Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Quân khu 5 đã quyết định đầu tư xây dựng công trình Đập thủy lợi đập Đăk Ui (còn gọi là Đập Mùa Xuân) nhằm giúp người dân địa phương có nguồn nước tưới, phục vụ sản xuất. Công trình được khởi công vào ngày 22/12/1975.
Với tổng diện tích mặt nước là 290 ha, Đập Đăk Ui là nơi cung cấp nguồn nước sinh hoạt và phục vụ tưới tiêu cho 3/4 diện tích đất canh tác của nhân dân huyện Đăk Hà, là công trình thủy lợi đầu tiên ở Kon Tum được xây dựng sau ngày đất nước thống nhất và cũng là công trình thủy lợi lớn nhất Kon Tum lúc bấy giờ, được dựng xây bằng mồ hôi, công sức của "Bộ đội Cụ Hồ" như một món quà tri ân với những người dân đã hết lòng nuôi giấu, chở che bộ đội và góp phần hồi sinh "vùng đất chết" bởi bom đạn chiến tranh.
 |
| Cánh đồng bị bom mìn tàn phá hồi sinh dưới chân công trình thủy lợi Đập Đăk Ui |
Theo ông Trần Đình Vân, cựu chiến binh Đoàn 331, Quân khu 5, công trình được xây dựng trong những ngày gian khổ nhưng hào hùng, để hoàn thành công trình đại thủy nông này, 186 chiến sĩ đã nằm vĩnh viễn lại vì bệnh tật, vì sốt rét rừng, vì bom mìn.
Đúng ngày 30/4/1977, đập chính dài 680m, cao 34m, chân đập rộng 270m, mặt đập 6m, 10 cây số kênh chính (kênh cấp I) và 49 công trình trên kênh, cầu máng, tràn xả lũ đã hoàn thành, kịp chào mừng ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam (30/4) và mừng sinh nhật Bác Hồ kính yêu (19/5).
Sau hơn 48 năm đi vào vận hành, Đập Đăk Ui đã làm hồi sinh, biến một vùng đất rộng lớn bị bom đạn cày xới trong chiến tranh trở thành vùng đất trù phú của cây lúa nước, cây cà phê, cao su..., nuôi sống cho hàng ngàn hộ dân, góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh-quốc phòng của huyện Đăk Hà.
Tại buổi Lễ, lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum công bố Quyết định số 347/QĐ-UBND, ngày 20/7/2023 của Ủy ban nhân dân tỉnh và trao Bằng xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh với Di tích lịch sử-văn hóa Công trình thủy lợi đập Đăk Ui, thuộc các xã Đăk Ui, Đăk Ngọk và Đăk Mar, huyện Đăk Hà.
 |
Lãnh đạo huyện Đăk Hà cùng nhân chứng lịch sử trồng cây lưu niệm |
Phát biểu tại Lễ công bố và đón nhận Quyết định, đồng chí Lưu Duy Khanh, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Đăk Hà khẳng định: việc công trình thủy lợi Đập Đăk Ui được Ủy ban nhân dân tỉnh công nhận là di tích lịch sử-văn hóa cấp tỉnh là niềm vinh dự lớn, là niềm tự hào về truyền thống cách mạng đối với nhân dân các dân tộc huyện Đăk Hà.
Việc tổ chức Lễ công bố Quyết định và đón nhận Bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh gắn với các hoạt động chào mừng kỷ niệm 30 năm ngày thành lập huyện Đăk Hà (24/3/1994-24/3/2024); Kỷ niệm 79 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944-22/12/2023).
Qua đó, nhằm tưởng nhớ, tri ân, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc với các thế hệ cha, anh trong công cuộc đấu tranh giải phóng quê hương, thống nhất đất nước. Nâng cao lòng tự hào dân tộc; tăng cường công tác tuyên truyền sự hiểu biết về ý nghĩa, giá trị của Di tích lịch sử-văn hóa Công trình thủy lợi Đập Đăk Ui.
