Bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống

Nguyên nhân

Theo các chuyên gia, cột sống do nhiều đốt ghép lại và các đốt này cách nhau bởi những đĩa đệm. Cấu trúc đó cho phép các đốt sống có thể chuyển động tương đối với nhau giúp cơ thể có khả năng cúi, ưỡn, xoay, nghiêng. Nhưng khả năng này sẽ trị mất đi khi vì một nguyên nhân nào đó khiến đĩa đệm bị ép lồi ra khỏi vị trí bình thường.

Đĩa đệm có thể bị tổn thương do nhiễm trùng, chấn thương hay một bệnh của mô sợi; phổ biến nhất là do bệnh lý thoái hóa phần nhân đĩa và vòng sợi bao quanh. Sự thoái hóa tăng lên theo tuổi, có thể gây đau hoặc không. Khi bệnh nhân chảy nước mũi, ho hay có chuyển động cột sống (vặn mình, bưng vật nặng...), nhân đĩa có thể bị đẩy nhô ra, khiến vòng sợi trôi ra phía sau, thậm chí nhân có thể lại hẳn ra ngoài và nằm tự do ở ống sống, gây chèn ép thần kinh. Kết quả là bệnh nhân có các triệu chứng điển hình của bệnh thoát vị đĩa đệm.

Cũng theo các chuyên gia, thoát vị xảy ra phổ biến hơn cả ở vùng lưng dưới, nó cũng phổ biến hơn ở nam giới và những người lao động tay chân. Ngoài nguyên nhân thoát vị đĩa đệm (TVĐĐ) do quá trình thoái hóa tự nhiên còn có những nguyên nhân thường gặp như mang, vác, xách quá nặng, hoặc tư thế không đúng. Số còn lại là hậu quả của những tai nạn.

Các triệu chứng dễ nhận biết

Người bệnh thường rơi vào hai trường hợp: TYĐĐ các đốt sống cổ hoặc đốt sống thắt lưng.

TVĐĐ đốt sống cổ có bốn triệu chứng: đau vùng cổ (gáy), vai; đau, tê, mất cảm giác từng vùng ở cả tay, cổ tay, bàn tay; giảm cơ lực tay; các hiện tượng đau, nhức, tê tăng lên hay giảm xuống theo cử động cổ tay.

TVĐĐ đốt sống thắt lưng có bốn triệu chứng: đau vùng thắt lưng; đau, tê, mất cảm giác từng vùng ở mông, chân, bàn chân; giảm cơ lực chân; các hiện tượng đau, nhức tê theo hoạt động cử động của lưng hoặc bàn chân. Tất cả những triệu chứng nêu trên có thể xuất hiện riêng rẽ hoặc cùng lúc.

Phẫu thuật là phương pháp điều trị cuối cùng

Trong thời kỳ cấp tính, bệnh nhân cần nằm nghỉ tại giường 1- 2 tuần. Nếu bệnh nhẹ, phát hiện sớm các bác sĩ sẽ dùng những biện pháp như: tia hồng ngoại, bó paraphin, chườm nóng bằng cám rang, muối rang hoặc ngải cứu; dùng dòng điện: sóng ngăn, điện xung, điện phân; châm cứu giảm đau; dùng các thuốc giảm đau, chống viêm, vitamin nhóm B; thể dục điều trị...

Trường hợp bệnh nặng sẽ phải phẫu thuật hoặc dùng laser.

