Với địa hình chia cắt mạnh, Bắc Kạn là tỉnh miền núi thường xuyên chịu tác động cực đoan từ thời tiết, nhất là lũ ống, lũ quét, sạt lở đất, ngập úng cục bộ.
Thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh này cho thấy, trong 8 tháng đầu năm 2023, Bắc Kạn có 12 đợt mưa, gió lốc, sét và hạn hán kéo dài do nắng nóng và mưa ít.
Thiên tai đã làm chết 2 người; hư hỏng 227 nhà; thiệt hại về nông, lâm nghiệp khoảng 6.172ha (riêng hạn hán, nắng nóng đã làm thiệt hại hơn 5.846ha cây trồng của nhân dân); 6 công trình thủy lợi bị hư hỏng nặng; hơn 78.374m3 đất, đá sạt lở, bồi lấp lên các tuyến giao thông. Tổng thiệt hại trong 8 tháng đầu năm do mưa lũ ở Bắc Kạn lên tới hơn 51 tỷ đồng.
Thiệt hại lớn, nhưng trong những tháng qua, Bắc Kạn mới chỉ phân bổ kinh phí khắc phục hậu thiên tai, bảo đảm giao thông bước 1 trên 14 tuyến đường tỉnh Bắc Kạn với tổng số tiền hơn 8 tỷ đồng.
Ngoài ra, tỉnh cũng triển khai nguồn vốn Trung ương hỗ trợ 40 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách để khắc phục hậu quả thiên tai của 10 tháng đầu năm 2022. Tuy nhiên, con số này cũng chưa đáp ứng nổi do tổng số thiệt hại do thiên tai trong năm 2022 của Bắc Kạn lên tới hơn 112 tỷ đồng.
Việc “đói vốn” bắt đầu ngay từ khâu khắc phục, chưa nói tới xử lý các nguy cơ sạt lở từ xa đã dẫn tới tại Bắc Kạn rất nhiều công trình, dự án nằm “chờ vốn” trong khi nguy cơ thiệt hại thì cứ tăng dần.
Tại thị trấn Đồng Tâm, huyện Chợ Mới, trong tháng 7/2023, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn đã phải ra Quyết định số 1279/QĐ-UBND công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai đối với khu vực sạt lở đất tại tổ 1.
Tại đây, phía sau nhà của hàng chục hộ dân, xuất hiện chiều dài sạt trượt khoảng 200m, trong đó 70m có 3 điểm có nguy cơ trượt lớn là điểm xung yếu, cũng là điểm cuối của đoạn sạt trượt, còn lại 130m có nguy cơ sạt trượt cao và xuất hiện 2 điểm có nguy cơ sạt trượt.
Dù rất khó khăn, nhưng trước nguy cơ sạt lở cao, Bắc Kạn đã phải khẩn cấp xử lý điểm sạt lở này.
 |
Xử lý vị trí nguy cơ sạt lở tại thị trấn Đồng Tâm, huyện Chợ Mới. (Ảnh: HỒNG TUYẾN). |
Tuy nhiên, cũng tại thị trấn Đồng Tâm, còn tới hai khu vực khác cũng đang cần xử lý cấp bách nhưng hiện chưa có vốn. Trong đó, công trình kè khắc phục sạt lở bờ sông Cầu đoạn qua Xã Yên Đĩnh (cũ), thị trấn Đồng Tâm được xác định là cấp bách.
Hiện tại, tình trạng sạt lở tại đây đã và đang đe dọa hơn 60ha diện tích đất sản xuất của người dân. Tại tổ 7 và tổ 10, thị trấn Đồng Tâm, hằng năm cũng luôn xuất hiện hiện tượng sạt lở mái ta-luy dương, tạo nên nguy cơ đe dọa tới tính mạng, tài sản của 37 hộ dân.
Riêng hai công trình này, dự toán lên tới khoảng 90 tỷ đồng là rất lớn, trong khi số thu ngân sách năm 2022 của cả huyện Chợ Mới chỉ đạt hơn 15 tỷ đồng.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Kạn, hiện toàn tỉnh có 24 công trình phòng, chống thiên tai cần được đầu tư. Trong đó, 2 công trình khắc phục sạt lở, 1 công trình sửa chữa nâng cấp hồ đập, 1 công trình Khu dân cư, 20 công trình kè chống sạt lở với tổng kinh phí cần hơn 1.021 tỷ đồng.
Ngoài ra, tỉnh cũng cần hỗ trợ giống cây trồng bị hạn hán của hơn 5.584ha (lúa, ngô hoa màu, cây lâm nghiệp, cây ăn quả) đã thiệt hại với tổng kinh phí gần 14 tỷ đồng.
Hiện tại, Bắc Kạn còn có khoảng 2.300 hộ dân trong khu vực tiềm ẩn nguy cơ cao về thiên tai ở 460 điểm có nguy cơ thiên tai. Tỉnh đã phê duyệt Dự án điều chỉnh, bổ sung quy hoạch bố trí dân cư, giai đoạn 2015-2020, định hướng đến năm 2025 để triển khai 79 dự án bố trí ổn định dân cư cho 2.609 hộ dân với tổng vốn hơn 600 tỷ đồng.
Tuy nhiên, từ năm 2016 đến nay, tỉnh mới chỉ bố trí được vài chục tỷ đồng xây dựng 6 dự án bố trí dân cư tập trung, 5 phương án bố trí dân cư xen ghép, ổn định chỗ ở cho khoảng 300 hộ dân.
Trước những vấn đề này, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn đã đề nghị Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai hỗ trợ tỉnh kinh phí xử lý sạt lở tại khu vực nêu trên để bảo đảm an toàn tính mạng cho 20 hộ dân tại tổ 1, thị trấn Đồng Tâm (Chợ Mới) và việc đi lại trên quốc lộ 3 đoạn qua thị trấn Đồng Tâm, với tổng kinh phí 45 tỷ đồng.
Hỗ trợ kinh phí để đầu tư xây dựng các công trình chống sạt lở bờ sông, suối, trước mắt là 16 công trình khu vực sạt lở bờ sông, suối đặc biệt nguy hiểm nhưng chưa được bố trí vốn để đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh.
Hỗ trợ sửa chữa công trình Hồ đập Khuổi Cuộn, xã Nông Hạ, huyện Chợ Mới với tổng kinh phí 7 tỷ đồng. Hỗ trợ giống cây trồng bị hạn trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua, với tổng kinh phí 13,5 tỷ đồng.
Tỉnh cũng đồng thời kiến nghị hỗ trợ xây dựng các trạm khí tượng thủy văn tự động chuyên dùng; đào tạo nâng cao năng lực, kỹ năng cơ bản và các trang thiết bị cần thiết cho đội xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã để bảo đảm bảo việc tham gia xử lý, ứng cứu, khắc phục hậu quả thiên tai.
