Cái bè – Trung tâm xay xát gạo của ĐBSCL

Lợi thế về chế biến

Với vị thế thuận cả đường thủy lẫn đường bộ nối liền vùng nông sản rộng lớn của các tỉnh ÐBSCL là điều kiện quan trọng thúc đẩy ngành xay xát Cái Bè phát triển mạnh. Ngoài các khu xay xát tập trung có tiếng như Cầu Xéo, Thông Lưu, Hòa Khánh, điều đáng quan tâm và cũng đáng quan ngại nhất hiện nay là khu Bà Ðắc - An Cư thuộc xã Hội Cư. Khu này có chiều dài hơn 1 km, song tốc độ phát triển nhanh đến "chóng mặt". Nhiều năm nay huyện, tỉnh ngăn chặn, không cho phép phát triển thêm  nhà máy xay xát để bảo đảm trật tự giao thông, môi trường...

Công nghiệp xay xát huyện Cái Bè hình thành năm 1985. Riêng "khu công nghiệp" xay xát xã Hội Cư đến năm 1989 mới thật sự định hình. Tuy ra đời muộn nhưng nhờ chính sách mở cửa thị trường xuất khẩu gạo đã kích thích người dân khu vực mạnh dạn đầu tư vào xay xát. Toàn huyện có 109/209 nhà máy xay xát, lau bóng gạo xuất khẩu công suất lên đến 700 nghìn tấn/năm. Riêng khu xay xát Bà Ðắc - An Cư có gần 40 nhà máy, mỗi nhà máy sử dụng 15-20 lao động. Những lúc cao điểm sử dụng hơn 2.000 lao động xay xát, lau bóng gạo. Bình quân thu nhập lao động ở đây khá cao, hơn 50 nghìn đồng/người/ngày. Nếu tính sản lượng lương thực hằng năm của huyện khoảng 300 nghìn tấn, với lượng thóc hàng hóa này, các nhà máy chỉ "ngốn" trong vài tháng. Hiện nay, số lượng nhà máy ở huyện tiếp tục tăng, các chủ nhà máy còn tích lũy vốn, đầu tư trang thiết bị hiện đại nhằm tăng công suất để sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Vì theo tính toán sản xuất lúa ở vùng ÐBSCL vẫn bảo đảm cho các nhà máy đủ nguyên liệu hoạt động suốt năm. Hằng năm, khi lũ xuất hiện thì khu vực đầu nguồn (An Giang) chạy lũ thu hoạch lúa sớm, kế đến là Ðồng Tháp, Long An, Vĩnh Long, khi lũ rút là Tiền Giang vào vụ đông xuân. Chính quy luật này là điều kiện bảo đảm cho ngành xay xát đủ lúa  xay xát, không bị gián đoạn.

Trưởng phòng kinh tế huyện Lê Văn Năm cho biết: Hiện nay, Cái Bè được mệnh danh là "vựa gạo của miền Tây Nam Bộ" phục vụ thị trường tiêu thụ nội địa và xuất khẩu thông qua các đầu mối ở TP Hồ Chí Minh, các tỉnh miền đông, miền trung và Hà Nội. Ngoài ra, các nhà máy nơi đây còn trực tiếp hợp đồng xuất khẩu gạo với các công ty lương thực Tiền Giang và các tỉnh... Bình quân mỗi ngày có 120 xe tải loại 10 tấn xuất  gạo đi các nơi.

Khu công nghiệp xay xát xã Hội Cư hiện nay đã thật sự phát triển với tốc độ nhanh cung cấp gạo xuất khẩu cho thị trường với số lượng lớn. Khi các cơ sở xay xát làm ăn có uy tín, chất lượng sẽ thu hút khách hàng ở vựa gạo miền tây,  đồng thời kéo theo nhiều dịch vụ khác như ăn uống, giải khát... Ðặc biệt trong điều kiện "ăn nên, làm ra" khu này đã xuất hiện thêm nhiều hình thức kinh doanh mới. Các chủ nhà máy không ngần ngại bỏ vốn ra đầu tư ứng trước cho các "vệ tinh" đi các tỉnh thu gom lúa, xuất hiện nhiều cơ sở lau bóng chờ được giá là xuất hàng. Hiện nay, nhiều nhà máy tự bỏ vốn ra đầu tư sà-lan loại 250 tấn, kết hợp lực lượng  kiểm tra chất lượng sản phẩm TP Hồ Chí Minh kiểm tra quy cách gạo xuất khẩu tại chỗ để cung ứng cho thị trường trong và ngoài nước.

