* Thưa ông, với trọng trách là Trưởng đoàn Thanh tra, ông có thể đánh giá như thế nào về tính chất, mức độ sai phạm xảy ra tại lòng hồ Trị An?
- Trước hết, tôi chưa thể nói được gì cụ thể khi kết luận thanh tra chưa trình Thủ tướng Chính phủ. Nhưng, bằng thực tế mà những ai đã đến, đã xem, đã nghe báo chí phản ánh, phải khẳng định và nhấn mạnh: Những sai phạm trong việc lấn chiếm, san ủi trái phép trong vùng bán ngập lòng hồ Trị An của những công chức và một số người dân là đặc biệt nghiêm trọng.
Những sai phạm đó không chỉ dừng lại ở cán bộ cấp xã mà cả cán bộ chủ chốt cấp huyện, cán bộ lãnh đạo đầu ngành của tỉnh; không chỉ dừng lại ở những cá nhân riêng lẻ, mà còn là sai phạm mang tính tập thể của một vài đơn vị như báo chí đã thông tin. Xin nói rõ, trên thực tế, diện tích lấn chiếm lòng hồ Trị An là rất lớn. Nếu dùng chữ "ao" là chưa chính xác, vì "ao" thông thường chúng ta hiểu chỉ từ 1-2 sào. Còn ở đây, "ao" tối thiểu từ 1-2ha, 5ha, 10ha, 20ha và hơn thế nữa. Báo chí đã phản ánh đúng sự thật, tiếc rằng những điều này đã không được các cơ quan chức năng và những người có trách nhiệm xem xét kịp thời để ngăn chặn và xử lý.
* Nguyên nhân dẫn tới các sai phạm đó từ đâu?
- Theo tôi, những cá nhân, cán bộ công chức trực tiếp sai phạm là xuất phát từ lợi ích cá nhân và họ phải chịu trách nhiệm về những sai phạm đó của mình trước luật pháp. Song tôi lại cho rằng, cội nguồn dẫn tới những cái sai đó chính ở chỗ cơ chế tổ chức, quản lý điều hành không nghiêm minh; sự thiếu trách nhiệm cá nhân của những người làm công tác quản lý ở các cấp. Tuy nhiên, điều tôi hết sức quan tâm qua thanh tra vụ lòng hồ Trị An là những bài học sâu sắc về công tác xây dựng Đảng, quản lý cán bộ và cơ chế điều hành nhà nước.
Việc xảy ra một số cán bộ, công chức và người dân xâm chiếm vùng bán ngập lòng hồ Trị An là biểu hiện ở đó tổ chức Đảng cơ sở thật sự yếu kém, ở đó có nhiều đảng viên vi phạm pháp luật và ở đó, các tổ chức đoàn thể nhân dân cũng không phát huy tốt được vai trò giám sát luật pháp. Tiếp theo, tôi muốn nói là vấn đề cán bộ và tổ chức quản lý cán bộ của các cấp Đảng, chính quyền địa phương...
Trong vụ lòng hồ Trị An, những sai phạm của cán bộ, công chức xuất phát từ sự thiếu đôn đốc, thiếu kiểm tra, thiếu quản lý chặt chẽ của những người làm công tác quản lý. Và, những người vi phạm ở lòng hồ Trị An, họ vừa là người vi phạm pháp luật, vừa là nạn nhân của việc tổ chức quản lý lỏng lẻo của các cơ quan chức năng.
Lòng hồ Trị An bị ngăn để nuôi cá.
* Như vậy, trước những hậu quả để tại từ các sai phạm ở lòng hồ Trị An, về phía đoàn thanh tra sẽ kiến nghị xử lý, khắc phục hậu quả như thế nào?
