Lừa đảo trực tuyến: Nhận diện và cách phòng chống

Bảo hiểm xã hội Việt Nam thông báo về việc có website giả mạo có tên miền, giao diện, hình ảnh tương tự với Cổng Dịch vụ công trực tuyến của cơ quan này gây nhầm lẫn, có thể bị sử dụng để thực hiện các hành vi lừa đảo, đánh cắp thông tin cá nhân của người dân.

Các trung tâm lừa đảo trực tuyến sử dụng nạn nhân bị buôn người đang lan rộng từ Đông Nam Á ra khắp các châu lục, tạo thành một cuộc khủng hoảng nhân đạo toàn cầu. Công nghệ AI hiện là công cụ tiếp tay đắc lực cho các mạng lưới tội phạm này.

Lợi dụng thông tin sáp nhập địa giới hành chính, nhiều đối tượng đã giả danh nhân viên điện lực để lừa đảo. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khẳng định không yêu cầu khách hàng truy cập đường link lạ qua điện thoại hoặc tin nhắn. 

Thời gian vừa qua, liên tục xảy ra việc giả mạo, lợi dụng danh nghĩa của Bộ Tài chính để lừa đảo người dân nhằm trục lợi cá nhân. Vì vậy, người dân, doanh nghiệp nâng cao cảnh giác, thận trọng trong các giao dịch chuyển tiền đối với những người không quen biết trên không gian mạng.

Ngày 8/5, Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HoSE) cho biết đã phát hiện một hình ảnh giả mạo thông tin liên quan đến sở đang được đăng tải trên một số ứng dụng mạng xã hội.

Ngày 6/5, nền tảng nCademy của Hiệp hội an ninh mạng quốc gia (NCA) đã chính thức mở khóa học miễn phí đầu tiên cho người dùng cá nhân. Chỉ sau 2 ngày, khóa học đã nhanh chóng thu hút được hơn 34.900 người tham gia.

Thời gian qua, một số tổ chức, cá nhân lừa đảo tài chính qua internet đã sử dụng các thủ đoạn như: Mạo danh sàn chứng khoán, quỹ đầu tư có uy tín, gọi điện chào mời, dụ dỗ tham gia đầu tư tiền ảo, chứng khoán. Chúng giả danh sàn thương mại điện tử cần tuyển cộng tác viên bán hàng online mà không cần đầu tư vốn, không phải cọc tiền, hoa hồng và lợi nhuận sẽ tăng lên nếu lôi kéo được nhiều người khác tham gia.

Thời gian qua, tình hình tội phạm lừa đảo có chiều hướng gia tăng với những phương thức và thủ đoạn tinh vi, linh hoạt, khó lường. Đặc biệt, các đối tượng này sử dụng triệt để các công cụ công nghệ cao khiến công tác đấu tranh, ngăn chặn gặp nhiều khó khăn. Người dân bên cạnh việc nâng cao cảnh giác thì cũng cần trang bị những kiến thức cơ bản để có thể nhận diện và tự bảo vệ mình.

Theo phóng viên TTXVN tại Bangkok, một sắc lệnh khẩn cấp mới yêu cầu các tổ chức tài chính, nhà khai thác viễn thông và chủ sở hữu nền tảng truyền thông xã hội phải chia sẻ trách nhiệm nếu không ngăn chặn được các vụ lừa đảo đã chính thức có hiệu lực tại Thái Lan từ ngày 13/4.

Hiện nay, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường với nhiều thủ đoạn mới, tinh vi. Trong đó, lợi dụng lòng tốt của các nhà hảo tâm, truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam “lá lành đùm lá rách”, “nghĩa đồng bào”, một số kẻ xấu đã có hành vi đội lốt “từ thiện” nhằm thu lợi bất chính, gây mất niềm tin của xã hội.

Điện thoại thông minh ngày càng trở nên phổ biến ở vùng cao tỉnh Bắc Kạn. Bên cạnh những lợi ích thì những chiếc điện thoại kết nối mạng cũng tiềm ẩn nguy cơ trở thành môi trường lý tưởng cho những kẻ lừa đảo. Do mặt bằng dân trí chưa đồng đều, thiếu thông tin, cho nên nhiều người dân đã bị kẻ xấu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Tin lời người quen qua mạng xã hội, anh Nguyễn H.Th. ở Hà Nội đã mất tổng cộng 116 triệu đồng sau nhiều lần chuyển khoản để nhận lại tiền hoa hồng thông qua việc đánh giá sản phẩm du lịch. Theo anh Th., sau 1-2 lần đầu nhận được hoa hồng như đã cam kết để tạo lòng tin, anh đã bị đối tượng dụ dỗ, dùng nhiều chiêu trò để buộc phải nạp số tiền lớn hơn.

