Thực hiện hiệu quả ngoại giao kinh tế, phục vụ đắc lực phục hồi và phát triển bền vững đất nước

Cùng dự tại điểm cầu Trụ sở Chính phủ có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo một số hiệp hội doanh nghiệp chủ chốt; tại các điểm cầu trực truyến có Chủ tịch, lãnh đạo Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, lãnh đạo một số hiệp hội doanh nghiệp phía nam; 94 Đại sứ, Trưởng Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.

Tại Hội nghị, lãnh đạo các bộ, ngành, các Đại sứ, Trưởng Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài cùng với lãnh đạo các địa phương, hiệp hội doanh nghiệp thảo luận sâu rộng, đóng góp nhiều ý kiến, giải pháp để triển khai kịp thời, hiệu quả Chương trình hành động của Chính phủ về ngoại giao kinh tế trong năm 2023.

Trình bày báo cáo trọng tâm, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn khẳng định, công tác ngoại giao kinh tế trong năm 2022 đã bám sát các trọng tâm điều hành của Chính phủ, các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, kịp thời chuyển trọng tâm từ ngoại giao phục vụ phòng, chống dịch bệnh sang phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội.

Bộ Ngoại giao đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tham mưu, trình Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 10/8/2022 về công tác ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển đất nước đến năm 2030; trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Chỉ thị 15-CT/TW.

Trong gần 70 hoạt động đối ngoại của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội trong năm 2022, các nội dung về hợp tác kinh tế đã được thúc đẩy mạnh mẽ, đạt nhiều kết quả quan trọng, thực chất với hơn 150 văn kiện hợp tác ký kết, góp phần đưa hợp tác kinh tế với các đối tác đi vào chiều sâu, thu hút hiệu quả các nguồn lực bên ngoài phục vụ phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội đất nước.

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn phát biểu. (Ảnh: TRẦN HẢI)

Phát huy các kết quả đã đạt được, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nêu 6 trọng tâm cho công tác ngoại giao kinh tế trong năm 2023, gồm tiếp tục đẩy mạnh triển khai, cụ thể hóa Chương trình hành động của Chính phủ; xác định hợp tác kinh tế là trọng tâm trong các hoạt động của Lãnh đạo Cấp cao; đẩy mạnh hỗ trợ xuất khẩu, đầu tư, du lịch, lao động, khoa học-công nghệ... với tinh thần lấy người dân, địa phương và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ; tiếp tục chủ động, tích cực hội nhập và liên kết quốc tế; chú trọng tăng cường công tác nghiên cứu, tham mưu và đổi mới mạnh mẽ, đẩy mạnh sáng tạo, nâng cao hiệu quả để tạo chuyển biến thực chất trong triển khai ngoại giao kinh tế.

Tại Hội nghị, các Bộ trưởng, lãnh đạo các bộ, ngành, các Đại sứ, Trưởng Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài cùng với lãnh đạo các địa phương, doanh nghiệp thảo luận sâu rộng, đóng góp nhiều ý kiến, giải pháp để triển khai hiệu quả Chương trình hành động của Chính phủ về ngoại giao kinh tế trong năm 2023.

Phát biểu ý kiến khai mạc hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, sau gần 2 tháng kể từ Hội nghị triển khai công tác của ngành Ngoại giao, chúng ta lại gặp nhau để tổ chức Hội nghị này.

Thủ tướng yêu cầu suy nghĩ phải chín, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó. Thủ tướng mong các Đại sứ, Trưởng Cơ quan Đại diện Việt Nam ở nước ngoài phải hành động với tinh thần này bởi thời gian thì ít, trong khi yêu cầu cao, còn nguồn lực thì có hạn…

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng gửi tới các đồng chí Đại sứ, Trưởng cơ quan đại diện và Tham tán Thương mại ở nước ngoài cùng quý vị đại biểu lời chào trân trọng, lời thăm hỏi ân cần và lời chúc tốt đẹp nhất. Thủ tướng biểu dương, đánh giá cao Bộ Ngoại giao đã tích cực, chủ động tham mưu Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Chỉ thị 15; đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan tổ chức Hội nghị này. Khi có Chỉ thị, chúng ta đã nghiên cứu tình hình thế giới, xây dựng Chương trình hành động theo tinh thần của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Tiền hô hậu ủng”, “Nhất hô bá ứng”, “Dọc ngang thông suốt”.

