Công cụ hữu hiệu kiểm tra tài chính công
Kiểm toán Nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Với nguyên tắc hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; trung thực, khách quan, công khai, minh bạch cùng với chức năng kiểm tra, đánh giá, xác nhận, kết luận và kiến nghị đối với việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công được quy định trong Hiến pháp và Luật KTNN. Qua 22 năm hoạt động, KTNN đã khẳng định vai trò không thể thiếu trong hệ thống kiểm tra, kiểm soát của nhà nước Việt Nam. Trước yêu cầu ngày càng cao của Đảng, Nhà nước và người dân, bảo đảm tính minh bạch, công khai, hiệu quả trong quản trị công, đòi hỏi KTNN phải có trách nhiệm cao hơn, hoạt động chất lượng hơn, không ngừng gia tăng giá trị và lợi ích của hoạt động KTNN. Hoạt động KTNN phải góp phần minh bạch nền tài chính quốc gia, đóng góp tích cực vào việc hoàn thiện chính sách pháp luật, phòng chống tham nhũng, lãng phí với phương châm hành động xuyên suốt chặng đường phát triển KTNN, đó là: Nâng cao năng lực hoạt động, hiệu lực pháp lý, chất lượng và hiệu quả hoạt động của KTNN như một công cụ hữu hiệu của nhà nước trong kiểm toán, giám sát quản lý và sử dụng tài chính công, tài sản công.
Kết quả hoạt động KTNN không chỉ thể hiện, ghi nhận bằng những số liệu kiến nghị xử lý tài chính, mà còn ở những kiến nghị hoàn thiện chính sách pháp luật, siết chặt kỷ luật kỷ cương tài chính, phòng chống tham nhũng; giúp các đơn vị được kiểm toán, các cơ quan quản lý nhà nước chấn chỉnh công tác quản lý tài chính - ngân sách, kế toán, ngăn ngừa những hành vi tiêu cực, tham ô, lãng phí, thất thoát tiền, tài sản, phát hiện và ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật; giúp các đơn vị hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý, bảo đảm quản lý, sử dụng tiền, tài sản nhà nước đúng pháp luật, có hiệu quả. Ngoài ra, KTNN đã phối hợp, cung cấp những thông tin xác thực về tình hình quản lý, điều hành ngân sách, tiền và tài sản nhà nước; có nhiều kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ góp phần sửa đổi, hoàn thiện các cơ chế, chính sách pháp luật nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Trong giai đoạn 2011-2015, KTNN đã góp phần tăng thu, giảm chi ngân sách; giúp các đơn vị được kiểm toán từng bước khắc phục việc lập, giao dự toán ngân sách hằng năm chưa sát thực tế, bố trí vốn đầu tư có trọng tâm, trọng điểm hơn, tăng cường công tác quản lý thu, chi ngân sách; hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính, tài sản công thông qua việc kiến nghị sửa đổi bổ sung, thay thế, hủy bỏ 360 văn bản. Đồng thời, KTNN đã cung cấp 54 bộ hồ sơ, tài liệu cho cơ quan điều tra, cơ quan nhà nước và Đại biểu Quốc hội để phục vụ kiểm tra, giám sát; chủ động chuyển chín hồ sơ về 11 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật được phát hiện qua hoạt động kiểm toán sang cơ quan điều tra.
Tăng cường năng lực hoạt động
Thực tiễn cho thấy, thời gian qua, số cuộc kiểm toán tăng dần hợp lý qua từng năm, quy mô kiểm toán ngày càng mở rộng, luôn bảo đảm hơn 50% tổng thu - chi NSNN và nhiều chuyên đề có phạm vi toàn quốc phù hợp sự phát triển năng lực của KTNN, bảo đảm chất lượng kiểm toán; một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có quy mô ngân sách lớn được kiểm toán hằng năm.