Chiều 19/3, Hiệu trưởng Trường Đại học Phú Yên Trần Lăng cho biết, sáng cùng ngày, trên mạng xã hội xuất hiện văn bản giả mạo thông báo của nhà trường về việc tuyển sinh Chương trình trao đổi sinh viên năm 2025-2026. Ông Trần Lăng khẳng định: Văn bản này không phải do Trường Đại học Phú Yên ban hành và có thông tin sai lệch.

Trong khuôn khổ chương trình ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược "Chống lừa đảo và tăng cường an toàn không gian số" giữa Hội Thanh niên Khuyết tật Việt Nam, Công ty Cổ phần Tập đoàn giải trí Đại Dương (OEG), Doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo (chongluadao.vn) sáng 27/2 tại Hà Nội, chuyên gia Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC) đã đưa ra nhiều cảnh báo, hướng dẫn để tránh hậu quả từ các cú click chuột tưởng chừng vô hại.

Lừa đảo trực tuyến gia tăng và trở nên tinh vi hơn khi tội phạm mạng sử dụng công nghệ mới như Deepfake, Deepvoice (những công nghệ ứng dụng AI) để tạo hình ảnh, video, âm thanh giả mạo giống như thật, khiến người dùng khó phân biệt.

Gần đây, nhiều người dùng điện thoại phản ánh về tình trạng thường xuyên nhận được cuộc gọi từ số lạ nhưng khi bắt máy thì không ai trả lời. Nguyên nhân có thể do lỗi kỹ thuật hoặc kẻ gian cố tình thực hiện cuộc gọi không lời nhằm khơi gợi sự tò mò, khiến khách hàng gọi lại.

Việc Công an thành phố Huế, tỉnh Tuyên Quang liên tiếp bắt giữ đối tượng mua bán dữ liệu cá nhân trong thời gian gần đây đã được người dân ủng hộ, nhất là những người từng là nạn nhân của các cuộc gọi từ người không quen biết để môi giới đất đai, vay mượn, thậm chí là gạ gẫm mua bán dâm... 

Nhiều nhóm đối tượng lừa đảo lựa chọn hình thức lập fanpage giả mạo rồi thực hiện thủ thuật để xin tích xanh từ Facebook. Các đối tượng lừa đảo sẽ cho chạy quảng cáo fanpage giả để tạo độ uy tín, thậm chí mua các bình luận ảo để tạo lòng tin... Chiêu trò này đã được nhiều đối tượng dùng lừa đảo đặt phòng khách sạn trong đợt cao điểm du xuân đầu năm.

Trong những năm gần đây, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, việc đặt phòng trực tuyến tại các khách sạn, homestay, khu nghỉ dưỡng trở nên phổ biến nhờ tính tiện lợi và nhanh chóng. Tuy nhiên, chính điều này cũng tạo điều kiện để các đối tượng xấu lợi dụng lừa đảo du khách.

Dịp đầu năm mới, nhiều người với mong muốn biết trước tai ương để phòng tránh, hay tò mò về tương lai trong năm tới nên có thói quen đi xem bói, nhưng không ít trường hợp rơi vào tình trạng "tiền mất tật mang". Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) khuyến cáo người dân cần nâng cao cảnh giác, thận trọng không nên quá mù quáng tin vào hình thức liên quan đến tâm linh trên mạng xã hội.

Lì xì điện tử dần trở nên phổ biến, tuy nhiên, bên cạnh sự tiện lợi, tính năng này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ bị các đối tượng xấu lợi dụng để giăng bẫy người dùng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong dịp Tết Nguyên đán năm 2025 cận kề.

Các đối tượng lừa đảo thường xuyên lợi dụng mạng xã hội để tìm kiếm nạn nhân, đưa ra các lời mời mua bán, đổi tiền giả với giá cực kỳ hấp dẫn nhằm chiếm đoạt tiền thật của người bị hại.

Trên mạng xã hội gần đây xuất hiện mẫu thông báo có nội dung: "từ ngày 1/1/2025, cơ quan thuế có quyền truy cập vào mọi tài khoản cá nhân để truy thu giao dịch thương mại điện tử...". Các cơ quan chức năng khẳng định, đây là thông tin hoàn toàn bịa đặt.

Liên tiếp những vụ lừa đảo tài chính liên quan đầu tư tiền ảo xảy ra gần đây là hồi chuông cảnh báo những ai đang bị cuốn vào các "cơ hội đầu tư ảo".

Lợi dụng sự lo lắng của thí sinh thi đánh giá năng lực năm 2025 theo chương trình mới, nhiều khóa ôn luyện được quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội...

Lực lượng Công an khuyến cáo người dân cần cảnh giác với tội phạm công nghệ cao lừa đảo, chiếm đoạt tài sản đang có xu hướng gia tăng với nhiều thủ đoạn tinh vi trong dịp cuối năm, nhất là lừa đảo qua điện thoại hoặc cho vay tiền online.