Thủ tướng nêu rõ, nhìn lại thời gian vừa qua, với tinh thần làm việc khẩn trương, chủ động, quyết liệt, ngành Ngoại giao và các bộ, ngành, địa phương đã triển khai kịp thời các nhiệm vụ đối ngoại nói chung, công tác ngoại giao kinh tế nói riêng, đóng góp cho đất nước phục hồi nhanh và phát triển theo hướng bền vững, đạt được những kết quả khá toàn diện trên các lĩnh vực.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: TRẦN HẢI)

Thủ tướng nêu một số nét chính: sau 2 tháng, tình hình có nhiều thay đổi, sát dự báo ban đầu, diễn biến tình hình thế giới và khu vực nhanh chóng, khó lường, khó dự báo; cạnh tranh chiến lược ngày càng phức tạp… Trong bối cảnh đó, chúng ta vẫn thực hiện thành công đường lối đối ngoại rất sáng suốt, phù hợp, uyển chuyển. Vấn đề làm như thế nào có hiệu quả thì phụ thuộc vào ngành Ngoại giao, các nhà ngoại giao.

Thủ tướng biểu dương các nhà ngoại giao với bề dày truyền thống lịch sử trải qua nhiều thử thách. Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Ngoại giao tổng kết kinh nghiệm ngoại giao, coi đây là sức mạnh mềm, trong đó coi ngoại giao kinh tế là một trụ cột. Thực tế trong giai đoạn đại dịch Covid-19, ngành Ngoại giao đã thực hiện thành công Ngoại giao vaccine nằm trong Chiến lược vaccine, góp phần kiểm soát thành công dịch bệnh, phục hồi kinh tế-xã hội, được Đảng, Nhà nước và nhân dân ghi nhận. Tự hào về ngành Ngoại giao, về đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước để từ đó phát huy cái tốt, khắc phục những cái chưa tốt, làm tốt hơn nhiệm vụ những năm tới, trong đó có ngoại giao kinh tế.

Thủ tướng cũng biểu dương Bộ Công thương đã làm việc với các Tham tán Thương mại Việt Nam ở nước ngoài, phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tìm đầu ra cho sản phẩm với tinh thần đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Thủ tướng nhấn mạnh, trong thành tựu chung của đất nước năm qua có sự đóng góp tích cực của ngành Ngoại giao. Thủ tướng nêu rõ, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, trong khi Việt Nam là một nước đang phát triển với những đặc thù riêng, khác với các nước khác. Việt Nam là một nền kinh tế đang chuyển đổi là xoá quan liêu bao cấp, kinh tế đa thành phần, hội nhập quốc tế; do đó chúng ta phải lựa chọn phương án tốt nhất trong các phương án có thể, điều này phụ thuộc trí tuệ, sự thông minh, bản lĩnh, kinh nghiệm của chúng ta.

Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 10/8/2022 của Ban Bí thư là một văn bản quan trọng của Đảng nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác ngoại giao kinh tế một cách toàn diện, thực chất trong giai đoạn phát triển mới của đất nước; trong đó xác định: “Ngoại giao kinh tế là một nhiệm vụ cơ bản, trung tâm của nền ngoại giao Việt Nam, một động lực quan trọng để phát triển đất nước nhanh, bền vững…” và đề ra các định hướng, nhiệm vụ ngoại giao kinh tế trọng tâm trong giai đoạn phát triển mới, hết sức quan trọng của đất nước.

Hội nghị diễn ra dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến. (Ảnh: TRẦN HẢI)

Thủ tướng đề nghị hội nghị phải quán triệt và phân tích những điểm quan trọng này và đề ra các nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn mới; triển khai Chỉ thị 15-CT/TW trên cơ sở bám sát chủ trương, đường lối và quan điểm, tư tưởng chỉ đạo của Đảng về đối ngoại. Ngoại giao kinh tế là một nhiệm vụ cơ bản, trung tâm của nền ngoại giao Việt Nam, một động lực quan trọng để phát triển đất nước nhanh, bền vững…”.

