Theo các chuyên gia, việc hoàn thiện hành lang pháp lý về xử lý nợ xấu không chỉ là yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn, mà còn là điều kiện tiên quyết để giải phóng nguồn lực lớn trong hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD). Đây cũng là động lực quan trọng giúp khơi thông dòng vốn.
Trong báo cáo vừa gửi Quốc hội, Ngân hàng Nhà nước đã thông tin cập nhật về công tác tái cơ cấu hệ thống tổ chức tín dụng. Đến nay, các ngân hàng đã nỗ lực, tích cực xử lý nợ xấu; đến tháng 2/2025, tỷ lệ nợ xấu nội bảng (không bao gồm 5 ngân hàng MBV, GPBank, VCBNeo, Vikki Bank, SCB) ở mức 1,88%.
Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng chính thức hết hiệu lực kể từ ngày 1/1/2024. Trong khi đó, một số quy định cốt lõi chưa được luật hóa trong Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2024. Theo phản ánh của các tổ chức tín dụng, khoảng trống pháp lý này đang gây nhiều trở ngại trong xử lý nợ xấu, làm gián đoạn dòng chảy tín dụng và ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn của người dân, doanh nghiệp.
Sau khi Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội hết hiệu lực thi hành, các tổ chức tín dụng đã và đang gặp rất nhiều khó khăn trong xử lý nợ xấu. Để tháo gỡ phần nào, Ngân hàng Nhà nước đã tiến hành soạn thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), trong đó đề xuất luật hóa một số nội dung của Nghị quyết 42.
Quốc hội khóa XV ngày 18/1/2024 đã biểu quyết thông qua Luật Các tổ chức tín dụng. Theo đó sửa đổi, bổ sung nhiều quy định mới, hoàn thiện hơn về hoạt động ngân hàng.
Giới chuyên gia nhận định, một trong những áp lực mà các ngân hàng đang phải đối mặt là tỷ lệ nợ xấu có chiều hướng tăng; nhất là sau khi Thông tư 02/2023/TT-NHNN về cơ cấu nợ, giãn hoãn nợ hết hiệu lực, có thể sẽ khiến cho tỷ lệ nợ xấu tăng cao hơn con số hiện tại.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho rằng, khó có thể xử lý triệt để tình trạng sở hữu chéo ngân hàng chỉ bằng một quy định, mà cần phải kết hợp quy định ở nhiều luật, chính sách, lĩnh vực khác để bảo đảm minh bạch trong hoạt động của các tổ chức, cá nhân.
Hiện nay, thực tiễn hoạt động xử lý nợ xấu gặp nhiều thách thức và để đạt được kết quả tích cực hơn, đòi hỏi cần tạo hành lang pháp lý đồng bộ, mang tính đột phá.
Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) bổ sung quy định, các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được can thiệp sớm khi bị rút tiền hàng loạt dẫn đến mất khả năng chi trả và không tự khắc phục được theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Việc Quốc hội cho phép kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết 42 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng đến hết ngày 31/12/2023 nhằm tiếp tục phát huy hiệu quả của các chính sách mà Nghị quyết mang lại, tránh gián đoạn, thiếu hụt cơ chế, tiếp tục khuyến khích và hỗ trợ tổ chức tín dụng đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu. Tuy nhiên nhiều chuyên gia cũng cho rằng, nếu Nghị quyết 42 không được luật hóa, sẽ tạo ra một khoảng trống rất lớn về pháp lý, gây khó khăn hơn nữa trong xử lý nợ xấu.
Tại tọa đàm “Hoàn thiện pháp lý về nợ xấu sau khi Nghị quyết 42 kết thúc thí điểm” do Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy tổ chức ngày 13/7 tại Hà Nội, TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia, khẳng định Nghị quyết 42 đã mang đến kết quả rất tốt, tuy nhiên vẫn còn những vướng mắc cần phải được tháo gỡ, song song với việc chuẩn bị luật hóa.
Đại biểu Cầm Thị Mẫn (Thanh Hóa) đề nghị cần luật hóa quy định về xử lý nợ xấu nhằm tạo hành lang pháp lý ổn định cho công tác xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, đáp ứng yêu cầu khơi thông nguồn vốn, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong phát triển sản xuất kinh doanh, góp phần phát triển kinh tế-xã hội đất nước.
Kết quả thí điểm xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 trong thời gian qua cho thấy các chính sách, pháp luật về xử lý nợ xấu đã phát huy hiệu quả tích cực, giúp khơi thông dòng vốn, do đó việc kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42 là cần thiết để bảo đảm tính hiệu lực, liên tục, tránh khoảng trống pháp lý khi Nghị quyết hết hiệu lực ngày 15/8 tới.
Sau bốn năm đi vào thực tiễn, Nghị quyết số 42/2017/QH14 về xử lý nợ xấu đã tạo ra những chuyển biến tích cực. Diện mạo bộ mặt ngành Ngân hàng đã sáng lên rất nhiều, khi tỷ lệ nợ xấu toàn ngành giảm dưới 3%. Nhưng với những tác động từ đại dịch Covid-19, “bóng ma” nợ xấu đang ám ảnh quay trở lại.
