Công trình đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi được khởi công từ tháng 9/2009. Vào đầu năm 2017, công trình được xây dựng hoàn thành và tiến hành tích nước. Đến năm 2020, toàn bộ các hạng mục liên quan của dự án đã được hoàn thành.
Theo quy định, sau khi công trình hoàn thành, đơn vị quản lý dự án (Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) sẽ bàn giao cho một doanh nghiệp nhà nước để khai thác, bảo dưỡng và vận hành công trình đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi.
 |
Nhiệm vụ quản lý vận hành hồ thủy lợi Ngàn Trươi đang được Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 kiêm nhiệm. |
Tuy nhiên từ năm 2020 đến nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn vẫn đang “loay hoay” tìm kiếm phương án thành lập đơn vị chuyên trách để quản lý công trình thủy lợi có dung tích lớn thứ ba toàn quốc này.
“Cực chẳng đã”, Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 phải đứng ra đảm trách nhiệm vụ quản lý, vận hành công trình này với nhiều nỗi niềm, lo lắng.
Công trình đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi là công trình thủy lợi quan trọng đặc biệt do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn làm chủ đầu tư, xây dựng và được xem là một siêu công trình thủy lợi của miền trung. Là công trình có dung tích hồ chứa lớn thứ ba toàn quốc (775 triệu m3), chỉ sau hồ Cửa Đạt (Thanh Hóa) và hồ Dầu Tiếng (Tây Ninh).
Điều đáng nói, mặc dù được giao đứng thế chân, đảm nhiệm việc quản lý vận hành hồ chứa nhưng Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 vẫn không nhận được bất cứ nguồn kinh phí nào để trang trải cho công tác quản lý, vận hành và duy tu, bảo dưỡng công trình suốt ba năm qua.
Mặc dù đến năm 2020 tất cả các hạng mục công trình mới được hoàn thiện và nghiệm thu, tuy nhiên, một số hạng mục, thiết bị, nhất là thiết bị điện đã được đưa vào sử dụng từ năm 2017 sẽ không tránh khỏi việc xuống cấp hư hỏng, cần phải duy tu, bảo dưỡng.
Văn Thắng, Phó Trưởng Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4
Thành ra, đơn vị này phải sử dụng chi phí quản lý các dự án khác để trả lương cho đội ngũ cán bộ được “biệt phái” đến làm việc tại đây cũng như việc sửa chữa, thay thế các hạng mục, thiết bị đã hư hỏng, xuống cấp.
Phó Trưởng Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Văn Thắng cho biết, mặc dù đến năm 2020 tất cả các hạng mục công trình mới được hoàn thiện và nghiệm thu, tuy nhiên một số hạng mục, thiết bị, nhất là thiết bị điện đã được đưa vào sử dụng từ năm 2017 nên sẽ không tránh khỏi việc xuống cấp hư hỏng, cần phải duy tu, bão dưỡng.
Liên quan đến kinh phí vận hành, quản lý các công trình thủy lợi, qua tìm hiểu được biết, ngoài nguồn kinh phí hỗ trợ giá sản phẩm, dịch vụ thủy lợi công ích từ ngân sách nhà nước, các đơn vị quản lý, vận hành hồ thủy lợi sẽ được sử dụng nguồn thu giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi khác từ việc cung cấp nguồn nước cho các nhà máy thủy điện hoặc sử dụng nguồn nước cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh khác.
Theo quan sát, tại công trình đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi hiện nay đang có sự hiện diện của nhà máy thủy điện có công suất 25,5KW. Ước tính sơ bộ, với việc cung cấp nguồn nước cho Công ty Cổ phần thủy điện Ngàn Trươi phát điện tại nhà máy thủy điện Ngàn Trươi có công suất 25,5MW, số kinh phí thu từ việc sử dụng nguồn nước kết hợp với phát điện tại hồ Ngàn Trươi không hề nhỏ. Đây được coi là một trong những nguồn thu chính để trang trải cho công tác quản lý vận công trình hồ đầu mối Ngàn Trươi.
 |
Theo số liệu từ cơ quan chuyên môn, từ đầu năm 2022 đến nay, nhà máy thủy điện Ngàn Trươi phát lên điện lưới hơn 65 triệu kWh. |
Tuy nhiên, do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chưa xây dựng, thành lập được doanh nghiệp khai thác công trình thủy lợi theo quy định để quản lý, vận hành hồ chứa nước Ngàn Trươi, do đó chưa thể xây dựng mức giá và thực hiện thu giá cung cấp sản phẩm, dịch vụ thủy lợi khác từ việc sử dụng nguồn nước để phát điện tại công trình này theo quy định.
Đa phần ý kiến của người trong cuộc cho rằng, công trình hồ chứa nước Ngàn Trươi là công trình thủy lợi quan trọng đặc biệt, có diện tích lưu vực trải dài hơn 408km2, với cao trình thiết kế đỉnh đập +57,8m, dung tích hồ chứa 775 triệu m3, được đầu tư với nguồn kinh phí khá lớn. Cùng với đó, nhiệm vụ khai thác, vận hành, quản lý hồ chứa này cũng hết sức nặng nề.
Do đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cần sớm xây dựng mô hình quản lý, để bàn giao công trình, đưa vào khai thác, sử dụng theo đúng quy định nhằm phát huy tối đa hiệu quả công trình cũng như làm tốt công tác duy tu, bảo dưỡng, bảo đảm an ninh nguồn nước, an toàn công trình tại đại công trình thủy lợi này.