Giữ vững và phát huy thế mạnh

Công nghiệp xay xát huyện Cái Bè phát triển với tốc độ nhanh, chiếm tỷ trọng 47% giá trị toàn ngành công nghiệp của huyện, năm 2005 đã góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương, góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách. Tuy nhiên, kể từ khi nâng cấp quốc lộ 1A, khu vực này bị quá tải, thường xuyên ách tắc, vi phạm trật tự, an toàn giao thông cả thủy lẫn bộ. Hoạt động sản xuất đã dẫn tới một thực tế đáng lo ngại: mật độ xe tải chở hàng hóa ra vào ngày càng đông rất dễ gây tai nạn, gây ùn tắc giao thông. Ðây chính là điều mà lãnh đạo huyện nhiều năm nay trăn trở tìm cách giải quyết theo hướng không cho số lượng nhà máy phát sinh thêm; đồng thời nhanh chóng chọn vị trí xây dựng cụm công nghiệp mới với phương thức kêu gọi thu hút đầu tư nhằm giữ vững thế mạnh công nghiệp vốn có. Huyện Cái Bè đã cho lập dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp An Thạnh để di dời các nhà máy ở khu công nghiệp xay xát Bà Ðắc - An Cư vào địa điểm mới. Sau nhiều lần tính toán, khảo sát cuối cùng đã chọn khu đất 11 ha, giáp sông An Cư và sông Thông Lưu, thuộc ấp An Thạnh, xã Ðông Hòa Hiệp. Với vị trí nằm cạnh ngã ba sông này, nhà đầu tư có thể khai thác lợi thế về giao thông thủy để trung chuyển hàng hóa thuận lợi, ít tốn kém so với đi bằng đường bộ. Ðịa điểm mới cũng nằm gần khu công nghiệp xay xát xã Hội Cư, cho nên không gây xáo trộn lớn tới hoạt động của các nhà máy khi di dời. Ðịa điểm mới lại cách ly với khu dân cư bằng hệ thống đường giao thông, vừa giải quyết ô nhiễm môi trường, vừa bảo đảm phòng, chống hỏa  hoạn.

Ðịnh vị được vị trí xây dựng cụm công nghiệp phù hợp, mạnh dạn áp dụng cơ chế đầu tư hạ tầng đầy đủ, phân lô xong là chuyển nhượng quyền sử dụng đất; miễn giảm thuế, không đấu giá, thu trước 50% vốn/nền và thu đủ khi hoàn thành thủ tục, chính sách này đã có sức thu hút các nhà đầu tư vào cụm công nghiệp An Thạnh vượt ngoài dự kiến. Chủ tịch UBND huyện, Ðoàn Thanh Liêm cho biết: "Cụm công nghiệp An Thạnh được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng hơn 40 tỷ đồng, phân thành 41 lô (11 ha) đến thời điểm này đã cơ bản hoàn thành, đến quý II-2006 các doanh nghiệp sẽ xây dựng nhà máy. Ðiều kiện cho phát triển công nghiệp xay xát ở đây không thua kém khu cũ, cho nên đến nay, số hộ đăng ký di dời vào cụm công nghiệp An Thạnh cũng như các thương lái ở huyện và TP Hồ Chí Minh đăng ký vượt ngoài dự kiến ban đầu, không loại trừ khả năng sẽ phải tiếp tục mở rộng cụm công nghiệp An Thạnh".

Nhằm phát huy lợi thế về xay xát, chế biến gạo, huyện Cái Bè đang gấp rút hoàn thành cụm công nghiệp An Thạnh phát triển theo hướng tập trung với quy mô lớn, bảo đảm an toàn giao thông, môi trường, đủ sức đảm nhiệm vai trò phục vụ tốt các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong tỉnh và khu vực, góp phần vào tiến trình CNH, HÐH nông nghiệp, nông thôn.