Những truyền thuyết đậm màu huyền thoại
Pusamcap được xếp hạng di tích danh thắng cấp quốc gia từ cuối năm 2011 và là điểm đến hấp dẫn bậc nhất của miền Tây Bắc, với hệ thống liên hoàn gồm hơn 10 hang động tuyệt mỹ. Thiên nhiên đã hào phóng ban tặng cho nơi đây những cánh rừng nguyên sinh xanh thẳm ôm lấy những thác nước hùng vĩ tung bọt trắng xóa, những dòng suối trong veo mát lạnh với hệ động thực vật hết sức phong phú, các hang động liên hoàn cùng hệ thống nhũ đá và mạch nước ngầm tuyệt đẹp.
Từ thị xã Lai Châu, men theo tỉnh lộ 129 về phía cao nguyên Sìn Hồ, du khách sẽ được chiêm ngưỡng một dải núi hùng vĩ trùng điệp uốn lượn vòng cung, ẩn hiện trong biển mây trời bông xốp. Pusamcap không chỉ là một quần thể danh thắng thiên nhiên hùng vĩ mà còn lưu giữ trong mình những chứng tích gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Phong Thổ. Quá trình định cư lâu dài của người Thái, những cuộc thiên di nhọc nhằn của người H’Mông đã khoác lên địa danh này những truyền thuyết đậm màu huyền thoại từ thuở hồng hoang, khai thiên lập địa.
Chuyện kể rằng Ải Sái Hịa là người nhà Trời, được Then cử xuống trần để khai khẩn đất hoang lấy nơi trồng trọt. Mang theo Bò chín nghìn bướu, Trâu chín nghìn vai, Ải chăm chỉ làm lụng không ngơi tay trên những cánh đồng cách nhau tới mấy chục ngày đường. Buổi sáng người ta thấy Ải nhổ mạ ở Mường Thanh, trưa về ăn cơm Mường Lò, chiều cấy ở Mường Tấc-Mường Than rồi tối bắc bếp đồ cơm ở vùng núi 99 ngọn này. Pusamcap-“núi ba hòn” chính là dấu tích ba hòn đầu rau Ải dùng nấu ăn ngày đó.
Động Pusamcap cũng có riêng một câu chuyện tình vô cùng cảm động. Xưa có cô gái đẹp là con của chúa bản đem lòng yêu một chàng trai tốt bụng nhưng nhà nghèo. Bị cha ép gả cho kẻ quyền quý, nàng đã bỏ trốn theo tiếng gọi của tình yêu. Chúa bản bắt nhốt con rồi phũ phàng sai người lấp hang. Pỏ Chạ (tức ông Trời) thương cảm đã ban phép màu mở cửa hang, ban cho lâu đài nguy nga được trang trí lộng lẫy. Sau khi bị phát hiện, tất cả đều hóa đá nên để lại nhiều thạch nhũ mang hình hài “mẹ bồng con”. Cha mẹ cùng người yêu nàng hối hận, ôm lấy tượng đá mà khóc, nước mắt họ chảy thành suối róc rách đến tận ngày nay.
Pusamcap chính là nơi mà nhiều đời trước, đồng bào người H’Mông di cư đã chọn lựa làm nơi sinh sống. Ngoài ra, hang động luôn là nơi chở che, bảo vệ dân cư quanh vùng lúc thiên tai, khi loạn lạc. Trong đời sống văn hóa cộng đồng, vòm hang rộng rãi đã trở thành địa điểm tụ họp, vui chơi và thực hành các nghi lễ, phong tục tập quán trong những dịp lễ hội, Tết cổ truyền.
Thiên đường trong lòng núi
Vài tiếng đồng hồ khám phá thiên đường trong lòng núi này mang lại cho du khách thập phương những trải nghiệm đa dạng và thú vị. Sau hành trình đi bộ một đoạn dài từ sân chờ, cửa động Thiên Môn đón chào du khách bằng một luồng không khí mát lạnh, ẩm ướt. Chậm rãi chiêm ngưỡng những “ruộng bậc thang”. Trầm trồ “giống quá” trước những măng đá, nhũ đá kích thước khổng lồ có hình dạng “ông voi”, “cú mèo, “lin-ga”...
 |
Vẻ đẹp kỳ ảo của hệ thống hang động Pusamcap. Nguồn ảnh | Cổng thông tin điện tử Lai Châu |
Tò mò ngắm nghía cả nghìn, vạn viên ngọc động tròn nhỏ kết tinh dưới lòng động rộng cỡ 6.000 mét vuông, với hệ thống nhũ viền tạo những gợn sóng lăn tăn như mặt hồ trước gió. Rồi ngửa cổ bay bổng với vòm trần hang rất cao. Rồi nghe hướng dẫn viên kể về những cổ vật như giáo mác, tiền xu, bát đĩa tìm thấy sâu trong lòng hang, tương truyền là những vật dụng của giặc Khăn Vàng chạy trốn từ Trung Quốc sang đây thời Thái Bình thiên quốc cuối thế kỷ XIX.