Ngoại giao kinh tế là một nhiệm vụ cơ bản, trung tâm của nền ngoại giao Việt Nam, một động lực quan trọng để phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Thủ tướng Phạm Minh Chính

Chương trình hành động của Chính phủ về Ngoại giao kinh tế giai đoạn 2022-2026 đã xác định phương châm: “Tư duy sáng tạo, hành động quyết liệt, ứng phó linh hoạt, hiệu quả, khai thác và tranh thủ mọi cơ hội cho phát triển đất nước” với 7 nhóm nhiệm vụ trọng tâm: nâng cao nhận thức, trách nhiệm về công tác ngoại giao kinh tế; mở rộng, làm sâu sắc và tạo thế đan xen lợi ích trong quan hệ kinh tế với các đối tác; nâng cao chất lượng, hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế, không được hình thức, nói là phải làm, nhưng phải kiên định, bản lĩnh, mềm dẻo, linh hoạt; vận động, thu hút nguồn lực bên ngoài phục vụ các động lực tăng trưởng (tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu); xây dựng nền ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển, lấy người dân, địa phương và doanh nghiệp làm trung tâm; đẩy mạnh nghiên cứu, tham mưu, nâng cao năng lực phân tích, dự báo ứng xử phù hợp, phục vụ điều hành kinh tế-xã hội; nâng cao hiệu quả phối hợp liên ngành và bố trí nguồn lực triển khai ngoại giao kinh tế.

Với tinh thần đó, Hội nghị này có ý nghĩa rất quan trọng để quán triệt, triển khai thực hiện Chỉ thị của Ban Bí thư và Chương trình hành động của Chính phủ về ngoại giao kinh tế; là dịp để trao đổi thẳng thắn, chân thành, rút ra bài học kinh nghiệm và xác định những nhiệm vụ, cách làm ngoại giao kinh tế hiệu quả hơn trong tình hình mới, trước hết là cho năm 2023.

Do đó, Thủ tướng đề nghị các đại biểu phát huy trí tuệ, thảo luận, đánh giá sát và kiến nghị các giải pháp, nhiệm vụ cụ thể, thiết thực để triển khai quyết liệt, hiệu quả công tác ngoại giao kinh tế trong năm 2023 và các năm tiếp theo, tập trung vào một số nội dung: đánh giá sâu tình hình, đề xuất các công việc, nêu các kinh nghiệm của các nước; đề xuất các biện pháp để cụ thể hóa, triển khai hiệu quả Chương trình hành động của Chính phủ về Ngoại giao kinh tế, với tinh thần “biến nguy thành cơ”, “Đã nói là phải làm. Đã cam kết là phải thực hiện. Đã thực hiện là phải có hiệu quả”; ngoại giao kinh tế phải phục vụ đắc lực cho phục hồi và phát triển bền vững đất nước.

Đồng thời, chia sẻ kinh nghiệm, cách làm để đề xuất phù hợp về nguồn lực, phương thức triển khai ngoại giao kinh tế theo hướng thiết thực, hiệu quả, đúng trọng tâm, trọng điểm; xác định những vấn đề cần tháo gỡ ngay, triển khai sớm; những định hướng, nhiệm vụ trong trung và dài hạn.

Phát biểu ý kiến kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, nhìn tổng thể, ngoại giao kinh tế trong những năm vừa qua đi đúng hướng, hiệu quả, thiết thực, nhất là ngoại giao vaccine đã thành công, tiết kiệm ngân sách, là điểm sáng trong trong thành công chung của ngành Ngoại giao những năm vừa qua.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực của ngành Ngoại giao, các ngành, cơ quan, địa phương, doanh nghiệp đã tích cực thúc đẩy ngoại giao kinh tế, đặc biệt là ngoại giao vaccine. Theo Thủ tướng, chúng ta không thể giải quyết vấn đề toàn cầu, toàn dân một mình, nhất là qua thực tế chống dịch Covid-19, phát triển kinh tế số, chuyển đổi xanh thời gian qua mà phải có cách tiếp cận, giải quyết mang tính toàn cầu, toàn dân. Do đó, quá trình này phải lấy người dân là trung tâm, chủ thể, từ đó mới có gắn kết các quốc gia, Nhà nước với doanh nghiệp; doanh nghiệp, Nhà nước và địa phương; doanh nghiệp, địa phương với nhà ngoại giao.

