Chuyển đổi sản xuất nông nghiệp vùng đất trũng ở Hưng Yên

Những mô hình chuyển đổi hiệu quả

Đến khu đồng trũng, có diện tích khoảng bốn héc-ta, nằm ở cuối cánh đồng Lác, thuộc thôn Hải Yến thường xuyên bị ngập úng, anh Vũ Duy Núi, thôn Hải Yến, xã Hải Triều, huyện Tiên Lữ cho biết: Đây cánh đồng xa, cấy lúa một vụ bấp bênh, cho nên nông dân trong thôn không muốn nhận ruộng. Năm 2013, xã Hải Triều thực hiện việc dồn ruộng đổi thửa (DRĐT) mấy hộ gia đình chúng tôi đã liên kết, chung nhau nhận khu ruộng trũng này để chuyển đổi mô hình sản xuất. Sau khi nhận ruộng, tôi đăng ký tham gia dự án lúa- cá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) Hưng Yên và được chấp thuận. Chi cục Thủy sản Hưng Yên cử cán bộ về tận khu cánh đồng Lác khảo sát, hướng dẫn chúng tôi cải tạo ruộng trũng thành từng khu, mỗi khu một héc-ta theo mô hình lúa - cá - cây hằng năm, kết hợp nuôi gia cầm. Sau gần hai năm, 50% diện tích đất trũng được cải tạo cấy lúa hai vụ ăn chắc, 30% là mương, thung nuôi cá và 20% bờ vùng trồng đu đủ, chuối, xây trại nuôi vịt. Với mô hình nêu trên đã tận dụng được các nguồn thức ăn, phân bón mang lại hiệu quả cao trong sản xuất; năm đầu tiên trừ chi phí, cho thu nhập gần 100 triệu đồng/ha, gấp hơn năm lần cấy lúa, dự kiến năm nay sẽ cho thu nhập cao hơn khoảng 30%.

Huyện Ân Thi có khoảng 1.000 héc-ta đất trũng, chiếm hơn 10% diện tích đất canh tác của huyện; đến năm 2014, cả huyện đã chuyển đổi được gần 300 ha, với nhiều loại mô hình sản xuất nông nghiệp hiệu quả: Lúa - cá, cây ăn quả - chăn nuôi - thủy sản, chăn nuôi - cá... Chi cục Phó Chi cục Thủy sản Hưng Yên, Vũ Văn Điệp cho biết: Với đặc điểm của khu ruộng trũng ở khu đồng cống Chạ, cán bộ Chi cục Thủy sản Hưng Yên đã hỗ trợ và hướng dẫn anh Nguyễn Bình Toàn cải tạo toàn bộ 5 ha ruộng trũng thành vùng lúa - cá, với 70% diện tích cấy hai vụ lúa, 30% bờ vùng, mương, chuôm nuôi cá cho thu nhập hơn 100 triệu/ha/ năm. Anh Điệp cho biết thêm, mô hình lúa – cá đã đem lại hiệu quả, có nhiều ưu điểm vốn đầu tư không lớn, nhanh cho thu hoạch và ít làm biến dạng đất lúa; năm 2014 và 2015 Chi cục đã hỗ trợ, hướng dẫn nhiều hộ nông dân chuyển đổi được hơn 100 ha ruộng trũng sang mô hình lúa - cá. Phó Chủ tịch UBND huyện Ân Thi, Lê Xuân Nghĩa nhận xét: Phần lớn các mô hình sản xuất mới trên vùng đất trũng đều sản xuất, kinh doanh có lãi cao, nhiều nông dân hăng hái nhận ruộng trũng để chuyển đổi. Năm 2015 người dân huyện Ân Thi đã chuyển đổi được gần 200 ha ruộng trũng, dự kiến trong giai đoạn 2016 - 2020 sẽ chuyển đổi hơn 600 ha ruộng trũng thành các mô hình kinh tế hiệu quả cao của huyện.

Theo đại diện Sở NN và PTNT Hưng Yên, thực hiện chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo Quyết định số 03/2002/QĐ - UBND của UBND tỉnh Hưng Yên, trong những năm qua, người dân tỉnh Hưng Yên đã chuyển đổi 5.700 ha đất canh tác, chủ yếu là vùng đất trũng, cấy lúa một vụ bấp bênh sang mô hình sản xuất nông nghiệp tổng hợp, lúa-cá, trồng cây hằng năm khác. Phần lớn các mô hình chuyển đổi đã mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần tích cực trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu cây trồng, vật nuôi; hình thành một số vùng, một số sản phẩm hàng hóa đạt hiệu quả cao: Vùng chuyển đổi sang trồng hoa, cây cảnh cho thu nhập từ 500 triệu đồng đến 800 triệu đồng/ha/năm; mô hình VAC cho thu nhập khoảng 500 triệu đồng/ha/năm; mô hình trồng cây ăn quả, cây hằng năm cho thu nhập từ 250 triệu đồng đến 350 triệu đồng/ha/năm, gấp nhiều lần cấy lúa; đã góp phần nâng cao thu nhập trên một đơn vị diện tích đất canh tác, cải thiện đời sống người dân.

