Hồi sinh trên đất lũ

Tất cả vì Kỳ Sơn

Dọc theo con suối Huồi Giảng, sông Nậm Mộ là những bản làng người Thái, H’Mông, Khơ Mú sinh sống lâu đời. Thị trấn Mường Xén nhỏ bé trên trục quốc lộ 7 cạnh sông Nậm Mộ ngày một sầm uất khi hàng hóa từ dưới xuôi lên, từ Lào về, cùng sản vật của đồng bào làm ra. Nhà tầng mọc lên, ngôi trường cao tầng THPT Kỳ Sơn được tài trợ hơn 210 tỷ đồng mới hoàn thành, đón học sinh vào học năm học mới 2022-2023.

Bỗng chốc vào đầu tháng 10, cơn lũ dữ đẩy trôi công sức lâu nay người dân Mường Xén và Tà Cạ gây dựng. Dân bản Hòa Sơn không khỏi rùng mình nhớ lại, tiếng nước réo, đất đá, cây cối va vào nhau ầm ầm. Cả thác nước dữ dội từ núi cao Tây Sơn lao xuống ầm ầm, kéo theo đá lớn, đá bé tạo nên dòng chảy như một quả ngư lôi khoan phá bất cứ chướng ngại vật nào cản dòng. Sau lũ, Huồi Giảng biến thành dòng suối đá, nhiều ruộng lúa nằm cạnh dòng suối cũng trắng xóa đá. Lũ quét làm một người chết, 621 ngôi nhà bị ảnh hưởng, trong đó hơn 150 ngôi nhà ở xã Tà Cạ, thị trấn Mường Xén và Nậm Cắn bị sập hoàn toàn và thiệt hại nặng. Lũ cuốn trôi nhiều ô-tô, tài sản có giá trị; hàng trăm xe máy bị vùi lấp…

Bản dưới, mường trên đều hướng về Kỳ Sơn. Các lực lượng từ Quân khu 4, bộ đội biên phòng, công an, quân sự, đoàn viên, thanh niên cùng công chức, viên chức, giáo viên huyện Kỳ Sơn và tỉnh Nghệ An đã về đây giúp bà con dọn dẹp bùn đất, tổng vệ sinh môi trường, thu dọn đồ đạc… liên tục trong nhiều tuần liền. Những nhà bị cuốn trôi, đổ sập hay phải di dời khẩn cấp và hư hỏng nặng không ở được, địa phương hỗ trợ làm nhà tạm, bố trí đến ở nhà bà con, người thân trong bản. Dù là huyện nghèo, huyện đã trích ngân sách mua lương thực và một số nhu yếu phẩm khác hỗ trợ cho bà con vùng lũ; tạo điều kiện tăng bo hàng cứu trợ của hơn 600 đoàn đến với bà con…

Bà Vang Thị Bình ở khối 1, thị trấn Mường Xén làm ngôi nhà thật chắc chắn để cuộc sống được an toàn hơn mỗi khi mưa lũ.

Nhú lại mầm xanh

Trở lại sau hơn hai tháng, chúng tôi chứng kiến cuộc sống người dân vùng lũ đang hồi sinh. Tại bản Hòa Sơn, gia đình ông Kha Văn Quang đang dựng lại nếp nhà với sự giúp sức của bà con dân bản và người thân. Từ nguồn hỗ trợ 200 triệu đồng, gia đình bỏ ra hơn 30 triệu đồng mua sắm vật liệu, dựng lại nếp nhà gỗ cũ còn sót lại. Vợ sẽ tiếp tục buôn bán ở chợ Mường Xén, chồng đi xe lai. Gia đình đang nuôi bảy con trâu, bò và chuẩn bị nuôi thêm lợn, gà… Cạnh nhà anh Quang, nhóm thợ đang xây lại nửa ngôi nhà bị lũ cuốn trôi cho cô Vi Thị Thương, giáo viên Trường tiểu học Bảo Nam 2. Ít ngày nữa, hai mẹ con cô Thương sẽ về lại nhà mình để đón Tết thay vì ở nhờ nhà công vụ của trường.

