Ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo lĩnh vực thủy lợi-phòng, chống thiên tai

Theo GS, TS Trần Đình Hòa, Giám đốc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam, giai đoạn 2013-2023, nhiều kết quả trong việc nghiên cứu ứng dụng được triển khai như: Công nghệ dự báo và giám sát hạn hán, xâm nhập mặn được ứng dụng tại đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long; xây dựng bản đồ ngập lụt hạ du, ngập lụt nước dâng do siêu bão ở một số tỉnh ven biển Quảng Bình, Thanh Hóa, Thừa Thiên Huế và đồng bằng sông Cửu Long.

Đồng thời đã nghiên cứu thành công chế độ tưới tiết kiệm nước phục vụ hệ thống thâm canh lúa cải tiến. Kết quả cho thấy, tiết kiệm 20% lượng nước tưới, tăng năng suất từ 5 đến 11%, giảm thiểu phát thải khí nhà kính trên ruộng đồng.

Ngoài ra, các công nghệ ngăn sông như: đập trụ đỡ, đập xả lan, cống lắp ghép đã được nghiên cứu và ngày càng hoàn thiện hơn và ứng dụng xây dựng nhiều công trình ngăn sông trên cả nước…

Đại biểu trình bày báo cáo tại hội thảo.

Đại diện Cục Thủy lợi cho biết, hiện nay cả nước có 86.200 công trình thủy lợi, trong đó 6.750 hồ chứa, 122 hệ thống thủy lợi vừa và lớn với diện tích phục vụ cho 2.000 trở lên, 16.573 công trình cấp nước nông thôn tập trung…

Các công trình thủy lợi này bảo đảm phục vụ khoảng 4,28 triệu ha đất nông nghiệp, cấp nước cho khoảng 686.600ha nuôi trồng thủy sản, 6,5 tỷ m³ cho sinh hoạt, công nghiệp, ngăn mặn cho 0,87 triệu ha, cải tạo chua phèn cho 1,6 triệu ha…

Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho rằng: “Xác định vai trò quan trọng của thủy lợi, phòng, chống thiên tai, Đảng và Nhà nước đã quan tâm đầu tư phát triển khoa học, nhân lực và nguồn lực đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng thủy lợi, phòng, chống thiên tai ngày càng được củng cố, hoàn thiện, cơ bản đáp ứng yêu cầu phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh, kinh tế, xã hội, môi trường cũng như phòng, chống giảm nhẹ thiên tai”.

Ngoài ra, các hệ thống công trình thủy lợi còn thực hiện nhiệm vụ cắt, giảm lũ, tiêu úng, ngăn lũ, triều cường, tạo điều kiện phát triển đa dạng hóa cây trồng, chuyển dịch cơ cấu trong sản xuất nông nghiệp, góp phần bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai.

Trước bối cảnh mới, thách thức về biến đổi khí hậu, khai thác thượng nguồn và phát triển kinh tế nội tại đang làm cho các vấn đề an ninh nguồn nước, thiên tai, ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng, khó lường hơn. Cụ thể: Đồng bằng sông Cửu Long sẽ là vấn đề thiếu hụt phù sa, ô nhiễm nguồn nước, xâm nhập mặn, xói lở bờ sông, biển, sụt lún đất. Đối với miền trung, Tây Nguyên là tình trạng xói lở bờ sông, biển, hạn, mặn; đồng bằng sông Hồng là vấn đề an ninh nguồn nước, ô nhiễm môi trường nước trong các hệ thống thủy lợi; miền núi phía bắc là vấn đề lũ quét, sạt lở đất…

Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến

Tại hội thảo, Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến đề nghị, các cơ quan chuyên môn, nhà khoa học cần thảo luận, xác định phương pháp tiếp cận và những nội dung cần thực hiện để giải quyết những vấn đề về nghiên cứu ứng dụng, làm chủ công nghệ tiên tiến, công nghệ số trong đánh giá, nhận dạng, dự báo, cảnh báo diễn biến nguồn nước, chất lượng nước, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, lũ, ngập úng, bồi lắng, xói lở bờ sông biển.

Bên cạnh đó, là việc nghiên cứu, ứng dụng, phát triển các công nghệ mới, tiên tiến, công nghệ số trong điều tiết nguồn nước; giám sát bảo đảm an toàn hồ đập, tăng tuổi thọ công trình, nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý vận hành công trình thủy lợi, phòng, chống thiên tai.

Nghiên cứu, ứng dụng và phát triển các công nghệ tiên tiến trong khảo sát, thiết kế, vật liệu mới, thiết bị, xây dựng và quản lý an toàn hồ chứa, đập, đê sông, biển và công trình phòng, tránh giảm nhẹ thiên tai, phát triển nông thôn.

Đồng thời, nghiên cứu phát triển công nghệ, thiết bị và giải pháp thủy lợi tiên tiến phục vụ cây trồng chủ lực, nuôi trồng thủy sản chủ lực, chuyển đổi đất sản xuất, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ 4.0 trong lĩnh vực thủy lợi, phòng chống thiên tai. Trong đó tập trung vào đẩy mạnh nghiên cứu tích hợp các công cụ, hệ thống, thiết bị tạo ra những sản phẩm hoàn chỉnh, đồng bộ, sử dụng trí tuệ nhân tạo nâng cao độ chính xác trong đánh giá, dự báo, cảnh báo phục vụ công tác thủy lợi, phòng chống thiên tai.