Để sản xuất nông nghiệp phát triển bền vững

Trong quá trình chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Hưng Yên đã buông lỏng quản lý để nông dân chuyển đổi tự phát với diện tích hàng nghìn héc-ta ảnh hưởng đến quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, dẫn đến tình trạng ruộng đất manh mún, gây khó khăn cho việc DTĐR, đưa cơ giới hóa vào sản xuất; làm biến dạng nhiều diện tích đất màu mỡ hai vụ lúa không thể khôi phục cấy lúa... Để tăng cường công tác quản lý đất lúa, tiếp tục cho chuyển đổi sản xuất nông nghiệp trên vùng đất trũng, ngày 3-2-2015, UBND tỉnh Hưng Yên có Quyết định số 438/QĐ-UBND, phê duyệt kế hoạch khung về chuyển đổi đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng cây hằng năm, kết hợp chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản, với tổng diện tích khoảng 4.800 ha; trong đó, có khoảng 3.700 ha đất thường xuyên ngập, úng. Theo kế hoạch, năm 2015, tỉnh Hưng Yên chuyển đổi gần 1.200 ha, từ năm 2016-2020 cho chuyển đổi hơn 3.600 ha.

Trưởng phòng NN và PTNT huyện Ân Thi Nguyễn Thành Lâm phấn khởi cho biết, việc tiếp tục cho chuyển đổi sản xuất nông nghiệp trên vùng đất trũng đã tháo gỡ được nút thắt, giúp nông dân quay trở lại với đồng ruộng, làm giàu ngay trên vùng đất trũng. Tuy nhiên, vẫn còn những vướng mắc trong một số quy định: Việc chuyển đổi không làm mất đi các điều kiện canh tác để trồng lúa trở lại; không làm mất đi, hoặc biến dạng lớp đất mặt thuộc tầng canh tác, không được đào thêm diện tích ao, các loại cây gieo, trồng chủ yếu là cây cho thu hoạch và kết thúc chu kỳ sản xuất trong thời gian không quá một năm..., Trên thực tế, sẽ rất khó quản lý, do: Nông dân đầu tư tiền, công sức cải tạo vùng đất trũng, họ sẽ đào, đắp, nạo vét, tạo nên các bờ vùng, bờ thửa, ao nuôi cá, khu trồng cây ăn quả, chuồng trại, theo phương châm “sản xuất gắn với thị trường” rất dễ làm biến dạng đất cấy lúa. Do vậy, cần hướng dẫn nông dân khi chuyển đổi cần vận dụng linh hoạt, tùy điều kiện thổ nhưỡng, tình trạng ngập úng của từng vùng để đưa ra mô hình sản xuất, cải tạo đất phù hợp. Chính quyền và các cơ quan chức năng cần ưu tiên hỗ trợ về vốn, khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến cho những vùng, những hộ chuyển đổi; có chính sách hỗ trợ vùng trồng lúa hiệu quả.

Sau khi đi kiểm tra mô hình chuyển đổi cây, con ở một số vùng đất trũng, Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên Doãn Thế Cường cho biết: Việc chuyển đổi phải tuân thủ quy hoạch, kế hoạch về sử dụng đất; tổ chức lại sản xuất nông nghiệp ở một số vùng, khu vực nhằm khai thác lợi thế về đất đai, điều kiện tự nhiên, lao động của từng địa phương. Việc chuyển đổi phải gắn liền với việc chuyển giao, ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ mới vào sản xuất. Việc lựa chọn chủng loại cây trồng, thủy sản, vật nuôi phải bám sát vào nhu cầu thị trường, khai thác được lợi thế về đất đai, lao động, sản phẩm có khả năng tiêu thụ tốt; đẩy mạnh xây dựng việc xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu hàng hóa nông sản; có cơ chế, chính sách, ưu tiên hỗ trợ chuyển đổi phù hợp. Trên cơ sở quy hoạch, kế hoạch chuyển đổi, đầu tư xây dựng, cải tạo cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ sản xuất ở các vùng chuyển đổi, nhất là hệ thống giao thông, thủy lợi phù hợp. Các vùng chuyển đổi gắn với phát triển chăn nuôi sẽ là giải pháp tốt, tháo gỡ nút thắt cho phát triển chăn nuôi tập trung xa khu dân cư, tạo bước phát triển mới cho sản xuất nông nghiệp và tái cơ cấu nông nghiệp tỉnh Hưng Yên.