Tây Nguyên rất lớn.
Nguyễn Cường đã kể về sự "dung nạp" Tây Nguyên và quá trình khai sinh ra những tác phẩm âm nhạc của mình về Tây Nguyên như thế. Nguyễn Cường đã góp phần hình thành một dòng nhạc về Tây Nguyên rất rõ nét, bên cạnh một số nhạc sĩ khác như Yphôn Ksor (Đi tìm lời ru mặt trời), Linh Nga Niêkđam (Mưa cao nguyên )… Một số bài hát của Nguyễn Cường, trong đó có bài Hơzen lên rẫy được đồng bào Tây Nguyên tự "dịch" ra tiếng dân tộc mình để hát.
Giữa Nguyễn Cường với đồng bào Tây Nguyên như có một “mạch ngầm” nào đó chuyển lưu, đồng bào đã hiểu Nguyễn Cường giống như chỉ có Nguyễn Cường mới nói được rằng: “Ngọn gió nào chất chứa từ ngực anh... Cơn bão nào dấy lên từ lồng ngực anh đây… Em ngả đầu về phía ngực anh, nghe tiếng gươm khua…” (Nghiêng nghiêng rừng chiều) bằng sư hưng phấn, sự thăng hoa trong cảm xúc về “miền đất lạ” Tây Nguyên như thế.
Đến nay, nhạc sĩ Nguyễn Cường đã có khoảng 70 ca khuc và hơn 10 khí nhạc mang âm hưởng của Tây Nguyên. Anh không còn nhớ được đã đến đây bao nhiêu lần. 23 năm qua, năm nào anh cũng đi vài lần, đi như để tìm lại chính mình. Anh nói rằng: “Mình như bị Tây Nguyên... bỏ bùa".
Siu Black - đứa con được Tây Nguyên khai sinh lần thứ hai
| |
Nhạc sĩ Nguyễn Cường kể lại, một lần lên Đác Lắc, các thành viên trong đoàn ca múa đi vắng hết, chỉ có đoàn trưởng Quốc Cường ở nhà. Anh đang phân vân có nên nhận một cô bé mới là học sinh lớp 12 vào đoàn hay không và nhạc sĩ Nguyễn Cường đã được mời làm cố vấn.
Khi tiếng hát của con "sơn ca núi" vừa cất lên, Nguyễn Cường vui mừng nói với Quốc Cường: "Thế này mà các ông còn không định nhận nó thì nhận đứa nào nữa. Con bé này có một giọng ca quý hiếm của cao nguyên. Nếu theo nghệ thuật, trong vòng 10 năm, giọng ca ấy sẽ làm rạng danh mảnh đất này, sẽ vang xa không chỉ trong nước mà còn vượt ra khỏi biên giới nữa".
Đó chính là Siu Black khi đó mới 17 tuổi. Bài hát qua vòng tuyển lựa này của Siu: là một bài hát tiếng Anh có tên là Without You. Hồi đó Siu đã biết tiếng Kinh, nhưng lại chưa thuộc một bài hát tiếng Việt nào, mặc dù biết hát bài tiếng Anh, thậm chí cả tiếng Pháp!
Đúng như Nguyễn Cường dự đoán, Siu đã trở thành giọng ca vàng của ASEAN năm 1996 với bài hát Em muốn sống bên anh trọn đời (của Nguyễn Cường) và đạt điểm cao nhất cuộc thi. Sau đó Siu đã thành công trong những chuyến lưu diễn ở Nhật Bản, Australia, Nga, Pháp... Chuyến đi Paris gần đây một lần nữa bộc lộ rõ tài năng của Siu. Lần đầu tiên trong đời đứng trên sân khấu nhìn xuống chị không thấy có những gương mặt Việt Nam quen thuộc. Người Pháp bỏ tiền ra mua vé vào xem "Madona Việt Nam" hát. Nhưng Siu bảo: "Tôi không… Madona gì hết. Tôi là Siu Black!”. Nhiều lần Siu giới thiệu. "Đây là bài hát cuối cùng để khép lại chương trình" thì khán giả lại gọi vang tên chị, thế là Siu lại hát tiếp. Chị nói hết sức... hồn nhiên nhưng cảm động rằng: "Toàn... “Tây” là “Tây”, mà họ lại hiểu âm nhạc của mình mới lạ chứ!". Vậy là tiếng hát của Siu đã thực sự vượt ra ngoài biên giới.
Siu Black là người được khai sinh hai lần trên mảnh đất Tây Nguyên này. Siu rực lửa, đam mê, khát khao, ầm ầm "như dòng Sê San tuôn trào". Và khi chị cất lên tiếng hát thì đó là âm hưởng của lời ru đại ngàn, vang vọng và bí ẩn với một sức mạnh như chỉ có từ miền đất đỏ bazan của vùng sơn nguyên hùng vĩ.
Từ buổi đầu đến với âm nhạc, Siu đã hát mạnh mẽ, cuồng nhiệt, đầy lửa hoang dại. Nguyễn Cường nói: "Người ta tìm sự nguyên sơ trong từng tiếng ca như tìm giống... lúa ma để cấy vào giống lúa lai với năng suất cao hiện nay. Và cũng chỉ có Siu mới dám hát đến mức có thể... chết ngay trên sân khấu như thế".
Đã 20 năm qua, giọng hát ấy vẫn như lửa cháy trong đêm hội trên buôn làng.
Sau 20 năm, người ta vẫn thấy dấu ấn của hai người trong sự nghiệp của nhau rất rõ và ở đó người nghe cảm thấy đó là nơi gặp gỡ của tình yêu với Tây Nguyên.
Những sáng tác được Siu thể hiện làm cho chính Nguyễn Cường thấy cảm xúc của mình có sự thăng hoa bên cạnh những biến thái bất ngờ.
Cho đến bây giờ, sau buổi gặp gỡ duyên mệnh năm 1984 ấy, người nhạc sĩ bị Tây Nguyên "bỏ bùa" và ca sĩ Tây Nguyên thứ thiệt này vẫn giữ được mối quan hệ thầy trò thân thiết. Và họ quý trọng, nâng niu những tình cảm đó. Mỗi lần nhạc sĩ Nguyễn Cường viết xong một bài mới đưa cho Siu, Siu "cảm" rồi tập để hát luôn. Đồng thời chị còn giúp nhạc sĩ Nguyễn Cường đưa những chất liệu dân ca, văn hóa dân gian Tây Nguyên mà chị có vào trong những bài hát của anh.
Siu Black đang chuẩn bị cho sự ra đời một album mới tập hợp với những sáng tác của nhạc sĩ Nguyễn Cường mà chị đã thể hiện thành công. Album thứ hai chị sẽ dành thu những bài hát mà chị yêu thích có tựa đề Nồng nàn cao nguyên, đánh dấu năm thứ 20 trong sự nghiệp ca hát của chị.
