Từ trang phục đến sự uy nghiêm của phiên tòa

Từ đó đến nay, trang phục của Thẩm phán và Hội thẩm TAND ở nước ta có sự thay đổi, bổ sung qua các thời kỳ, theo hướng ngày càng hoàn thiện, bảo đảm đầy đủ hơn chế độ chính sách về trang phục; đồng thời trang phục đó được thiết kế theo xu hướng ngày càng hiện đại hơn.

Tại phiên họp thứ 47 mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (TVQH) đã cho ý kiến về một trong những nội dung Tờ trình của Chánh án TAND tối cao liên quan trang phục của Thẩm phán TAND trong thời gian tới. Theo báo cáo của TAND tối cao, quy định mới về trang phục của Thẩm phán và Hội thẩm nhằm thể hiện sự trang nghiêm, tính chuyên nghiệp, đồng bộ và hình tượng đặc trưng của cơ quan thực hiện quyền tư pháp. Việc đổi mới trang phục của các thành viên Hội đồng xét xử là nhu cầu tất yếu và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay; góp phần nâng cao kỷ luật, kỷ cương, đề cao tác phong lễ tiết, danh dự nghề nghiệp và trách nhiệm cá nhân. Hơn nữa, giúp thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ của TAND đáp ứng tinh thần đẩy mạnh cải cách tư pháp, xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Từ kinh nghiệm thực tiễn hầu hết các quốc gia trên thế giới đều có trang phục riêng cho đội ngũ Thẩm phán, công chức Tòa án, TAND tối cao đề nghị trang phục của Thẩm phán TAND các cấp được cấp trang phục để sử dụng theo niên hạn, gồm có trang phục xét xử là áo choàng dài tay mầu đen. Riêng trang phục xét xử của Thẩm phán Tòa gia đình và người chưa thành niên là áo choàng dài tay mầu da cam. Bên cạnh đó, trang phục lễ phục là áo choàng và trang phục làm việc hằng ngày bao gồm quần áo xuân hè là quần âu, áo sơ-mi trắng và quần áo thu đông là bộ quần áo vét-tông... Như thế, tính uy nghiêm, trang trọng và mang tính “quyền lực Nhà nước” khi Tòa án nhân danh Nhà nước tuyên các bản án, quyết định, qua đó thể hiện hoạt động tư pháp mà trọng tâm là hoạt động xét xử được tiến hành có hiệu lực và hiệu quả.

Trình bày báo cáo thẩm tra tại phiên họp vừa qua, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Lê Thị Nga cho biết, về vấn đề này có hai loại ý kiến: Phần lớn ý kiến trong ủy ban đồng ý với đề nghị của Chánh án TAND tối cao bổ sung trang phục xét xử của Thẩm phán là áo choàng dài tay mầu đen, vì Thẩm phán là người trực tiếp tiến hành xét xử, thực hiện quyền tư pháp và nhân danh Nhà nước để tuyên các bản án, quyết định liên quan đến quyền, lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Hiện nay, Thẩm phán sử dụng trang phục làm việc để tiến hành xét xử là chưa thể hiện được tính đặc trưng, khác biệt với trang phục của nhân viên các cơ quan, tổ chức và của người khác, về lễ phục, ý kiến đại diện Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp T.Ư và một số thành viên Ủy ban TVQH nêu không nên quy định lễ phục cho Thẩm phán là áo thụng, vì sẽ trùng với trang phục xét xử, chưa phù hợp với truyền thống, văn hóa và điều kiện thực tiễn Việt Nam. Lễ phục của Thẩm phán nên thực hiện theo quy định chung của Nhà nước (phụ nữ mặc áo dài truyền thống; nam giới mặc áo sơ-mi dài tay, vét-tông...).

Nhiều ý kiến của Thường trực Ủy ban Tư pháp, Bộ Tư pháp cho rằng, trang phục xét xử của các Thẩm phán Tòa gia đình và người chưa thành niên phải là trang phục làm việc hằng ngày của Thẩm phán, như vậy thể hiện được hình ảnh thân thiện, gần gũi của các Thẩm phán trên công đường đối với người chưa thành niên. Do đó, không quy định áo choàng dài tay mầu da cam là trang phục xét xử của Thẩm phán Tòa gia đình và người chưa thành niên, để giảm cảm giác sợ hãi, căng thẳng cho người chưa thành niên khi tham gia phiên tòa. Một số ý kiến khác đồng ý với đề nghị của Chánh án TAND tối cao, quy định trang phục xét xử của Thẩm phán khi xét xử các vụ án gia đình và người chưa thành niên là áo choàng dài tay mầu da cam, vì theo thông lệ thế giới, mầu da cam tượng trưng cho sự hài hòa, thân thiện.

Các nội dung về trang phục, cấp phát và sử dụng trang phục của Thẩm phán, Hội thẩm TAND; cũng như về giấy chứng minh Thẩm phán và giấy chứng minh Hội thẩm nhân dân sẽ dược Ủy ban Tư pháp của QH, TAND tối cao tiếp tục tiếp thu, chỉnh lý trước khi trình Ủy ban TVQH xem xét, quyết nghị thông qua Nghị quyết về vấn đề này trong thời gian tới.