- Những sai phạm khác xảy ra mà thanh tra phát hiện ở ngành dầu khí, bưu chính, caosu, thủy sản, hàng không... thường là sai phạm đơn thuần về kinh tế. Thiệt hại về kinh tế, dù là hàng trăm tỷ đồng hay một vài triệu đôla, vẫn có thể khắc phục. Nhưng sai phạm về cơ chế quản lý, sai phạm dẫn tới "thiệt hại" về cán bộ, "thiệt hại" về uy danh của Đảng, của chính quyền thì không dễ gì khắc phục. Song, về mặt chính quyền, công chức nhà nước hay công dân khi vi phạm pháp luật đều phải xử lý theo pháp luật. Là đảng viên, phải kiểm điểm về mặt Đảng, xem xét tư cách đảng viên theo Điều lệ Đảng. Những người, những cơ quan, tổ chức quản lý, lãnh đạo, tuy không trực tiếp vi phạm pháp luật, cũng phải xem xét theo tinh thần trách nhiệm của mình và xử lý kỷ luật tương ứng với trách nhiệm đó.
Tôi rất muốn những người vi phạm tự giác tháo dỡ những công trình lấn chiếm lòng hồ. Nhưng đó là vấn đề rất khó hiện nay, đòi hỏi phải chi phí lớn và phải xử lý tốt đất đá khi phá bỏ các con đập để không gây ra hệ lụy bồi lắng lòng hồ, ảnh hưởng đến môi trường và nguồn điện quốc gia. Mặt khác, những đồng chí làm công tác quản lý cấp tỉnh, cấp huyện phải trực tiếp tham gia khắc phục những hậu quả đã xảy ra; vì nó ít nhiều nảy sinh từ cách thức quản lý của các đồng chí đó. Không nên để những người kế nhiệm phải gánh chịu hậu quả do người khác để lại.
* Thế nhưng theo quy định của luật pháp, những cá nhân vi phạm, chúng ta phải trên cơ sở luật pháp xử lý chứ? Hay chỉ xử phạt hành chính?
- Tất nhiên, mọi hành vi sai phạm phải trên cơ sở luật pháp mà xử lý để giữ kỷ cương phép nước. Việc lấn chiếm lòng hồ Trị An, thật sự là một sai phạm lớn không dễ khắc phục. Có những cán bộ lăn lộn 40 năm nay để phấn đấu trưởng thành với một bề dày thành tích, có nhiều đóng góp tích cực cho địa phương, nhưng bây giờ lại vi phạm, thì thật rất đau xót cho cán bộ, đảng viên và đau xót cho người quản lý trực tiếp đã để xảy ra việc đó. Tôi nghĩ điều này phải được kiểm điểm thật sự nghiêm túc, thật sự sâu sắc.
Trong kiến nghị của đoàn thanh tra báo cáo Ban Cán sự và Tổng Thanh tra Chính phủ, chúng tôi cũng đề cập điều này. Việc thực thi thế nào là do Chính phủ quyết định. Nhưng tôi tin, với một tinh thần đổi mới làm trong sạch Đảng, trong sạch cơ quan quản lý nhà nước, Trung ương Đảng, Chính phủ và các cấp ủy Đảng sẽ có sự chỉ đạo đúng đắn và sáng suốt.
* Với nhân dân vùng lòng hồ Trị An, ông có nhận xét thế nào về họ trong việc đấu tranh, làm rõ các sai phạm?
- Người dân lòng hồ Trị An rất tốt, rất dũng cảm trong việc đấu tranh với sai phạm. Tuy nhiên, cũng có quần chúng quá khích, thiếu kiềm chế và không hiểu luật pháp - đó cũng là lỗi do chúng ta chưa hướng dẫn dân khiếu kiện đúng nơi đúng chỗ, chưa giải quyết có trách nhiệm và thấu tình đạt lý ở những sự việc cụ thể. Tôi cho rằng, thời gian qua, báo chí chỉ phản ánh có cán bộ, công chức xâm chiếm lòng hồ mà chưa thông tin nhiều về phía sai phạm của người dân. Đó là sự thiếu công bằng. Cuối cùng, quan điểm của tôi bây giờ không thiên về phê phán, quy kết ai sai...
Điều hết sức quan trọng lúc này là làm gì, cách nào khắc phục hậu quả? Báo chí đã phát hiện và mạnh dạn đưa ra những thông tin xác đáng để Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện thanh tra, làm rõ sai phạm tại lòng hồ Trị An. Song, không chỉ phát hiện ra cái sai, những phóng viên viết về vụ việc này cũng nên phản ánh, đề đạt tìm giải pháp khắc phục những sai phạm. Như thế mới sòng phẳng, khách quan...
- Xin cảm ơn ông.
