ND - Sau hơn ba giờ bay, chúng tôi đến Thủ đô La Ha-ba-na của Cu-ba. Xuống sân bay Hô-xê Mác-ti, nhiều người trong chúng tôi có cảm giác như được về tới nhà. Bạn bè Cu-ba, các cán bộ Ðại sứ quán ta và đông đảo sinh viên Việt Nam đang công tác và học tập ở Cu-ba, nồng nhiệt chào đón Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Ðoàn đại biểu cấp cao nước ta, thăm chính thức CH Cu-ba. Những vòng tay thân ái của mọi người và mối quan hệ hữu nghị, hợp tác truyền thống giữa hai nước đã cho chúng tôi cảm giác tốt đẹp đó.
Quảng trường Cách mạng rộng lớn ở Thủ đô La Ha-ba-na, sáng 27-9, tràn đầy nắng sớm và lộng gió biển Ca-ri-bê. Ở trung tâm quảng trường là bức tượng lớn Hô-xê Mác-ti đang ngồi suy nghĩ đăm chiêu, bằng đá cẩm thạch trắng. Người là Anh hùng dân tộc, là nhà tư tưởng, nhà văn, nhà thơ kiệt xuất của
Cu-ba. Lễ đặt vòng hoa tại Tượng đài Anh hùng dân tộc Cu-ba Hô-xê Mác-ti của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Ðoàn đại biểu cấp cao nước ta, mở đầu cho các hoạt động tại Cu-ba. Sau lễ đón chính thức được tổ chức trọng thể ở Cung Cách mạng, là cuộc hội đàm giữa Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Cu-ba Ra-un Ca-xtơ-rô Ru-xơ và Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết. Trong không khí thắm tình đồng chí, anh em, hiểu biết và hoàn toàn tin cậy lẫn nhau, hai vị nguyên thủ của hai nước đã thông báo cho nhau tình hình gần đây, chiến lược, đường lối, mục tiêu và kinh nghiệm phát triển của mỗi nước; tập trung trao đổi về phương hướng và các biện pháp nhằm tăng cường mở rộng hơn nữa quan hệ hữu nghị và hợp tác truyền thống tốt đẹp giữa Việt Nam và Cu-ba, cũng như các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm. Tăng trưởng kinh tế Cu-ba những năm gần đây khá cao, trung bình khoảng 10% mỗi năm. Tuy nhiên, từ năm 2008, với cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế toàn cầu, biến động giá nhiên liệu, lương thực và đặc biệt ba cơn bão lớn liên tiếp trong tháng 9 đổ vào Cu-ba, gây thiệt hại khoảng 10 tỷ USD, kinh tế khó khăn trầm trọng. Tăng trưởng GDP năm ngoái chỉ đạt 4,3%, thâm hụt thương mại và ngân sách tăng, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn. Năm 2008, tổng kim ngạch ngoại thương Cu-ba đạt khoảng 18 tỷ USD. Về cơ bản, Cu-ba vẫn duy trì cơ chế quản lý kinh tế kế hoạch hóa, tập trung, bao cấp. Tuy nhiên, từ năm 2008 có một số điều chỉnh về chính sách kinh tế, theo đó bước đầu cải cách cơ chế sản xuất trong nông nghiệp như giao đất cho hộ nông dân sản xuất, tăng giá thu mua nông sản, cho phép nông dân bán sản phẩm ra thị trường. Cho phép tư nhân kinh doanh một số ngành dịch vụ và bán lẻ; sửa đổi luật lao động; cho phép người dân mua máy tính, sử dụng điện thoại di động... Trong chuyến đi này, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thay mặt Ðảng, Nhà nước và nhân dân ta tặng nhân dân Cu-ba 3.000 tấn gạo để chia sẻ phần nào khó khăn của nhân dân Cu-ba anh em. Một số doanh nghiệp Việt Nam cũng hỗ trợ bạn đồ dùng, trang thiết bị trong dịp này. Chủ tịch nước hoan nghênh việc ký kết trong chuyến đi này Hiệp định giữa Chính phủ hai nước về Chương trình trung hạn hỗ trợ Cu-ba tăng cường sản xuất lương thực tại chỗ, coi đó là biện pháp hiệu quả giúp Cu-ba hướng tới mục tiêu tự túc được lương thực trong những năm tới. Diễn đàn Doanh nghiệp hai nước cũng mở ra trong dịp này có sự tham dự của Chủ tịch nước với bài phát biểu nhấn mạnh đến quan hệ hữu nghị, hợp tác truyền thống giữa hai nước, tình cảm son sắt, thủy chung, trước sau như một của Việt Nam đối với Cu-ba anh em. Do vậy, hợp tác kinh tế giữa hai nước phải thật sự là giúp đỡ nhau, tạo thuận lợi cho nhau, đôi bên cùng có lợi, cùng phát triển, để nhanh chóng nâng tầm quan hệ kinh tế - thương mại lên ngang tầm quan hệ chính trị hết sức tốt đẹp giữa hai nước.
