Người Mông trên núi Bản Lầu được mùa dứa Xuân

Vào mùa thu hoạch dứa vụ Xuân, từ sáng sớm, trên các đồi dứa ở các thôn biên giới (xã Bản Lầu) như Pạc Bo, Đồi Gianh, Na Lốc, Cốc Phương… đã kín người, vang vọng tiếng cười nói của bà con nông dân người dân tộc Mông đi hái dứa. Dứa năm nay được mùa, quả chín đều, to và mọng nước. Bà con người Mông tổ chức thành những tổ đổi công, từ 10 đến 15 người, chủ yếu là phụ nữ lên đồi hái quả cho vào các lù cở (sọt tre đựng dứa chuyên dụng của người Mông). Mỗi một lù cở đầy, có trọng lượng từ 70 đến 80 kg, được các chàng trai người Mông địu trên vai, phóng xe máy như “làm xiếc” trên những con đường dốc ngoằn ngoèo, uốn lượn qua sườn núi, thung lũng đến nơi tập kết nằm cạnh đường cái để cân hàng, bốc lên xe ô-tô chở về nhà máy Ninh Bình, Bắc Giang.

Bộ đội biên phòng giúp dân chăm sóc dứa.

Dừng tay hái dứa, chị Thào Thị Xóa, ở thôn Cốc Phương cười vui: “Nhà mình năm nay có gần tám vạn gốc dứa, được mùa thế này dự kiến sẽ thu hoạch hơn 40 tấn quả. Nhờ mọi người lập tổ đổi công giúp nhau thu hái, vận chuyển dứa nên nhanh gọn, ít bị giập nát, hư hỏng”. Nhờ đổi công cho nhau nên bà con người Mông ở Bản Lầu không còn lo ngại mỗi khi vào vụ thu hoạch dứa cho kịp từng chuyến xe ô-tô hạng lớn, kịp thời vụ, tránh bị mưa dẫn đến hư hao, xuống cấp sản phẩm. Những gia đình có sản lượng dứa lớn (hàng trăm tấn) còn thuê thêm lao động ở các địa phương khác, với giá nhân công hợp lý để thu hoạch dứa nhanh gọn, an toàn.

Nông dân thu hoạch dứa bán cho các nhà máy chế biến xuất khẩu.

Ở mỗi bản Mông như Pạc Bo, Na Lốc, Cốc Phương đều có các trưởng thôn hoặc người có uy tín, kinh nghiệm quản lý đứng ra làm đầu mối “cân hàng” với các chủ hàng của các nhà máy thu mua nguyên liệu dứa quả. Họ có vai trò khớp nối thời gian, sản lượng thu hái giữa bà con nông dân với các chủ hàng, cho từng ngày, từng chuyến xe; thỏa thuận giá cả và nhận tiền thanh toán với chủ hàng rồi chi trả cho từng hộ dân bán dứa. Họ không phải là “dân buôn” ăn chênh lệch giá mà chỉ hưởng phần trăm hoa hồng dịch vụ (theo thỏa thuận với bà con nông dân) theo khối lượng dứa cân bán cho chủ mua của nhà máy. Anh Sùng A Chua, ở thôn Na Lốc cho biết: “Mình được bà con tín nhiệm cử ra “cân hàng” cho mọi người. Mình phải xem kỹ từng đồi dứa của từng nhà, cắt cử lịch thu hái cho phù hợp, rồi thỏa thuận với chủ mua được giá có lợi nhất cho bà con. Công việc khá vất vả, nhưng mình vui vì giúp cho việc tiêu thụ dứa của bà con thuận lợi”.

Cán bộ của Công ty cổ phần thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (Ninh Bình) cân mua dứa cho nông dân Bản Lầu.

Dọc con đường cái rộng rãi, láng nhựa bằng phẳng chạy xuyên các thôn “thủ phủ” dứa của xã Bản Lầu là những điểm tập kết thơm lừng mùi dứa chín, với những chiếc xe ô-tô tải loại lớn mang biển số Bắc Giang, Ninh Bình, Hải Phòng đang cân dứa cho đầy để chở về nhà máy chế biến. Anh Đỗ Tiến Hằng, cán bộ bộ phận nguyên liệu của Công ty cổ phần thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (Ninh Bình) cho biết: Từ mùng 6 Tết, đã lên “nằm vùng” tại thủ phủ dứa Bản Lầu để mua nguyên liệu dứa quả cho nhà máy. Với giá hơn ba nghìn đồng/kg, mỗi ngày công ty thu mua khoảng 20 đến 30 tấn quả tươi chở về Ninh Bình để chế biến ra các sản phẩm dứa hộp, nước dứa tươi, nước dứa cô đặc…, xuất khẩu đi các nước vùng Trung Mỹ và châu Phi. Công ty bảo đảm năng lực thu mua khoảng 2 đến 5 nghìn tấn quả dứa tươi từ Bản Lầu. Theo đánh giá của anh Hằng, dứa của bà con người Mông ở Bản Lầu có chất lượng tốt, sạch, bảo đảm tiêu chuẩn chế biến xuất khẩu, được người tiêu dùng nước ngoài ưa chuộng.

Chuyển dứa lên xe ô-tô chở về các nhà máy chế biến.

Cùng với Công ty cổ phần thực phẩm xuất khẩu Ninh Bình, nhiều chủ hàng thu mua nguyên liệu cho Nhà máy chế biến dứa Bắc Giang cũng có mặt tại Bản Lầu để thu mua dứa cho bà con nông dân địa phương. Các chủ hàng liên kết với nông dân thông qua các người đại diện “cân hàng” tại các thôn, bản và cụm dân cư để lên lịch thu hái, thống nhất giá cả, địa điểm cân hàng…, nhờ vậy việc thu mua dứa diễn ra thuận lợi, nhanh gọn, an toàn. Ông Phạm Văn Tiến, chủ thu mua dứa cho Nhà máy chế biến dứa Bắc Giang phấn khởi: “Dứa năm nay quả to, đều, chất lượng tốt, giá cả phù hợp. Nhờ “cải tiến” cách thu mua nên rất thuận lợi, chúng tôi có thể chở dứa nguyên liệu về nhà máy tại Bắc Giang ngay trong ngày, bảo đảm độ tươi nguyên của nguyên liệu đầu vào, nhờ vậy chất lượng sản phẩm đầu ra là dứa hộp và nước dứa tươi cao hơn”.

Người Mông ở Cốc Phương giàu lên nhờ cây dứa.

Theo ông Dương Hồng Trung, Chủ tịch UBND xã Bản Lầu, hiện tại địa phương có hơn 700 ha dứa, trong đó có khoảng 550 ha đang cho thu hoạch. Năm 2016, hơn 1.400 hộ nông dân là người dân tộc Mông, Nùng, Giáy thu hoạch khoảng 13 nghìn tấn dứa quả để xuất khẩu sang Trung Quốc và bán cho các nhà máy chế biến dứa xuất khẩu đặt tại các tỉnh miền xuôi, đạt tổng doanh thu khoảng 50 tỷ đồng. Cây dứa thực sự giúp đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng đất biên giới Việt - Trung thoát nghèo, vươn lên làm giàu bền vững.

Một mùa dứa mới đang về, tỏa hương thơm ngào ngạt trên các sườn đồi, nương vườn của đồng bào Mông, Nùng, Giáy ở Bản Lầu biên giới. Chúc cho bà con nông dân nơi đây một mùa vui, bội thu.