Cấp bách việc xử lý kho thuốc bảo vệ thực vật tồn lưu ở Đác Lắc

“Điểm nóng” gây ô nhiễm môi trường

Theo Quyết định số 64/2003/QĐ-TTg ngày 22-4-2003, kho thuốc BVTV tồn lưu nằm trên địa bàn tổ dân phố 12, phường Khánh Xuân, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đác Lắc thuộc danh mục các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng của cả nước và là một trong 15 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trên địa bàn tỉnh Đác Lắc cần xử lý triệt để. Kể từ đó đến nay, các ngành chức năng của tỉnh Đác Lắc đã xử lý xong 14 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, còn riêng kho thuốc BVTV tồn lưu này vẫn chưa được xử lý.

Chủ tịch UBND phường Khánh Xuân Nguyễn Hữu Danh cho biết: Kho thuốc BVTV tồn lưu này được xây dựng từ trước những năm 1980, là nơi lưu chứa hàng trăm tấn thuốc BVTV phục vụ cho việc sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Mãi đến năm 1996 kho thuốc này mới ngừng hoạt động.

Trước đây, trong quá trình sử dụng các đơn vị chủ quản do không được quan tâm tu sửa, gia cố hàng năm nên kho chứa thuốc đã xuống cấp nghiêm trọng. Các hóa chất BVTV hầu hết được đựng trong các thùng phuy lớn bằng sắt hoặc chai lọ thủy tinh nên qua thời gian, các thùng chứa thuốc bị gỉ sét, chai lọ đổ vỡ khiến các loại hóa chất ngấm vào lòng đất. Bên cạnh đó, do sự hiểu biết về hóa chất BVTV còn hạn chế, công tác quản lý còn lỏng lẻo và chưa chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường… nên đơn vị quản lý sử dụng kho thuốc này đã để thuốc BVTV gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Chung quanh kho thuốc BVTV này còn nhiều thùng phuy gỉ sét vất bừa bãi.

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp, thuốc BVTV tồn lưu là các chất hóa học có tính độc hại và khả năng tích lũy sinh học cao, khó phân hủy và có khả năng phát tán, di chuyển xa, nếu không được xử lý sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường chung quanh và sức khỏe của cộng đồng dân cư. Khi những tồn lưu của thuốc BVTV ngấm vào đất không chỉ làm thoái hóa đất, ô nhiễm nguồn nước, không khí và gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái mà về lâu dài còn gây tác động tới sức khỏe và cuộc sống của những người dân sinh sống trong vùng bị ô nhiễm.

Nước từ nhà kho thuốc BTVT chạy ra bên ngoài xanh rờn.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, các loại thuốc BVTV được sử dụng và cất giữ tại kho thuốc BVTV phường Khánh Xuân vào thời điểm trước năm 1996 chủ yếu gồm: DDT, Basal, Lindan… do Trung Quốc sản xuất và Vinizeb, Xibuta, Kayazinno, Hinossan, Viben-C, Ridostar… cùng nhiều loại thuốc không nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ khác. Vì vậy, tồn lưu của các loại thuốc này khi ngấm vào đất, nước đã gây ô nhiễm nghiêm trọng. Vì vậy, kể từ khi phát hiện kho thuốc BVTV này, Chính phủ đã yêu cầu tỉnh Đác Lắc phải xử lý triệt để kho thuốc này trong năm 2003-2004. Tuy nhiên, từ đó đến nay do nhiều lý do khác nhau khiến kho thuốc BVTV này vẫn chưa được xử lý triệt để theo quy định, để gây ô nhiễm môi trường nghiệm trọng.

Chậm xử lý do thiếu kinh phí

Trao đổi với chúng tôi, ông Vũ Quang Tuyến, Trưởng Phòng Kế hoạch - Tài chính Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đác Lắc cho biết: Nguyên nhân quan trọng nhất khiến kho thuốc BVTV tồn lưu này chưa được xử lý là do việc xử lý tồn lưu thuốc BVTV rất phức tạp, kỹ thuật xử lý cao và chi phí lớn. Do đó, trong nhiều năm qua, Chi cục BVTV thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đác Lắc (là đơn vị quản lý) đã có tờ trình xin hỗ trợ kinh phí thực hiện dự án xử lý, phục hồi môi trường khu vực bị ô nhiễm do hóa chất BVTV tồn lưu nhưng vẫn chưa được tỉnh giải quyết. Trong khi đó, để có cơ sở xin kinh phí hỗ trợ từ ngân sách Trung ương, tỉnh phải xây dựng và phê duyệt dự án. Do thiếu kinh phí nên đến nay kho thuốc BVTV tồn lưu này vẫn chưa được xử lý dứt điểm. Do chưa được xử lý nên trong thời gian qua kho thuốc BVTV tồn lưu này đã gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Một ngày trung tuần tháng 10, khi chúng tôi có mặt tại kho thuốc BVTV tồn lưu này thì không khí ở đây vẫn bốc mùi hôi thuốc BVTV nồng nặc. Thế nhưng, kho thuốc BVTV này lại nằm gọn trong khuôn viên của Công ty TNHH MTV Đình Trung chuyên sản xuất gạch Terado phục vụ xây dựng. Bao quanh kho thuốc và trên khu vực chôn chai lọ trước đây được công ty dựng các nhà xưởng sản xuất gạch, nhà ở và hàng ngày có khoảng 22 công nhân làm việc ở đây, thậm chí công ty còn sử dụng các gian nhà còn lại của kho thuốc để chứa dụng các vật dụng phục vụ sản xuất, sinh hoạt. Chung quanh kho thuốc này vẫn còn nhiều thùng phuy vất bừa bãi. Ngay sát vách kho thuốc BVTV, người ta còn xây dựng một bể nước trên cao để chứa nước sinh hoạt, bên dưới bể nước chất chứa đầy những thùng phuy cũ kỹ.