TRONG chuyến thăm chính thức Cu-ba lần này, với mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị truyền thống có gốc rễ sâu xa, được sự dày công vun đắp của các vị lão thành cách mạng của hai nước, cùng với các hoạt động chính thức, Chủ tịch Nguyễn Minh Triết đi thăm hỏi các nhà lãnh đạo cách mạng lão thành Cu-ba, những người đã hết lòng ủng hộ sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Lãnh tụ Phi-đen Ca-xtơ-rô, con người kiệt xuất của cách mạng Cu-ba đã nồng hậu tiếp đón Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết tới thăm. Chủ tịch Nguyễn Minh Triết bày tỏ vui mừng khi thấy đồng chí Phi-đen Ca-xtơ-rô khỏe mạnh, minh mẫn và chuyển lời thăm hỏi trân trọng của Tổng Bí thư Nông Ðức Mạnh, các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Ðảng, Nhà nước Việt Nam tới đồng chí Phi-đen. Tại buổi gặp mặt đầy xúc động này, đồng chí Phi-đen Ca-xtơ-rô nhắc lại những kỷ niệm sâu sắc trong ba lần thăm Việt Nam, bày tỏ khâm phục và chúc mừng những thành tựu to lớn của nhân dân ta trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước theo Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời cảm ơn chân thành Ðảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam về tình cảm đoàn kết và sự ủng hộ nhất quán dành cho Cu-ba từ trước tới nay. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và đồng chí Phi-đen trao đổi về tình hình thế giới, về cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế, về thực trạng biến đổi khí hậu; nhấn mạnh các nước đang phát triển cần đoàn kết, đẩy mạnh hợp tác để có vai trò, đóng góp to lớn hơn nữa trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu. Cuộc gặp gỡ, tiếp kiến với Phi-đen kéo dài khoảng 90 phút, trong không khí hết sức đầm ấm, thân tình, cởi mở.
