Các cơ quan chuyên môn khuyến cáo người dân không quá lo lắng, cần linh hoạt và chủ động trong triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phù hợp.
Giám sát phát hiện sớm ca bệnh đậu mùa khỉ
Ngày 3/10, Bộ Y tế chính thức công bố kết quả xét nghiệm giải trình tự gien xác định ca mắc bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên tại Việt Nam. Đó là một nữ bệnh nhân 35 tuổi, thường trú tại Thành phố Hồ Chí Minh, khởi phát bệnh khi đang du lịch nước ngoài với triệu chứng sốt kèm mệt mỏi, ớn lạnh, đau cơ, đau đầu và ho; xuất hiện các nốt đỏ, ngứa trên cánh tay, thân mình và mặt.
Hiện tại bệnh nhân sức khỏe ổn định, đang được cách ly, điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh với tình trạng sức khỏe phục hồi tốt. Với những thông tin khai thác qua điều tra dịch tễ, cùng với kết quả xét nghiệm Real time PCR, giải trình tự gien, Bộ Y tế đánh giá đây là trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ có nguồn lây từ nước ngoài; các trường hợp tiếp xúc gần với người bệnh (kể từ khi về nước) đều được giám sát, theo dõi theo quy định và hiện chưa phát hiện trường hợp nghi nhiễm.
Theo GS,TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Y tế dự phòng (Bộ Y tế), bệnh đậu mùa khỉ hiện đã ghi nhận ở trên 106 nước ngoài vùng lưu hành bệnh (châu Phi). Với tần suất mắc cao, địa bàn rộng, việc giao lưu đi lại không hạn chế thì nguy cơ xâm nhập bệnh vào Việt Nam là hiện hữu.
Hiện nay, ngành y tế đã xây dựng kịch bản khi chưa có ca bệnh; khi có ca xâm nhập và khi có ca lây trong cộng đồng. Các kịch bản đều linh hoạt để bảo đảm kịp thời phòng, chống dịch.
Để chủ động ứng phó dịch bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chủ động xây dựng, hoàn thiện và triển khai kế hoạch đáp ứng với bệnh đậu mùa khỉ tại địa phương; đẩy mạnh việc thực hiện giám sát dịch bệnh tại các cửa khẩu, giám sát tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và giám sát dựa vào cộng đồng để phát hiện sớm, ngăn chặn dịch bệnh kịp thời. Các địa phương tổ chức tập huấn cho cán bộ y tế các tuyến; bảo đảm việc thu dung, phân luồng, điều trị người bệnh tại các cơ sở khám, chữa bệnh và phòng, chống lây nhiễm tại các cơ sở xét nghiệm, y tế; rà soát cập nhật kế hoạch, kịch bản đáp ứng, diễn tập theo các tình huống để sẵn sàng đáp ứng trong trường hợp dịch bệnh xảy ra; sẵn sàng thuốc, trang thiết bị, nhân lực, kinh phí.
Khi ghi nhận ca bệnh, khẩn trương thực hiện điều tra kỹ tất cả các trường hợp tiếp xúc với trường hợp dương tính với đậu mùa khỉ để xác định nguồn lây nhiễm; quản lý, xử lý kịp thời ổ dịch không để dịch lây lan rộng ra cộng đồng; tổ chức cách ly, điều trị trường hợp dương tính, tránh tử vong, lưu ý không để xảy ra lây nhiễm chéo, lây nhiễm đối với nhân viên y tế trong quá trình chăm sóc, điều trị.
Đối với người dân, cần thực hiện các biện pháp dự phòng theo khuyến cáo, như: Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà-phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi; không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.
Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời; cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.
Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh; trong trường hợp nơi ở/nơi làm việc có người mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử trí kịp thời, không tự ý điều trị. Những người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ (khu vực Trung và Tây Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống), khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn. Bảo đảm an toàn thực phẩm; thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.
Không xét nghiệm tràn lan Adenovirus
Từ đầu tháng 9 đến nay số trẻ nhiễm Adenovirus tiếp tục gia tăng. Theo báo cáo của Bệnh viện Nhi Trung ương, từ đầu năm đến nay, bệnh viện này ghi nhận hơn 3.130 trường hợp mắc Adenovirus, trong đó có chín ca tử vong. Số ca bệnh có xu hướng tăng nhanh theo từng tuần từ giữa tháng 9 đến nay, tuần từ ngày 12 đến 18/9 chỉ ghi nhận 168 ca, tuần từ ngày 26/9 đến 2/10 ghi nhận gần 1.150 ca. Chỉ trong ba tuần, bệnh viện ghi nhận gần 2.900 trẻ, chủ yếu trong độ tuổi 1 đến 3 mắc bệnh.
Hiện Bệnh viện Nhi Trung ương còn khoảng 300 ca mắc Adenovirus đang điều trị, trong đó có hơn 40 ca nặng, nguy kịch. Theo PGS, TS Trần Minh Điển, Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương, không chỉ gia tăng số bệnh nhân mắc so với các năm trước, kèm theo đó là tỷ lệ nhập viện cao, hơn 50% số ca phát hiện. Bệnh nhi nhiễm Adenovirus có triệu chứng sốt cao liên tục từ ba đến bốn ngày, kém đáp ứng thuốc hạ sốt. Những trẻ có bệnh lý suy giảm miễn dịch, bệnh nền có nguy cơ viêm phổi, suy hô hấp.
GS, TS Phạm Nhật An, Phó Chủ tịch Hội Nhi khoa Việt Nam cho biết, Adenovirus là bệnh truyền nhiễm đã lưu hành từ những năm 50 của thế kỷ 20 và là bệnh truyền nhiễm nhóm B.
Tuy nhiên virus này có khả năng gây ra nhiều bệnh khác nhau như viêm phổi, đau mắt đỏ... và có khả năng đề kháng, chịu đựng với khí hậu hay các bề mặt nhiễm cao so với các loại virus khác như SARS-CoV-2. Chính vì vậy các chuyên gia nhi khoa lưu ý, vấn đề sàng lọc, phân luồng, phân tuyến điều trị rất quan trọng nhằm hạn chế đến mức thấp nhất bệnh nhân trở nặng, tử vong, lây chéo trong cơ sở điều trị.
TS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho rằng phải phân luồng từ khu vực phòng khám; khi chẩn đoán khẳng định trẻ mắc Adenovirus phải có buồng điều trị riêng. Hiện hội đồng chuyên môn đang xây dựng Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh do Adenovirus cho trẻ em, trong đó sẽ có tiêu chuẩn nhập viện và những hướng dẫn về xét nghiệm để tránh xét nghiệm không cần thiết.
PGS, TS Trần Minh Điển cho rằng cần cá thể hóa từng ca bệnh, không xét nghiệm tràn lan khi không cần thiết. Việc xét nghiệm phải có chỉ định của bác sĩ chứ không phải theo nhu cầu của người dân. Chỉ định này tùy từng đặc điểm lâm sàng như ho, sốt, viêm đường hô hấp, tổn thương phổi, bệnh lý nền, đặc biệt là có yếu tố dịch tễ, nguồn lây… của bệnh nhi thì mới nên làm.
Hiện các bệnh viện tuyến trung ương như: Nhi, Bạch Mai, E… và các bệnh viện trực thuộc Sở Y tế Hà Nội như: Thanh Nhàn, Hà Đông, Xanh Pôn… một số cơ sở ngoài công lập đã chủ động bảo đảm cơ số giường bệnh để đáp ứng việc điều trị cho người bệnh mắc Adenovirus.
