Chỉ cần sở hữu trong tay chiếc máy ảnh hay bất cứ thiết bị số nào tích hợp chức năng chụp hình, ai cũng có thể tạo ra những bức ảnh. Song tiêu chí để nhận ra ảnh báo chí giữa vô vàn bức ảnh khác chính là tính thông tin. Thông tin được chuyển tải tới công chúng bằng hình ảnh. Và đương nhiên, khi đã là thông tin thì cần phải bảo đảm tính chính xác, phản ánh đúng sự thật. Vì thế, ảnh báo chí cần tôn trọng tính khách quan, trung thực. Đây là tiêu chí tiên quyết, cũng là điều kiện quan trọng nhất để xác định, đánh giá chất lượng của một bức ảnh báo chí theo tư duy làm báo của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Mỗi bức ảnh báo chí, dù ở thời điểm nào, cũng là phương tiện để đưa người xem trở về với không gian diễn ra sự kiện, cho nên yêu cầu về tính trung thực của ảnh báo chí càng khắt khe hơn. Bởi vậy, như một nguyên tắc tất yếu, thể loại ảnh báo chí không cho phép, cũng không chấp nhận bất kỳ sự can thiệp, chỉnh sửa nào làm sai lệch, ảnh hưởng đến tính khách quan, chân thật của hiện thực.
Như một triết gia đã từng nói: Không ai có thể tắm hai lần trên cùng một dòng sông, đối với cùng một sự kiện trong cùng một bối cảnh không gian, chỉ cần chụp cách nhau vài giây cũng đã tạo ra những bức ảnh khác biệt. Vì thế, những chi phối của hiện thực khách quan trong quá trình tác nghiệp cùng yêu cầu phải chớp đúng thời cơ bấm máy không phải lúc nào cũng giúp phóng viên có được những tác phẩm ảnh báo chí như mong muốn. Có những bức ảnh thừa hoặc thiếu chi tiết mà đôi khi chỉ cần thêm hay bớt một chút cũng sẽ làm thay đổi toàn bộ giá trị tác phẩm. Và đôi khi cũng chỉ cần một phút thiếu tỉnh táo trong cách thức can thiệp của phóng viên hay nhà nhiếp ảnh cũng đã làm sai lệch tính thông tin của ảnh báo chí. Vì thế, để có thể tạo ra những tác phẩm ảnh báo chí đạt chất lượng thông tin và phản ánh đúng hiện thực khách quan, không những cần tài năng của người bấm máy mà còn cần đến đạo đức nghề nghiệp, thái độ tôn trọng sự thật của người phóng viên ảnh. Tạo ra những bức ảnh đẹp luôn là mong muốn chính đáng của tất cả nhiếp ảnh gia, song với ảnh báo chí, mong muốn ấy không đồng nghĩa với việc cố tình chỉnh sửa, tác động để gia tăng tính nghệ thuật mà làm sai lệch giá trị thông tin của tác phẩm.
Chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ số, nơi ai cũng có thể sở hữu những công cụ, những phần mềm chỉnh sửa ảnh tân tiến, giúp chế biến, nhào nặn bức ảnh theo ý muốn chỉ trong phút chốc. Đây cũng là giai đoạn khiến người ta dễ dàng lẫn lộn giữa tính thông tin và tính nghệ thuật của ảnh báo chí với ảnh nghệ thuật. Thiết nghĩ, công cụ sinh ra là để mang lại tiện ích cho cuộc sống, vì thế, không nên quá cứng nhắc khi cho rằng đã là ảnh báo chí thì không được can thiệp ở khâu hậu kỳ. Vấn đề là để bảo đảm được giá trị tư liệu và tính bền vững của ảnh báo chí, can thiệp đến mức độ nào thì được chấp nhận, mức độ nào thì không? Nếu chỉ dùng chúng để làm ảnh sắc nét hơn, làm độ tương phản ảnh cao hơn, giúp tăng giá trị phản ánh của tác phẩm mà không làm sai lệch hiện thực thì là điều hoàn toàn có thể cho phép. Song ngược lại, tất cả những hành động can thiệp làm thay đổi thành phần bức ảnh, làm ảnh hưởng giá trị thông tin từ bức ảnh đều không thể chấp nhận. Bức ảnh như thế cũng không thể coi là ảnh báo chí.
Tu chung, tính nghệ thuật của ảnh báo chí trước tiên phải nằm ở con mắt, sự nhạy cảm của người chụp chứ không phải lệ thuộc những xử lý hậu kỳ. Sự cố đáng tiếc vừa qua khi tác giả can thiệp, chỉnh sửa ảnh tư liệu mang đi triển lãm là bài học đáng nhớ cho các phóng viên ảnh báo chí và cũng là lời cảnh tỉnh đối với những bạn trẻ đam mê nhiếp ảnh đang đặt niềm tin quá nhiều vào những công cụ chỉnh sửa ảnh. Bởi, nói như một nhiếp ảnh gia lão làng thì: Đầu tư cho nhiếp ảnh không chỉ là đầu tư cho máy móc, công cụ mà quan trọng là phải đầu tư cho tư duy nhiếp ảnh.
