Người nuôi bò ở đồng bằng sông Cửu Long điêu đứng

Ở Trà Vinh, theo dự án nuôi bò của ngành nông nghiệp thì đến năm 2010, toàn tỉnh sẽ có 5.000 con bò sữa. Nhưng sau hai năm triển khai, đến nay đàn bò sữa của tỉnh chưa đầy 300 con và người nuôi bò sữa đang “chết đứng”.

Sữa không tiêu thụ được

Anh Huỳnh Mộc Cẩm, khóm 3, thị trấn Châu Thành, tỉnh Trà Vinh, nói: “Lúc đầu tôi thấy nuôi bò sữa có lợi nhiều thứ như: trung bình mỗi ngày một con bò cho khoảng 10 lít sữa bán với giá 5.000 đồng/lít, có đồng ra đồng vào và còn có thêm bò giống, giá vài chục triệu đồng/con”. Nhưng gần một năm qua, vợ chồng anh Cẩm không bán được sữa do không ai mua. Không riêng gì anh Cẩm, những gia đình nuôi bò sữa ở Trà Vinh đều than vì ở tỉnh đã xây dựng một trạm thu mua, trung chuyển sữa bò đặt tại thị trấn Châu Thành với tổng kinh phí gần 1 tỷ đồng nhưng... không ai đến vì không thuận tiện.

Ở TP Long Xuyên (An Giang) năm 2003 có 700 con bò sữa thì nay chỉ còn hơn 100 con. Nhắc đến chuyện nuôi bò sữa, người dân Long Xuyên không thể nào quên “đại gia bò sữa” Nguyễn Tấn Tạo ở xã Phú Hòa. Trước khi đầu tư nuôi bò sữa, ông Tạo đã “nghiên cứu” con bò đến “chân tơ kẽ tóc” mới gom góp vốn liếng, vay mượn ngân hàng đầu tư nuôi 17 con, trở thành người có đàn bò sữa lớn nhất tỉnh An Giang lúc bấy giờ. Chỉ sau hai năm cầm cự, ngày ngày phải mua cỏ cho bò ăn, chạy đôn chạy đáo khắp nơi bán từng lít sữa, ông Tạo đành kêu bán rẻ đàn bò, trôi dạt sang xứ khác làm ăn.

Thạc sĩ Phạm Thị Hòa, người theo dõi chương trình bò sữa của Sở NN-PTNT An Giang và cũng là một trong những “nạn nhân” đang nuôi đàn bò tám con, lắc đầu ngán ngẩm: “Hiện tại những đại gia nuôi bò sữa ở An Giang đều phá sản. Đàn bò trong dân còn hơn 100 con nhưng rất nhiều người đang lâm cảnh cùng quẫn: sữa bò chỉ bán được ngoài thị trường tự do với giá 5.000 đồng/kg nhưng số lượng tiêu thụ rất ít”.

Trong khi đó tại Đồng Tháp, ông Dương Nghĩa Quốc, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT, cũng ngao ngán: “Đàn bò sữa của Đồng Tháp có hơn 400 con, năng suất sữa 14-15 kg/con/ngày là khá cao nhưng người nuôi bò than trời vì không bán được sữa cho nhà máy”.

Càng nuôi càng nợ

Theo thạc sĩ Hòa, có ba yếu tố khiến “phong trào bò sữa” ở ĐBSCL lâm cảnh sống dở chết dở. Thứ nhất, vốn đầu tư nuôi bò vượt quá tầm của nông dân. Bà Hòa lý giải: Lúc làm dự án, giá bò giống chỉ dao động từ 6 triệu đồng đến 7 triệu đồng/con nhưng khi đi mua bò thì giá đột ngột đội lên 20 triệu - 25 triệu đồng/con, vậy là một lần mang nợ. Thứ nhì, do cán bộ nông nghiệp và nông dân đều “không biết gì về con bò sữa” nên đa số mua nhầm bò giống gần “hết đát”, năng suất sữa chỉ đạt 10 - 11 kg sữa/con/ngày và chất lượng sữa cũng kém. Năng suất sữa thấp, chất lượng sữa kém nên bán với giá thấp, được đồng nào xào hết đồng nấy nên lâu dần ăn thâm vào vốn, mang nợ thêm một lần nữa. Thứ ba, dân nuôi bò sữa chỉ trông mong bán được bò giống mới có thể hoàn trả nợ vay ngân hàng, nhưng những năm qua bò giống kêu bán không ai mua, mang bò giống đi bán bò thịt thì thương lái chỉ trả 5 triệu đồng/con nặng 400 kg, lỗ nặng, mang nợ lần thứ ba.

Theo bà Hòa, hiện tại ở Long Xuyên, những người nuôi bò sữa đều nợ nần từ chồng chất vài chục triệu đồng đến vài trăm triệu, không nợ ngân hàng thì cũng nợ anh em, lối xóm. Bản thân bà Hòa vay ngân hàng 100 triệu đồng để nuôi bò sữa nhưng chỉ mới trả được 20 triệu đồng, còn 80 triệu đồng đã đến hạn thu hồi nhưng... bò vẫn không bán được. Còn “vua bò sữa” Nguyễn Tấn Tạo phải kêu bán đất đai, trang trại ở An Giang để trả nợ và trôi dạt xứ người làm ăn. Ở Trà Vinh, ông La Von, Trưởng Phòng Nghiệp vụ Sở NN-PTNN tỉnh, nói đa số đàn bò sữa nuôi trong dân đều là “bò dự án” được Nhà nước hỗ trợ 60% giá trị con giống ban đầu. Tuy hiện nay dự án này chưa đến lúc đáo hạn nhưng viễn cảnh mang nợ của người nuôi bò có thể thấy rõ từng ngày. Mới đây, ông Lê Văn Khanh, Giám đốc Quỹ Hỗ trợ phát triển An Giang, “chủ nợ” lớn nhất của người nuôi bò sữa, cho biết: “Chúng tôi đang có kế hoạch phối hợp cùng Sở NN-PTNT tìm giải pháp giúp những người nuôi bò sữa, đặc biệt là những hộ khó khăn”.

“Không có giải pháp nào ư” (?!)

Làm gì để cứu người nuôi bò sữa qua cơn khốn khó? “Không có giải pháp nào cả”, tất cả những người chúng tôi tiếp xúc đều thừa nhận như vậy. Ông Dương Nghĩa Quốc (Sở NN-PTNT Đồng Tháp) không giấu vẻ bất lực: “Chúng tôi chỉ có thể giúp người nuôi bò kỹ thuật chăn nuôi, chăm sóc đàn bò chứ giới tiêu thụ o ép nhà nông ra sao thì chúng tôi cũng đành bó tay, không có cách gì can thiệp”. Trong khi đó, thạc sĩ Hòa đưa ra giải pháp: “Chỉ có một cách để cứu người nuôi bò sữa: Đó là công ty sữa phải hợp tác chặt chẽ với nông dân từ việc tư vấn con giống, kỹ thuật chăn nuôi đến giá cả thu mua sữa tươi”.

Đem vấn đề này hỏi lãnh đạo ngành thì ông Nguyễn Văn Đầy, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Trà Vinh, lảng tránh: Chuyện phát triển đàn bò sữa của tỉnh hiện đang gặp khó khăn, chúng tôi chờ UBND tỉnh và Tỉnh ủy phê duyệt lại dự án, chưa thể thông tin gì.