Chính sách đặc thù bồi thường, di dời nhà trên và ven kênh, rạch

Theo đó, Sở Tài nguyên và Môi trường đề xuất hỗ trợ tối đa 70% giá đất ở đối với người có nhà, đất trên kênh, rạch khi bị thu hồi; đồng thời, đề xuất thành phố thực hiện một số chính sách tái định cư theo hướng “mở” đối với các trường hợp bị thu hồi đất. Đó là, trường hợp thu hồi toàn bộ nhà ở, đất ở đủ điều kiện bồi thường về đất ở thì được giải quyết tái định cư bằng nền đất hoặc nhà ở xã hội. Trường hợp thu hồi toàn bộ nhà ở, đất ở nhưng không đủ điều kiện bồi thường về đất ở, sẽ có hai cách hỗ trợ: Nếu diện tích đất ở thu hồi lớn hơn hoặc bằng hạn mức giao đất ở tại địa phương thì giải quyết tái định cư bằng nền đất hoặc nhà ở xã hội; nếu diện tích đất ở thu hồi nhỏ hơn hạn mức giao đất ở tại địa phương thì giải quyết tái định cư nhà ở xã hội. Ngoài ra, Sở Tài nguyên và Môi trường cũng đề xuất, cần có chính sách trả góp căn hộ chung cư cho các trường hợp tiền bồi thường, hỗ trợ không đủ để thanh toán một lần tiền mua căn hộ chung cư. Theo ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố, căn cứ Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/8/2024) và Nghị định số 88 của Chính phủ quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, cho phép Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng chính sách bồi thường đối với nhà ở trên và ven kênh, rạch. Trong đó, Sở đề xuất mức hỗ trợ về đất cao nhất là 70% (hiện nay hơn 32%) và mức hỗ trợ thấp nhất khoảng 42% tùy theo thời điểm sử dụng đất. Thời gian xem xét hỗ trợ được mở rộng, với mốc thời điểm để tính hỗ trợ được kéo dài đến ngày 1/7/2014, thay vì ngày 1/7/2004 như trước đây (kéo dài thêm 10 năm). Nếu được Ủy ban nhân dân thành phố thông qua, trước mắt thành phố sẽ áp dụng chính sách này đối với hai dự án trọng điểm về di dời nhà trên và ven kênh rạch, là: Dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm đi qua hai quận Gò Vấp và Bình Thạnh (2.200 hộ ảnh hưởng) và dự án nạo vét, cải tạo môi trường bờ bắc kênh Đôi, Quận 8 (1.633 hộ ảnh hưởng).

Một trong hai dự án trọng điểm được Thành phố Hồ Chí Minh tập trung triển khai là dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ bắc kênh Đôi, Quận 8 có hơn 1.600 hộ ảnh hưởng với nguồn vốn đầu tư khoảng 5.000 tỷ đồng (trong đó kinh phí bồi thường khoảng 3.000 tỷ đồng). Ông Nguyễn Văn Mạnh, ngụ 579A Nguyễn Duy, Phường 12, Quận 8 cùng với tám thành viên trong gia đình sinh sống trong căn nhà chỉ khoảng 30 m2, che chắn bằng tôn nằm ngay trên dòng kênh Đôi. Ông Mạnh cho hay: Căn nhà trước đây vốn là bến đò cũ, sau đó che tôn làm nhà ở rồi dần dần cơi nới thêm căn gác bằng gỗ ván bên trên cho có chỗ che nắng, che mưa. Biết chủ trương di dời nhà trên kênh, rạch của thành phố, ông Mạnh kỳ vọng: “Nếu thực hiện dự án, người dân phải di dời thì chính quyền ưu tiên xem xét có chính sách bồi hoàn và chỗ tái định cư hợp lý, vừa túi tiền để người dân an tâm giao nhà đất cho địa phương”. Trưởng ban Bồi thường giải phóng mặt bằng Quận 8 Nguyễn Hồng Thuận cho biết: Dự án cải tạo bờ bắc kênh Đôi có 1.633 hộ ảnh hưởng. Trong đó, có khoảng 833/1.633 trường hợp có nhà đất trên kênh, rạch, chiếm 51% tổng số trường hợp bị ảnh hưởng. Nếu áp dụng các quy định, chính sách hỗ trợ cho các trường hợp này theo Quyết định số 28/2018/QĐ-UBND ngày 9/8/2018 của Ủy ban nhân dân thành phố có giá trị rất thấp, nhiều trường hợp không đủ điều kiện tái định cư, nhiều trường hợp có thể rơi vào trường hợp không đủ điều kiện bồi thường, hỗ trợ. Do đó, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng sẽ gặp nhiều khó khăn, khó đạt sự đồng thuận của người có đất thu hồi, dẫn đến chậm tiến độ giải ngân, cũng như thi công dự án. Hiện Quận 8 phối hợp với Ủy ban nhân dân các phường đo đạc, kiểm đếm cũng như xác minh nguồn gốc tạo lập. Dự kiến cuối tháng 10, quận sẽ ban hành quyết định thu hồi đất, quyết định bồi thường để chi trả bồi thường cho người dân thuộc dự án bờ bắc kênh Đôi. Theo ông Thuận, Luật Đất đai 2024 có hiệu lực sớm hơn so với dự kiến, cùng với nhiều chính sách bồi thường thoáng hơn, mở hơn, nhất là chính sách mà Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố xây dựng, đề xuất thành phố xem xét, nếu sớm thông qua sẽ rất thuận lợi cho công tác giải tỏa, di dời, nhất là được nhân dân đồng thuận, ủng hộ cao.

Đại diện Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng quận Bình Thạnh thông tin: Đối với dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm tại địa bàn quận Bình Thạnh, quận đã hoàn thành xác minh, kiểm đếm 1.923/2.085 trường hợp; đồng thời, đã ban hành thông báo thu hồi đất gần 2.000 trường hợp. Quận đang chờ thành phố triển khai thực hiện Luật Đất đai 2024, với những cơ chế đặc thù về chính sách bồi thường, hỗ trợ nhà trên và ven kênh, rạch như đề xuất của Sở Tài nguyên và Môi trường để địa phương có cơ sở pháp lý triển khai công tác bồi thường một cách đồng bộ ■