Phải bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý chặt chẽ của Nhà nước, sự làm chủ của nhân dân; bám sát thực tiễn để có đối sách phù hợp; đề cao sự chân thành, cầu thị, khiêm tốn , lắng nghe, bao dung xuất phát từ nền văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc của chúng ta; phải gắn kết trụ cột ngoại giao Đảng, Nhà nước, ngoại giao nhân dân, gắn kết giữa ngoại giao kinh tế, thương mại, đầu tư với chính trị, ngoại giao, quân sự, quốc phòng, văn hóa… Các trụ cột này phải gắn kết, thúc đẩy lẫn nhau; không thể thúc đẩy ngoại giao kinh tế nếu không gắn kết, tin cậy về chính trị.

Sau khi đi thẳng thắn chia sẻ về một số hạn chế, bất cập trong công tác ngoại giao kinh tế, đề cập nhiệm vụ năm 2023, Thủ tướng nêu rõ, việc triển khai Chương trình hành động thực hiện Chỉ thị 15-CT/TW phải gắn kết Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm, Chiến lược phát triển 10 năm. Chính phủ phải giữ vai trò kiến tạo, xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách, các hành lang pháp lý, đôn đốc, kiểm tra, tổng kết đúc rút kinh nghiệm; các bộ, ngành, địa phương vận dụng sáng tạo thực hiện Chỉ thị 15 phù hợp. Phải hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người dân; trong bất cứ hoàn cảnh nào, các chủ thể đều có liên quan với nhau, phải “biến nguy thành cơ”, xây dựng đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ; gắn triển khai Chỉ thị 15 với triển khai Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, các Nghị quyết của Trung ương liên quan đối ngoại, ngoại giao kinh tế; các Nghị quyết của Chính phủ, Quyết định, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư của các bộ, ngành…

Về trọng tâm của ngoại giao kinh tế thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ, cần tranh thủ, phát huy cao nhất thế và lực mới của đất nước kết tinh từ truyền thống lịch sử hàng nghìn năm của đất nước, cùng với thế giới, chúng ta góp phần bảo vệ hòa bình, hợp tác và phát triển, đây là lợi thế, tài sản, nguồn lực của Việt Nam để phát huy trong đối ngoại, ngoại giao kinh tế.

Cần tranh thủ, phát huy cao nhất thế và lực mới của đất nước kết tinh từ truyền thống lịch sử hàng nghìn năm của đất nước, cùng với thế giới, chúng ta góp phần bảo vệ hòa bình, hợp tác và phát triển, đây là lợi thế, tài sản, nguồn lực của Việt Nam để phát huy trong đối ngoại, ngoại giao kinh tế.

Thủ tướng Phạm Minh Chính

Thủ tướng nêu rõ, tình hình thế giới thay đổi liên tục, khó lường, do đó phải luôn thích ứng, có tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược, hành động có trọng tâm, trọng điểm; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; chọn những cái tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, phải luôn đổi mới, kiên định mục tiêu, chân thành, uyển chuyển, linh hoạt, thích ứng các điều kiện, từ đó bám sát thực tiễn diễn biến nhanh; đa dạng hóa sản phẩm, chuỗi cung ứng. Muốn vậy phải đơn giản hóa thủ tục hành chính, bớt rườm rà thủ tục; nhạy bén tình hình, nhạy bén về chính trị, nhạy cảm về kinh tế; đánh giá, nhận định và đưa ra đối sách đúng.