Trưởng bản Hòa Sơn Vi Văn Tuyền cho biết: Cả bản có 63 nhà bị trôi, sập, hư hỏng nặng và có nguy cơ sụt, lún, hay sạt lở phải di dời khẩn cấp. Cùng với đó, 75 nhà thuộc diện phải di dời. Bản đã vận động bà con cho các gia đình này đến ở cùng. Bình quân mỗi hộ dân bị trôi, sập nhà hay hư hỏng nặng được hỗ trợ hơn 200 triệu đồng. Bản động viên bà con gửi tiết kiệm, tiêu tiết kiệm; dành tiền làm nhà khi có đất tái định cư; trích một ít mua cây, con giống để làm ăn, buôn bán… Nay toàn bản đã dựng lại được gần 20 ngôi nhà, số còn lại đang chờ đất tái định cư. Cuộc sống của bà con đang dần ổn định.

Xã Tà Cạ có sáu bản bị ảnh hưởng với 54 nhà bị trôi, sập hoàn toàn, 218 nhà cửa bị hư hỏng nặng. Theo Chủ tịch UBND xã Vi Văn Mằn, do địa hình dốc, mặt bằng chật hẹp, quỹ đất làm nhà hầu như không có nên hầu hết các gia đình phải chờ các khu tái định cư mới. Trước mắt, địa phương rà soát những hộ dân không có chỗ ở để bố trí ở xen ghép hay làm nhà tạm; đồng thời, động viên bà con trồng rau, phát triển chăn nuôi gà, lợn và trâu bò... Còn theo Bí thư Huyện ủy Kỳ Sơn Vi Hòe, các tuyến đường: Mường Xén-Tây Sơn; Xiêng Thù-Bảo Thắng; Mường Xén-Ta Đo-Khe Kiềng; Chưu Lưu-Pù Quặc-Na Ngoi đã thông tuyến cho bà con đi lại, thông thương. Huyện lập các đoàn công tác xuống các địa bàn bị thiệt hại mưa lũ, nhất là Tà Cạ, Nậm Cắn… chỉ đạo khắc phục và sản xuất. Một số trường học, công sở bị hư hại, đã hoạt động lại bình thường. Huyện đã phối hợp Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh cùng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh cùng một số đơn vị thiện nguyện về bản Hòa Sơn tổ chức Ngày hội đại đoàn kết với người dân vùng lũ và hỗ trợ hơn 450 triệu đồng xây dựng hai cầu qua suối, làm sáu nhà cho người dân…

Bà con dân bản và người thân giúp gia đình ông Kha Văn Quang dựng lại nhà.

Trong những ngày qua, chuẩn bị đón Tết Nguyên đán, huyện đã hỗ trợ bà con giống, phân bón, máy làm đất… triển khai vùng trồng rau chuyên canh tại bản Hòa Sơn, xã Tà Cạ và xã Hữu Kiệm để cung cấp rau sạch cho địa bàn. Bà con được khuyến khích tiếp tục chăn nuôi gà, lợn tại gia đình và đại gia súc ở khu vực C5.

Tin vui là mới đây Kỳ Sơn đã tiếp cận được nguồn lực 65 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh và các nhà tài trợ để chuẩn bị làm mặt bằng tại khu vực bản Cầu Tám, sau trường THPT. Tỉnh đã chỉ đạo triển khai khẩn cấp Dự án xây dựng khu tái định cư giai đoạn 1 cho hơn 70 hộ dân bị mất nhà, không có nơi ở do trận lũ lịch sử. Từ đồng bằng sông Hồng, TP Chí Linh (Hải Dương) đã ủng hộ gần 2,5 tỷ đồng để xây dựng nhà văn hóa cộng đồng tại các khu tái định cư trên… Gửi gắm tâm sự đại diện cho những người cùng cảnh ngộ, bà Ngân Thị Tâm ở bản Hòa Sơn, xã Tà Cạ cảm kích: “Chúng tôi rất cảm ơn Đảng, Nhà nước, cảm ơn tấm lòng của các cơ quan, ban, ngành và nhà hảo tâm. Nếu không có sự giúp đỡ kịp thời thì không biết bà con lấy gì mà sống đến hôm nay; có một cái Tết tùng tiệm nhưng ấm lòng”.