Tìm đầu ra cho cây thông Lạng Sơn

Thoát nghèo nhờ cây thông

Đưa chúng tôi đi thăm cánh rừng thông đang cho khai thác nhựa, Chủ tịch UBND xã Tú Mịch, huyện Lộc Bình Đinh Văn Đông cho biết: Trước đây, người dân xã Tú Mịch chỉ biết phát nương làm rẫy và trông chờ vào các chính sách hỗ trợ của Nhà nước cho nên cứ bị cái nghèo đeo đẳng. Năm 1996, nhờ sự hỗ trợ về cây giống, kỹ thuật và kinh phí chăm sóc cây trồng hằng năm của bộ đội biên phòng tỉnh, cho nên bà con hăng hái trồng cây. Đến nay, tổng diện tích rừng thông của xã đạt hơn 4.300 ha, với gần 200 hộ dân tham gia. Nhiều hộ gia đình trồng vài chục ha, hộ nào ít cũng có từ ba đến năm ha. Thông thường, một cây thông đến kỳ khai thác cho thu hoạch từ 3 đến 4 kg nhựa mỗi năm. Với mức giá thời điểm hiện tại dao động từ 35 đến 40 nghìn đồng/kg nhựa thì một ha thông trưởng thành (khoảng 1.500 cây) sẽ cho thu nhập hơn 100 triệu đồng/năm. Với người dân xã Tú Mịch, đó là thu nhập đáng mơ ước. Ngoài ra, sau khoảng hơn bốn năm khai thác hết nhựa, cây thông tiếp tục cho lấy gỗ. Mỗi khối gỗ thông có giá hơn hai triệu đồng, bình quân một ha cũng cho thu nhập vài trăm triệu đồng. Nhờ giá trị kinh tế của việc trồng rừng, đời sống của người dân nơi đây từng bước được cải thiện. Cuối năm 2013, xã Tú Mịch đã thoát khỏi diện đầu tư của Chương trình 135. Theo ông Tàng Văn Lanh (ở xã Tú Mịch), trước đây diện tích rừng trồng của gia đình ông rất ít nhưng từ khi tỉnh có chính sách hỗ trợ 50% lãi suất vốn vay trồng cây lâm nghiệp và phát giống cây con, diện tích rừng trồng đã lên tới gần 20 ha, chủ yếu là cây thông. Hiện phần lớn diện tích thông đã cho khai thác, mỗi năm thu nhập khoảng 300 triệu đồng. "Nhờ cây thông mà gia đình tôi đã thoát nghèo và đời sống được cải thiện rất nhiều", ông Lanh phấn khởi chia sẻ.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lạng Sơn, tính đến hết năm 2013, tổng diện tích đất có rừng của tỉnh là hơn 648 nghìn ha, trong đó rừng sản xuất khoảng 505 nghìn ha. Hướng tới phát triển các vùng cây trồng trọng điểm, tỉnh đã xây dựng vùng nguyên liệu gỗ công nghiệp hơn 118 nghìn ha, tập trung ở các huyện: Lộc Bình, Đình Lập, Hữu Lũng, Chi Lăng, Cao Lộc, trong đó cây thông chiếm diện tích lớn (khoảng 80 nghìn ha), diện tích trồng bạch đàn khoảng 25 nghìn ha, trồng keo hơn 10 nghìn ha. Vùng cây đặc sản chủ yếu là cây hồi có hơn 33 nghìn ha, trồng nhiều ở các huyện: Văn Quan, Bình Gia, Bắc Sơn, bình quân hằng năm khai thác hơn 6.000 tấn hồi khô.

Tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm

Với diện tích trồng rừng như vậy, sản lượng lâm sản hằng năm của Lạng Sơn khá lớn. Trên địa bàn tỉnh hiện có hơn 140 cơ sở chế biến đồ gia dụng, khoảng 20 cơ sở bóc gỗ dăm và một số công ty sản xuất ván MDF xuất khẩu sang thị trường Ấn Độ, Hàn Quốc. Tuy nhiên, giá của các mặt hàng lâm sản không ổn định, phụ thuộc nhiều vào thương lái. Cách đây bốn năm, nhựa thông có giá hơn 60 nghìn đồng/kg, nhưng đến thời điểm này chỉ còn khoảng 30 nghìn đồng/kg, khiến lợi nhuận của người dân giảm đáng kể. Ngoài cây thông, các loại cây như keo, bạch đàn cũng rất bí đầu ra. Ông Lý Văn Tư, thôn Bản Rỵ, xã Hữu Khánh, huyện Lộc Bình chia sẻ: "Gia đình tôi có hơn 10 ha cây trồng các loại, trong đó cây thông chiếm phần lớn. Hiện nay, thông bắt đầu cho nhựa nhưng gia đình muốn đợi vài năm nữa gỗ thông già sẽ kết hợp lấy nhựa cùng khai thác gỗ. Song trước những biến động về giá cả theo chiều hướng đi xuống như hiện nay, không biết chúng tôi còn giữ rừng được bao lâu nữa dù cây đang trong thời kỳ sinh trưởng tốt". Trăn trở của ông Tư cũng là lo lắng của nhiều người dân trồng rừng. Trao đổi về vấn đề này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Lý Vinh Quang cho biết: "Cách đây vài năm, có một vài doanh nghiệp của Ấn Độ, Nhật Bản đề cập về việc liên kết thu mua sản phẩm lâm nghiệp trên địa bàn nhưng phần lớn người dân chưa có ý thức tuân thủ sản xuất quy trình khép kín theo yêu cầu của đối tác cho nên họ từ chối đầu tư. Từ đó đến nay chưa có thêm doanh nghiệp nước ngoài nào đặt vấn đề hợp tác". Bên cạnh vướng mắc về đầu ra, hiện nay, việc trồng rừng tại Lạng Sơn cũng gặp không ít khó khăn. Sản xuất lâm nghiệp phụ thuộc rất lớn vào thời tiết, chu kỳ sản xuất dài, gặp rủi ro về sâu bệnh, nguy cơ cháy rừng cao. Ngoài ra, việc khai thác thông non lấy nhựa không theo quy trình cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cây khiến nhựa cạn kiệt và chất lượng gỗ giảm sút. Nếu tình trạng này tiếp diễn liên tục trong vài ba năm, nguy cơ rừng thông bị "xóa sổ" sẽ ngày một lớn.

Bảo vệ và phát triển rừng ở Lạng Sơn không chỉ góp phần phát triển kinh tế bền vững tại địa phương mà còn có ý nghĩa trong việc củng cố an ninh -quốc phòng, bảo vệ chủ quyền biên giới. Vì vậy, để người dân yên tâm sản xuất và gắn bó với rừng, thì việc nỗ lực tìm đầu ra cho sản phẩm, nâng cao thu nhập cho các hộ trồng rừng là điều cần quan tâm hàng đầu. Theo đó, địa phương cần đẩy mạnh quy hoạch và phát triển công nghiệp chế biến gắn với vùng nguyên liệu, đồng thời nâng cao nhận thức của người dân trong quá trình sản xuất, khai thác các sản phẩm lâm nghiệp.

Lạng Sơn có diện tích rừng và đất quy hoạch cho lâm nghiệp hơn 648 nghìn ha, chiếm 78% tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh. Trong đó, quy hoạch rừng phòng hộ gần 135 nghìn ha, rừng đặc dụng 8.293 ha và rừng sản xuất 505.206 ha. Độ che phủ đạt hơn 52%, bình quân mỗi năm tăng 1,31%.