Bồn chứa nước phục vụ sản xuất được dựng ngay sát vách nhà kho thuốc BVTV.

Ông Nguyên Văn Lâm, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Đình Trung cho biết: “Công ty thuê đất ở đây để làm dự án nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng từ năm 2009. Trước khi thuê đất, công ty có biết kho thuốc BVTV tồn lưu này gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, nhưng khi giao đất, các ngành chức năng của tỉnh nói đang lập dự án để xử lý. Thế nhưng từ đó đến nay, không thấy đơn vị nào xử lý cả. Hàng ngày sống và làm việc trên nền kho thuốc BVTV cũ, mùi hôi thuốc BVTV vẫn nồng nặc, môi trường bị ô nhiễm nặng nên gia đình chúng tôi và công nhân lao động ở đây đều lo sợ ảnh hưởng đến sức khỏe. Nhưng vì cuộc sống đành phải chịu thôi. Để giảm bớt ảnh hưởng của nguồn nước ô nhiễm ở đây, công ty phải đi mua nước sạch ở nơi khác chở về dùng để nấu ăn, uống; các nhu cầu khác như tắm giặt hầu hết đều phải sử dụng nước giếng khoan trong khuôn viên này. Đến thời điểm hiện nay, công ty đã đầu tư hàng tỷ đồng vào xây dựng nhà xưởng, mua máy móc… nên không thể chuyển đi nơi khác được. Vì vậy, chúng tôi rất mong các cơ quan chức năng của tỉnh sớm xử lý tình trạng ô nhiễm này để yên tâm sinh hoạt, sản xuất”.

Anh Hàn Diệp, một công nhân của Công ty TNHH MTV Đình Trung hàng ngày làm việc ở đây lo lắng nói: “Tôi làm việc ở đây đã nhiều năm rồi. Công việc ở đây nặng nhọc, hàng ngày lại hít phải mùi hôi nồng nặc của thuốc BVTV trong kho bốc ra, nhiều lúc sa xẩm mặt mày nên sức khỏe ngày càng giảm sút. Tôi cũng như hàng chục công nhân làm việc ở đây, ai cũng cùng tâm trạng lo lắng hít phải mùi hôi thuốc BVTV và sử dụng nước ở đây sẽ ảnh hưởng sức khỏe về lâu dài. Dù biết vậy nhưng chúng tôi cũng phải cam chịu, nếu không làm việc ở đây thì lấy gì nuôi sống gia đình?”.

Cũng theo anh Diệp, vào mùa nắng mùi hôi thuốc BVTV từ nhà kho bốc ra nồng nặc, còn vào mùa mưa nước từ nhà kho chảy ra đất xung quanh xanh rờn, ai nhìn thấy cũng sợ hãi.

Không chỉ riêng các công nhân làm việc trực tiếp trong môi trường bị ô nhiễm của kho thuốc BVTV, mà theo quan sát của chúng tôi, xung quanh khu vực kho thuốc BVTV này là ruộng lúa nước của người dân địa phương và lâu nay người dân vẫn vô tư trồng lúa, mặc dù nhiều người vẫn nơm nớp lo sợ những tác hại của hóa chất BVTV tồn lưu ảnh hưởng đến sức khỏe, cuộc sống con người.

Ông Vũ Quang Tuyến, Trưởng Phòng Kế hoạch - Tài chính Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đác Lắc cho biết: Đầu tháng 8-2016, UBND tỉnh Đác Lắc đã đồng ý chủ trương giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường làm chủ đầu tư lập dự án xử lý ô nhiễm kho thuốc BVTV tại phường Khánh Xuân, TP Buôn Ma Thuột. Hiện nay, Sở Tài nguyên và Môi trường đang làm việc với các cơ quan, đơn vị có liên quan triển khai lập dự án xử lý ô nhiễm triệt để tại cơ sở này. Tuy nhiên, theo dự kiến ban đầu, nguồn kinh phí để thực hiện dự án này là 30 tỷ đồng, còn trong quá trình xử lý nếu tình trạng ô nhiễm nặng hơn và thấm sâu vào lòng đất thì nguồn kinh phí còn lớn hơn nhiều. Điều này sẽ rất khó khăn cho việc triển khai thực hiện dự án.

Chính vì khó khăn về nguồn kinh phí nên kho thuốc BVTV tồn lưu tại phường Khánh Xuân, TP Buôn Ma Thuột vẫn còn tồn tại mãi đến ngày nay, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Thiết nghĩ, vì môi trường trong lành và sức khỏe của con người là trên hết. Vì vậy, các cơ quan chức năng tỉnh Đác Lắc cần có biện pháp xử lý phù hợp và giải quyết triệt để tình trạng ô nhiễm môi trường từ kho thuốc BVTV tồn lưu này, không để kéo dài như lâu nay, gây ô nhiễm môi trường, nguồn nước nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân địa phương.