Việc xây dựng, hoàn thiện cơ sở pháp lý đồng bộ, phát triển nguồn nhân lực luôn được KTNN chú trọng, với việc đồng bộ nhiều văn bản hướng dẫn thi hành Luật KTNN sửa đổi, nổi bật là ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của đoàn KTNN, Hệ thống 39 Chuẩn mực kiểm toán phù hợp chuẩn mực quốc tế, Quy tắc ứng xử của Kiểm toán viên nhà nước, Quy định giải quyết khiếu nại của đơn vị được kiểm toán và các quy định khác.
Trong hoạt động kiểm toán đã chỉ đạo tăng cường đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng các phần mềm chuyên sâu phục vụ hoạt động kiểm toán. Nhiều biện pháp tăng cường quản lý, kiểm soát chất lượng kiểm toán và đạo đức nghề nghiệp kiểm toán viên, nhất là việc đổi mới phương pháp kiểm toán hướng tới việc dựa trên xác định trọng yếu và rủi ro, cải cách hành chính, rút ngắn thời gian kiểm toán tại đơn vị; đổi mới phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán gắn với việc bảo đảm kết luận, kiến nghị kiểm toán có tính thuyết phục, khách quan và đầy đủ cơ sở pháp lý. Tổng KTNN đã ban hành Chỉ thị nhằm tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong thực hiện nhiệm vụ kiểm toán và các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán; Chỉ thị về nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng thông qua hoạt động kiểm toán của KTNN...
Với sự phát triển về mọi mặt, kết quả hoạt động của KTNN đã đóng góp tích cực làm lành mạnh, minh bạch hóa nền tài chính công; hoạt động kiểm toán, công khai kết quả kiểm toán đã góp phần nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành đối với hoạt động kiểm toán và cơ quan KTNN. Kết quả kiểm toán góp phần vào việc quản trị tài chính quốc gia, quản trị doanh nghiệp nhà nước. Các đơn vị được kiểm toán, các cấp, các ngành thấy rõ tác dụng, vai trò của KTNN để phối hợp tốt hơn, đồng thời nâng cao ý thức chấp hành kỷ luật, kỷ cương tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Tuy nhiên, hoạt động KTNN vẫn còn những hạn chế, như: Quy mô kiểm toán hằng năm tuy đã tăng nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định của Luật KTNN về đối tượng kiểm toán tài chính công, tài sản công; kết quả kiểm toán chưa chú trọng phân tích sâu, đánh giá hiệu lực, hiệu quả các cơ chế, chính sách; hiệu lực kiểm toán chưa cao như mong muốn; chưa tham gia vào quá trình xem xét, thẩm tra về dự toán NSNN, phân bổ NST.Ư, quyết định chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng của quốc gia; bộ máy tổ chức chưa hoàn thiện; đội ngũ cán bộ, kiểm toán viên còn thiếu về số lượng và chất lượng không đồng đều.
Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ đã được Hiến định, KTNN sẽ tiếp tục phát huy những thành tựu và kết quả đạt được trong những năm qua, quyết tâm khắc phục những hạn chế, thiếu sót, tập trung thực hiện một số nhiệm vụ chủ yếu sau: Tiếp tục rà soát hoàn thiện cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện cho tổ chức và hoạt động của KTNN, trọng tâm là triển khai Luật KTNN năm 2015. Phát triển hệ thống bộ máy và tăng cường năng lực đội ngũ về số lượng, cơ cấu, chất lượng, chuyên nghiệp. Tăng cường năng lực KTNN trong việc áp dụng chuẩn mực kiểm toán, xây dựng kế hoạch kiểm toán, nâng cao chất lượng kiểm soát chất lượng kiểm toán. Tăng cường giá trị và lợi ích trong việc đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Phát triển hoạt động kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán. Tăng cường công tác phòng, chống tham nhũng qua hoạt động kiểm toán. Mở rộng hợp tác quốc tế về KTNN cả trên diện rộng lẫn chiều sâu, thực hiện tốt vai trò Chủ tịch ASOSAI 2018-2021 và thực hiện tốt công tác chuẩn bị Đại hội ASOSAI năm 2018... quyết tâm xây dựng ngành kiểm toán phát triển vững mạnh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao.