Rời Cổng trời, men theo con đường nhỏ dài khoảng 400 mét uốn lượn ngoằn ngoèo theo thế núi, du khách sẽ đặt chân tới động Thiên Đường, với một trận đồ bát quái những thạch nhũ đẹp muôn hình vạn trạng như “sư tử’, “mê cung”, “tóc nhũ”, “đại trụ”, “âm dương”, “tháp ngọc” tới “cổng trời”, “ruộng bậc thang”, “noọng thiên”... Nổi bật là những thạch nhũ “giếng trời”, “rèm cửa”... Ấn tượng nhất có “nhũ hoa”, “trống đá”, “chày cối”...
Ánh sáng trong lòng hang khá yếu nên tạo cảm giác mờ mờ ảo ảo, đường đi không bằng phẳng, đôi chỗ men theo những vách đá hẹp chỉ đủ một người đặt chân, vài đoạn phải bám vào sợi dây bảo hiểm để di chuyển trên những khúc quanh rêu phủ trơn tuột. Điểm hấp dẫn của hành trình này là du khách được trải nghiệm đa dạng địa hình, rời cửa sau của hang trước là gặp rừng, rời rừng lại tới cửa hang sau. Trên hành trình cứ luân phiên hì hục lên dốc rồi thảnh thơi xuống dốc, du khách chìm đắm trong bản hòa tấu rừng già với đủ chim kêu vượn hót, gió thổi rì rào. Thiên đường, có lẽ cũng chỉ tuyệt vời đến thế.
Động Thủy Tinh, theo lời mô tả của hướng dẫn viên, nổi bật với một vòm nhũ đá dày đặc và một khối đá được ví như hình ngai vàng và lọng vàng của vua chúa xưa, tọa lạc sừng sững uy nghi trên điểm cao nhất. Nếu đi sâu hơn nữa, du khách sẽ phát hiện những nhũ đá rất tự nhiên và vô tình đã chia hang thành nhiều ô nhỏ, giống như những căn phòng riêng.
Từ các cửa hang, du khách có thể theo các lối mòn để lên trên cao, ra phía ngoài động, nơi có những cánh rừng móc thuần chủng quanh năm sương phủ hay băng qua quãng rừng rậm rạp và triền dốc gập ghềnh, để lên đến đỉnh núi, tự do phóng tầm mắt xuống các thung lũng, bình nguyên chung quanh. Tiếc là do địa hình hiểm trở, đường đi khó khăn, lại chưa được đầu tư xứng tầm nên hiện mới chỉ đưa vào khai thác được hai động phía dưới.
Sau những lời có cánh mô tả vẻ đẹp nằm ngoài sức tưởng tượng của động Thủy Tinh nằm ngay phía trên Thiên Đường, hướng dẫn viên khiến cả đoàn khách chưng hửng, khi thông báo chưa biết tới bao giờ, du khách đam mê thám hiểm hang động mới có cơ hội mãn nhãn với hang động thứ ba này.
Người đẹp đang chờ được đánh thức
Đẹp là thế, hấp dẫn là thế nhưng rất tiếc là hiện nay, số lượng khách đến với Danh thắng quốc gia Pusamcap khá khiêm tốn, chỉ ở mức vài nghìn lượt mỗi năm. Đối tượng chính là khách lẻ đi du lịch tự phát và “Tây ba-lô”, khách đoàn không nhiều. Với mức vé vào cửa khiêm tốn 30 nghìn đồng/lượt, khoản tiền thu được chắc chỉ đủ tùng tiệm thắp sáng ở mức độ tối thiểu và thuê một vài nhân viên bảo vệ ít ỏi. Bởi thế, khá xót xa khi phát hiện một số măng đá dưới nền đất đã bị ai đó thiếu ý thức bẻ gãy và mang đi. Và những tiện ích, dịch vụ cùng những thiết bị bảo đảm an toàn cho du khách được trang bị khá sơ sài.
Theo Cổng thông tin điện tử tỉnh Lai Châu thì hệ thống hang động ở đây được phát hiện từ năm 2005, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích cấp quốc gia vào tháng 11 năm 2011. Để phát huy giá trị của khu di tích này, Sở đã tiếp tục tiến hành xây dựng Quy hoạch chung khu du lịch quần thể danh thắng Pusamcap giai đoạn 2011-2015 và được UBND tỉnh Lai Châu phê duyệt năm 2012. Nội dung Quy hoạch chỉ rõ, trên tổng diện tích đất 200ha sẽ có các hạng mục chính như: khu nghỉ dưỡng sinh thái, khu công viên cây xanh, khu khai thác du lịch văn hóa, bãi đỗ xe, khu tổ chức lễ hội, nơi tiếp đón, khu đất dịch vụ và các hạng mục hạ tầng khác như: đường giao thông nội bộ, hệ thống cung cấp điện, nước...
Theo đánh giá của các nhà chuyên môn, đây là khu du lịch có nhiều tiềm năng với hệ thống hang động kỳ vĩ, cảnh quan môi trường sinh thái hấp dẫn, khí hậu mát mẻ, vị trí địa lý thuận lợi. Tất cả các yếu tố đó cộng với sự hỗ trợ, tạo điều kiện của chính quyền địa phương qua các chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư được kỳ vọng sẽ tạo một sức hút không nhỏ đối với các doanh nghiệp và nhà đầu tư tiềm năng.
Như người đẹp ngủ quên giữa đại ngàn Tây Bắc, Pusamcap rất cần nhanh chóng được đánh thức để trở thành điểm đến được số đông du khách ưu tiên lựa chọn, góp thêm vào bản đồ du lịch Lai Châu một điểm đến độc đáo.
