Cũng "giông giống" một logo đã lỗi thời
So sánh hai logo, nhiều người nhận xét, chúng như được nặn ra từ cùng một bàn tay vậy, và họ thốt lên: "Thật đáng buồn cho Ủy ban đã bị qua mặt"!
Không chỉ giống về mặt chi tiết, mà cả hai đều có ý tưởng về một bàn tay làm bệ đỡ và nâng niu, chăm sóc cho các "mầm non" ở bên trên. Cả hai đều có bố cục hình tròn, tương đối khép kín...
Qua tìm hiểu của chúng tôi, United Way of America là một tổ chức xã hội mang tính nhân đạo ở Mỹ, với 1.400 tổ chức thành viên, hoạt động trên 44 nước. Logo của họ, thể hiện sự cứu trợ con người, hướng tới một bình minh tươi sáng.
Nhưng thực ra tới nay, họ cũng cho ý tưởng trong logo này của họa sĩ Mamoru Shimokochi (sáng tác năm 1973) là... lỗi thời. Sau 30 năm sử dụng, năm 2004, họ thay bằng một logo mới (do David Weinberrger) thiết kế. Thực chất chỉ là sự cách điệu lại hình bàn tay trên logo cũ cho mềm mại hơn, và dồn vào một vòng tròn khép kín. Trên bản mầu, tất cả các hình vòng cung ở trên đều chỉ dùng một mầu cam (thay vì 2 mầu cam và đỏ sậm) như trước đây - sự thay đổi này có lẽ thuần túy là để thuận tiện hơn cho việc in ấn.
Người trong cuộc nói gì?
Liên hệ với UB Dân số, Gia đình và Trẻ em, chúng tôi được biết, logo của UB được chọn từ cuộc thi sáng tác logo cho Ủy ban (sau khi Ủy ban được thành lập trên cơ sở sáp nhập UB Dân số KHH gia đình và Ủy ban Chăm sóc Bà mẹ và Trẻ em). Cuộc thi đã thu hút hàng trăm họa sĩ tham gia, lễ trao giải (năm 2003) có Bộ trưởng Chủ nhiệm Ủy ban đến dự. Trong quyết định trao thưởng, đứng tên tác giả logo là họa sĩ Đào Quang Hào.
"Chúng tôi định đi đăng ký bản quyền cho logo, nhưng Cục Sở hữu trí tuệ khuyên rằng đây là biểu tượng của đơn vị Nhà nước chứ có phải của đơn vị kinh doanh đâu mà cần đăng ký - một cán bộ Ủy ban giải thích - nếu có nghi vấn gì thì cứ liên hệ với tác giả để hỏi. Khi dự thi họ đã cam kết về bản quyền rồi".
Thực ra logo này là công sức của một nhóm tác giả. Anh Nguyễn Quang Đông Thành (nguyên cán bộ Vụ truyền thông của UB; nay là Phó Chánh Văn phòng, Sở Giáo dục Hà Nội) khẳng định: "Ý tưởng logo này là của tôi, chúng tôi bàn bạc góp ý với nhau trong suốt quá trình thực hiện. Họa sĩ Đào Quang Hào là người thể hiện về mặt hội họa. Lời bình cũng là tôi viết. Đến khi lên nhận giải, Bộ trưởng hỏi lại Hào về ý tưởng, Hào vẫn bảo tôi trả lời thay" cơ mà! (Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, họa sĩ Hào vẫn tiếp tục "ủy quyền" cho anh Thành trả lời hộ về ý tưởng của logo).
Theo lời giải thích của anh Thành, bàn tay là biểu tượng của cộng đồng, của năm châu bốn biển, nâng đỡ cho 3 vòng tròn ở giữa. Ba vòng tròn đó là "made in Vietnam" 100% vì nó được phát triển từ ý tưởng của biểu tượng chương trình nhà Chủ nhật trên VTV3 mà anh Thành cũng là người đã cùng chị Tạ Bích Loan đóng góp ý tưởng xây dựng nên từ năm 1997. Đó là biểu tượng về một ngôi nhà có 3 vòng tròn lớn nhỏ ở trong tượng trưng cho một gia đình (bố- mẹ-con). Ở logo của Ủy ban nó cũng mang nghĩa như vậy, và hơn nữa, là nghĩa "3 cây chụm lại nên hòn núi cao". Mặt khác với hai nét “phẩy" ở giữa, nó cũng thể hiện ý tưởng về bó hoa hạnh phúc...
Về sự giống nhau giữa hai bàn tay, và vòng cung ở trên, anh Thành giải thích, có thể ngẫu nhiên cùng chọn bàn tay có hình tương tự; còn hình vòng cung có chữ UB Dân số Gia đình và Trẻ em, thì ban đầu, Hào để ở phía dưới bàn tay, nhưng anh thấy để như vậy rất "chống chếnh", và không thể hiện được ý nghĩa "Ủy ban" che chở cho các gia đình bằng hệ thống văn bản pháp luật, cho nên đã góp ý để Hào chuyển lên phía trên...
Cuối cùng anh Thành khẳng định phải có sự thẩm định bởi vì "phải giống bao nhiêu phần trăm mới là copy chứ!".
Họa sĩ Đào Quang Hào: "Tôi thực sự chẳng muốn quan tâm đến những chuyện như thế này, tùy mọi người nghĩ sao thì nghĩ. Để có hình bàn tay như trên logo, chúng tôi đã "chụp" bàn tay chính mình ở cả chục tư thế khác nhau. Nếu nó giống với hình bàn tay ở nơi khác thì cũng là một sự ngẫu nhiên. Trên các logo, tôi thấy người ta sử dụng khoảng 40 - 50 mẫu hình bàn tay khác nhau. Có một chuyện nữa, là sau khi vẽ xong, tôi mang logo đến cho thầy tôi xem. Thầy góp ý là nên cho hình bàn tay mềm mại hơn, nhưng vì tôi trót nộp cho cuộc thi rồi nên không muốn sửa. Giả dụ như lúc đó (năm 2003), tôi sửa cho mềm mại hơn thì bây giờ có khi logo mới của họ lại bị "suy” là copy của tôi ấy chứ!”.