- Phẫu thuật: Mổ hở được xem là phương pháp cuối cùng để điều trị TVĐĐ. Mục đích là lấy đi khối thoát vị để không gây chèn ép vào tủy hoặc rễ thần kinh. Nhằm giúp bệnh nhân không đau khi mổ, bác sĩ sẽ gây tê tủy sống, gây mê. Thời gian mổ cho một đĩa đệm thoát vị có thể kéo dài từ 30 phút đến 3-4 giờ đối với vùng thắt lưng và 45 phút đến 4-5 giờ đối với vùng cổ. Xu hướng hiện nay là phải giúp bệnh nhân vận động sớm sau mổ nhằm tăng cường sự lưu thông máu, vết mổ mau lành hơn và người bệnh có thể tập phục hồi chức năng sớm. Vận động sớm cũng giúp tránh được việc các rễ thần kinh bị dính. Đây là một trong những biến chứng đáng sợ của mổ hở và sẽ gây đau sau này. Đa số bác sĩ chủ trương dùng thêm nẹp ngoài trong những ngày đầu sau mổ TVĐĐ. Phẫu thuật chỉ là một phần trong toàn bộ quá TVĐĐ. Bệnh nhân không được chủ quan là đã khỏe mạnh hoàn toàn khi thấy hết đau sau mổ và cần phải tập vật lý trị liệu phục hồi chức năng

Thường thì 6 tháng sau mổ, người bệnh mới có thể bình phục hoàn toàn, nhưng sau 3-4 tuần đã có thể đi làm trở lại dù vẫn còn phải kiêng cữ và tiếp tục điều trị.

Các biến chứng của phẫu thuật khiến các bác sĩ luôn phải cân nhắc khi nào nên mổ cho bệnh nhân. Biến chứng có thể chỉ là chảy một chút máu từ vết mổ hoặc nhiễm trùng, đau tăng lên sau mổ, thậm chí liệt hoặc tử vong. Sau một thời gian, các biến chứng muộn như viêm vùng mổ, tăng sinh mô xơ sợi, dính rễ thần kinh... có thể xuất hiện. Tuy nhiên tỷ lệ biến chứng sau mổ không cao lắm.

- Chữa bằng laser: Người ta dùng laser đốt cháy một phần đĩa đệm, áp lực trong đĩa đệm giảm xuống làm cho khối thoát vị nhỏ lại, không còn chèn ép để gây đau nữa. Phương pháp này gọi là PLDD (Percutaneous Laser Disc Decompression). Nhiều công trình nghiên cứu của các bác sĩ nổi tiếng trên thế giới chứng minh rằng, PLDD là phương pháp chữa bệnh rất tốt. Tuy nhiên, PLDD chỉ có hiệu quả nếu đĩa đệm thoát vị còn chưa xé rách dây chằng dọc sau (nằm phía sau của đĩa đệm).

Trong kỹ thuật này, sau khi gây tê, các bác sĩ sẽ chích kim từ ngoài da vào đĩa đệm. Một sợi dây bằng thủy tinh nối với máy phát laser được luồn qua kim tới đĩa đệm. Laser sẽ đốt cháy một phần đĩa đệm. Khi đốt, người bệnh sẽ có cảm giác nóng và tức nhẹ ở nơi đốt, gần cuối sẽ có cảm giác nóng chạy dọc theo tay hoặc chân.

Thời gian làm PLDD khoảng 15 phút cho một đĩa đệm. Sau đó người bệnh nằm nghỉ khoảng 1-2 giờ và về nhà trong ngày. Từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 5, một số người bị đau do quá trình viêm gây ra, sau khi dùng thuốc sẽ hết. Sau một tuần, họ có thể đi làm lại được nhưng phải 3 tháng sau mới có thể đánh giá được chính xác kết quả.

Chữa bệnh thoát vị đĩa đệm bằng PLDD đơn giản, ít đau đớn, không cần gây mê; người bệnh tiết kiệm được rất nhiều thời gian, đặc biệt là không phải nằm viện. So với mổ hở, biến chứng của PLDD ít gặp hơn rất nhiều và thường cũng không nặng nề. Tuy vậy, khả năng chữa hết bệnh của PLDD mặc dù cao hơn nhiều so với dùng thuốc và vật lý trị liệu nhưng lại thấp hơn so với mổ hở hoặc nội soi.