Tại các vùng miền núi, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, việc tiếp cận giáo dục và các dịch vụ đào tạo là một thách thức lớn. Mặc dù đã có 100% xã khu vực này có trung tâm học tập cộng đồng, nhưng thực tế, các trung tâm này vẫn gặp nhiều khó khăn. Các cơ sở vật chất còn thiếu thốn, trang thiết bị giảng dạy lạc hậu và không đầy đủ, dẫn đến chất lượng giảng dạy chưa cao.
Đặc biệt, đội ngũ giảng viên chưa đủ trình độ chuyên môn, thiếu phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc thù văn hóa và ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số.
Một trong những ví dụ điển hình là tại Hà Giang, mặc dù trung tâm học tập cộng đồng đã tổ chức nhiều lớp học, nhưng do không có các chương trình đào tạo phù hợp với thực tế, người dân vẫn chưa thấy rõ giá trị của việc tham gia học tập. Hệ quả là việc thu hút học viên tham gia không đạt hiệu quả như mong muốn.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động của các trung tâm này, trước hết cần cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị giảng dạy. Chính quyền địa phương cần huy động các nguồn lực để trang bị các thiết bị cần thiết, đồng thời xây dựng các chương trình đào tạo linh hoạt và phù hợp với nhu cầu thực tế của người dân.
Tại Lạng Sơn, một mô hình trung tâm học tập cộng đồng kết hợp giữa học trực tuyến và học tại lớp đã thành công trong việc thu hút người dân tham gia học. Mặc dù điều kiện giao thông khó khăn, nhưng nhờ sự hỗ trợ của các phần mềm học tập, nhiều học viên vẫn có thể tham gia các lớp học qua mạng, điều này đã giúp khắc phục vấn đề đi lại và gia tăng hiệu quả học tập.
Bên cạnh đó, một yếu tố quan trọng là chất lượng đội ngũ giảng viên. Việc bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ giảng viên có kỹ năng sư phạm và hiểu biết về đặc thù văn hóa của từng cộng đồng là rất cần thiết.
Tại Quảng Nam, các trung tâm học tập cộng đồng đã triển khai chương trình đào tạo cho giáo viên về các kỹ năng mềm như giao tiếp, ứng dụng công nghệ trong giảng dạy, cũng như cách thức truyền đạt kiến thức phù hợp với người dân vùng dân tộc thiểu số.
Chính nhờ sự hỗ trợ này, nhiều giáo viên đã có thể tiếp cận các phương pháp giảng dạy mới, giúp việc học trở nên hấp dẫn và dễ tiếp thu hơn đối với học viên.
Một xu hướng quan trọng trong nâng cao hiệu quả của các trung tâm học tập cộng đồng là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy. Việc áp dụng các bài giảng trực tuyến và các phần mềm học tập không chỉ giúp người dân có thể học mọi lúc, mọi nơi, mà còn giúp tiết kiệm chi phí và thời gian cho học viên.
Tại Nghệ An, các lớp học qua mạng đã giúp rất nhiều người dân vùng sâu, vùng xa tiếp cận được kiến thức về nghề nghiệp và kỹ năng sống, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh và hạn chế di chuyển.
Ngoài việc cải thiện cơ sở vật chất và chất lượng đội ngũ giảng viên, một yếu tố không thể thiếu để nâng cao hiệu quả của các trung tâm học tập cộng đồng là sự tham gia của cộng đồng và các tổ chức xã hội. Chính quyền cần có các chính sách hỗ trợ để huy động nguồn lực từ các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế.
Tại tỉnh Nghệ An, các tổ chức phi chính phủ đã phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức các lớp đào tạo nghề cho phụ nữ dân tộc thiểu số, giúp họ nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống. Mô hình này không chỉ giúp người dân có việc làm ổn định mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế tại các khu vực khó khăn.
Một thí dụ nổi bật khác là tại tỉnh Quảng Ngãi, các trung tâm học tập cộng đồng đã tổ chức nhiều lớp dạy nghề, giúp hàng nghìn người dân có công việc ổn định.
Những lớp học này không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân mà còn góp phần vào việc bảo tồn và phát triển các nghề truyền thống của các dân tộc thiểu số, như nghề thêu, dệt, hay làm gốm. Việc tổ chức các lớp học nghề gắn liền với nhu cầu thực tế của người dân đã giúp các trung tâm học tập cộng đồng trở thành nơi hỗ trợ thiết thực trong việc phát triển kinh tế địa phương.
Để trung tâm học tập cộng đồng phát huy hết khả năng của mình, cần có sự kết hợp giữa các chính sách của Nhà nước, sự tham gia của cộng đồng và các tổ chức xã hội.
Các trung tâm học tập cộng đồng không chỉ là nơi cung cấp kiến thức mà còn phải là cầu nối giúp người dân tiếp cận với các cơ hội phát triển nghề nghiệp và cải thiện chất lượng sống.
Chính vì vậy, chính sách hỗ trợ từ chính phủ, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng là rất quan trọng để duy trì hoạt động của các trung tâm học tập cộng đồng và tạo ra các mô hình học tập hiệu quả.
Trong suốt những năm qua, các trung tâm học tập cộng đồng tại vùng dân tộc thiểu số, miền núi đã có những bước tiến đáng kể trong việc xóa mù chữ, đào tạo nghề và phát triển các kỹ năng sống cho người dân.
Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lâu dài, cần tiếp tục cải thiện cơ sở vật chất, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên và phát huy sự tham gia của cộng đồng.
Chỉ khi có sự kết hợp chặt chẽ giữa các yếu tố này, các trung tâm học tập cộng đồng mới có thể phát huy hết tiềm năng của mình, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững cho các vùng dân tộc thiểu số, miền núi.
