Bảo đảm sự hòa nhập và phát triển cho người khuyết tật trong xã hội số và biến đổi khí hậu

Hiện nay, người khuyết tật tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều rào cản trong tiếp cận dịch vụ công, nhận trợ cấp và thích ứng với biến đổi khí hậu. Kết quả nghiên cứu cho thấy, cần có các giải pháp cấp bách để cải thiện cổng dịch vụ công trực tuyến, xem xét đến khả năng và mong muốn của người khuyết tật khi triển khai cách thức nhận trợ cấp tại địa phương và thực hiện các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu phù hợp với từng dạng khuyết tật.

Phát biểu tại tọa đàm, Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển Mekong (MDRI) Phùng Đức Tùng cho biết “Nghiên cứu này nhằm tạo cơ hội để người khuyết tật đóng góp quan điểm cá nhân, bổ khuyết cho chỉ số PAPI (Chương trình nghiên cứu Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh của UNDP) thường niên và đưa ra khuyến nghị chính sách liên quan đến người khuyết tật. Đây là một nghiên cứu rất thiết thực và cần thiết vì từ trước đến nay hầu như chưa có một nghiên cứu nào về sự tham gia và hòa nhập của người khuyết tật trong quản trị địa phương.”

Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong số những người khuyết tật thực hiện thủ tục hành chính trong 12 tháng qua, có đến 25,6% người khuyết tật cảm thấy khó khăn khi tìm kiếm thông tin trên các cổng dịch vụ công trực tuyến.
Theo dữ liệu định tính, nhiều cổng Dịch vụ công trực tuyến chưa được thiết kế để hỗ trợ trình đọc màn hình, khiến việc tiếp cận của người khuyết tật, đặc biệt là người khiếm thị trở nên hạn chế.
Nghiên cứu đưa ra khuyến nghị, cần cải thiện các cổng dịch vụ công trực tuyến, đáp ứng chuẩn tiếp cận WCAG 2.0 và tham vấn người khuyết tật trong quá trình xây dựng cổng Dịch vụ công trực tuyến để thân thiện hơn với người khuyết tật.

Một trong những khó khăn phổ biến nhất của người khuyết tật khi nhận trợ cấp là phải phụ thuộc vào người nhà nhận hộ (52,4%). Điều này khiến người khuyết tật không hoàn toàn quyết định được việc sử dụng khoản trợ cấp này.

Bên cạnh đó, trong số người khuyết tật đang nhận trợ cấp hàng tháng tham gia khảo sát, 24,3% hiện đang nhận trợ cấp qua tài khoản ngân hàng, chủ yếu ở khu vực Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng. Tuy nhiên, việc chuyển sang hình thức nhận trợ cấp này còn nhiều rào cản với người khuyết tật ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa, những nơi cây ATM cách Ủy ban nhân dân xã tới 20km.
Dịch vụ ngân hàng cũng chưa dễ tiếp cận với người khuyết tật, để mở được tài khoản ngân hàng người khuyết tật cần phải có người giám hộ/người làm chứng, với các giao dịch tại quầy người khuyết tật được yêu cầu phải ký các chữ ký giống nhau, các ứng dụng của ngân hàng chưa hỗ trợ trình đọc màn hình và người khuyết tật cũng gặp nhiều khó khăn trong việc xác nhận sinh trắc học.

Những bất cập trên đòi hỏi sự cải thiện cả về chính sách và dịch vụ để bảo đảm sự bình đẳng và thuận tiện cho người khuyết tật trong tiếp cận trợ cấp và sử dụng dịch vụ ngân hàng. Nghiên cứu đưa ra khuyến nghị, cần cân nhắc đến khả năng và mong muốn của người khuyết tật khi triển khai cách thức nhận trợ cấp tại địa phương và xây dựng quy trình, thủ tục phù hợp để người khuyết tật có thể mở và sử dụng tài khoản ngân hàng một cách chủ động và thuận tiện hơn.

Về khả năng thích ứng với rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu, trong số người khuyết tật nhận thấy các hiện tượng biến đổi khí hậu trong vòng 5 năm qua, có tới 72,5% cho biết họ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Trong đó, sức khỏe thể chất và tinh thần (46,1%) và thu nhập từ sản xuất nông nghiệp (25,5%) là hai khía cạnh bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Người khuyết tật chia sẻ những khó khăn và đề xuất các giải pháp hỗ trợ trong tiếp cận dịch vụ công tại địa phương.

Bên cạnh đó, dù người khuyết tật luôn được xác định là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương cần ưu tiên đặc biệt nhưng việc hỗ trợ người khuyết tật trong các tình huống thiên tai còn gặp nhiều khó khăn do chưa có những chính sách hỗ trợ cụ thể cho từng dạng khuyết tật khác nhau và nguồn lực về tài chính và con người của địa phương còn hạn chế...

Phát biểu tại tọa đàm, bà Sabina Stein, Trợ lý đại diện thường trú, Trưởng phòng quản trị và tham gia, UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh “Những kết quả nghiên cứu này cho thấy khuôn khổ pháp lý của Việt Nam về quyền của người khuyết tật cần được củng cố để tạo cơ sở cho các giải pháp và tạo điều kiện cho các cá nhân phát triển trong một xã hội chuyển đổi số, thích ứng với các thách thức của biến đổi khí hậu”