Chúng ta phải tìm điểm cân bằng, hài hòa giữa tỷ giá và lãi suất; giữa tăng trưởng và lạm phát; điểm dung hòa tình hình trong nước và ngoài nước; chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa; khi xây dựng các thể chế phải tham khảo ý kiến các đối tượng chịu tác động. Tình hình thay đổi thì đối sách phải thay đổi kịp thời; điều này cần sự phối hợp giữa các nhà ngoại giao, các cơ quan trong hệ thống chính trị, địa phương, doanh nghiệp; tận dụng các FTA, mở rộng thị trường Đông Âu, Trung Đông, Nam Á, châu Phi, Nam Mỹ; phát triển các thị trường mới, thích những vấn đề đang nổi lên…

Thủ tướng yêu cầu phải chủ động nắm bắt cơ hội thị trường, thông tin về các mặt hàng nước bạn có nhu cầu và ta có khả năng xuất khẩu; kịp thời phổ biến các quy định mới về thương mại của nước sở tại cho doanh nghiệp và người sản xuất; phải “đi trước về trước”, chủ động, tích cực; tăng cường xúc tiến thương mại, đầu tư cả trực tiếp và gián tiếp; tiếp tục thúc đẩy các ngành kinh tế đối ngoại, nhất là du lịch quốc tế, xuất khẩu lao động, tận dụng xu hướng mở cửa trở lại của các nước đối tác và nhu cầu lao động tại một số thị trường; tăng cường gắn kết, phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Ngoại giao, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Công an (Cục Quản lý xuất nhập cảnh) trong việc tạo thuận lợi về xuất nhập cảnh cho khách quốc tế vào Việt Nam. Các bộ, ngành, cá nhân liên quan tất cả phải vì lợi ích chung, không vì lợi ích riêng mà tách cái chung.

Về vấn đề visa, Thủ tướng chỉ đạo khẩn trương nghiên cứu, sửa đổi các quy định của luật pháp về xuất cảnh, nhập cảnh đối với người nước ngoài; phải tham khảo tình hình các nước khi mở cửa; tất cả các Đại sứ quán phải phối hợp, triển khai visa điện tử, thông báo cho nước sở tại; Bộ Ngoại giao thanh tra, kiểm tra, Đại sứ nào không thực hiện thì phải kiểm điểm, bị xử lý theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Thủ tướng đặt vấn đề tại sao du lịch Việt Nam lại “đi trước về sau” khi chúng ta mở cửa sau dịch Covid-19 sớm nhất, trong khi có vấn đề như tiêm chủng vaccine, chúng ta “đi sau về trước”. Vậy vấn đề có phải do khâu visa? Hay quảng bá, xúc tiến du lịch, đường bay?

Tại sao du lịch Việt Nam lại “đi trước về sau” khi chúng ta mở cửa sau dịch Covid-19 sớm nhất, trong khi có vấn đề như tiêm chủng vaccine, chúng ta “đi sau về trước”. Vậy vấn đề có phải do khâu visa? Hay quảng bá, xúc tiến du lịch, đường bay?

Thủ tướng Phạm Minh Chính

Thủ tướng chỉ đạo phải tranh thủ mọi cơ hội để thu hút nguồn lực bên ngoài để hợp tác đối tác công tư cho chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững. Các Đại sứ, Trưởng Cơ quan đại diện phải nắm chắc đường lối đối ngoại, đường lối phát triển kinh tế của đất nước, thu hút đầu tư…; tiếp tục vận động các đối tác ủng hộ Việt Nam chuyển đổi năng lượng, bảo đảm công bằng, công lý; các bộ, ngành phải tăng cường phối hợp chặt chẽ; tăng cường đào tạo nguồn nhân lực; đầu tư có chọn lọc; thay đổi phương thức quản trị.

Các Đại sứ, Cơ quan Đại diện Việt Nam ở nước ngoài phải bám sát tình hình trong nước, tăng cường phát triển quan hệ với nước sở tại; nắm chắc đường lối đối ngoại để thực hiện ngoại giao kinh tế ngày càng tốt hơn; tăng cường xúc tiến thương mại, đầu tư, du lịch hiệu quả.

Thủ tướng mong muốn các doanh nghiệp tin tưởng vào chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; khẳng định Chính phủ sẵn sàng đối thoại, lắng nghe ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp trên tinh thần lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ, giải quyết thấu tình, đạt lý, bảo đảm lợi ích chính đáng, hợp pháp của doanh nghiệp; cân bằng lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.