Men-ba Héc-nan-đê, nữ Anh hùng Môn-ca-đa, lão thành cách mạng Cu-ba đón Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Ðoàn Việt Nam tới thăm, như người thân đi xa lâu ngày mới gặp lại. Căn phòng gỗ đơn sơ, thoáng mát nhộn nhịp hẳn lên. Ở cái tuổi 88, trong bộ quần áo lụa mầu vàng nhạt, hôm nay trông bà như trẻ lại, vui vẻ nói cười. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thân mật nắm tay bà, hỏi thăm sức khỏe và chuyển lời thăm hỏi ân cần của lãnh đạo Ðảng, Nhà nước ta tới người nữ chiến sĩ cách mạng kiên cường đã hết lòng vì Việt Nam. Với niềm tự hào ánh lên trên gương mặt, bà nói: "Tôi là người chị em với Việt Nam. Tôi rất hạnh phúc với những gì mình đã làm được cho Việt Nam. Những ký ức, kỷ niệm về Việt Nam tôi không bao giờ quên!". Men-ba Héc-nan-đê là một người tích cực cùng các vị cách mạng tiền bối của hai nước, xây đắp nên tình hữu nghị tuyệt vời xuyên đại dương, qua nửa vòng trái đất, ngay từ khi Cu-ba mới giành được độc lập và Việt Nam còn chìm trong khói lửa chiến tranh. Câu chuyện của bà với Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết xoay quanh những điều mà bà quan tâm như tình hình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam hiện nay trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thế giới, rồi những kỷ niệm về những năm tháng sống ở Việt Nam, về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ðược biết, những lứa lưu học sinh Việt Nam đầu tiên ở Cu-ba, vào đầu những năm 60 của thế kỷ trước, đều được sống trong vòng tay yêu thương và chăm sóc của bà và coi bà như người mẹ nuôi của mình. Ðến thăm nữ Anh hùng Môn-ca-đa lần này có anh Nguyễn Nam Liên, Cơ trưởng chuyến bay chuyên cơ của Chủ tịch nước sang đây, mang theo những tấm ảnh kỷ niệm của gia đình, chụp chung với các vị lãnh đạo Cu-ba, trong đó có bà Men-ba Héc-nan-đê, cách đây gần nửa thế kỷ. Hồi đó, người Cơ trưởng dày dạn kinh nghiệm, cao to và chỉnh tề trong bộ đồng phục phi công này mới chỉ là cậu bé hơn hai tuổi, con út của gia đình ông Lý Văn Sáu, một cán bộ ngoại giao kỳ cựu, sang công tác ở Cu-ba. Bà Men-ba Héc-nan-đê xem ảnh, xúc động và hỏi vui người phi công: "Thế bây giờ anh có thể chở tôi sang Việt Nam được không? Tôi nhớ Việt Nam quá!"... Cuối buổi trò chuyện đầm ấm và vui vẻ này, bà Men-ba Héc-nan-đê chỉ tay vào vị Ðại sứ Cu-ba tại Việt Nam hiện nay, Phơ-rê-đét-man Tu-rô Gôn-da-lét và nói như khoe với Chủ tịch nước: "Tôi có thằng con trai này, nó sống ở Việt Nam nhiều năm rồi đấy, nó như người Việt Nam, chỉ thiếu mỗi điều là không đẻ ở Việt Nam thôi". Ở Việt Nam, trong giới ngoại giao hầu như ai cũng biết, vị Ðại sứ này còn có tên gọi là Hùng. Anh thông thạo mọi ngõ phố của Hà Nội còn hơn nhiều người sinh ra ở Hà Nội. Nói tiếng Việt chuẩn và lưu loát, thậm chí còn kể chuyện tiếu lâm bằng tiếng Việt một cách rất hóm hỉnh... Quan hệ đoàn kết, hữu nghị truyền thống, tình cảm son sắt, thủy chung giữa hai nước, hai dân tộc Việt Nam - Cu-ba là vượt không gian và thời gian, bởi nó được tôi luyện qua thử thách, giúp đỡ nhau vô tư, chí tình trong những lúc cam go, khó khăn nhất. Nó còn được ví như anh em sinh đôi, người ở đằng đông, người ở đằng tây trái đất, mà giống nhau ở tinh thần bất khuất, ý chí kiên cường và lòng dũng cảm, không khuất phục cường quyền...
NHỮNG ngày này, con đường Ma-lê-công nổi tiếng, chạy dài ven biển Ca-ri-bê, ôm lấy Thủ đô La Ha-ba-na đầy nắng và gió chan hòa. Nó đang chứng kiến sự đổi thay khi những tòa nhà ven biển, trong thành phố được trùng tu, xây mới để đón khách tham quan, du lịch. Có một địa chỉ được nhiều người ưa thích khi đến thành phố La Ha-ba-na tươi đẹp này. Ðó là quán rượu Floridita, nằm ở góc đường ngay trung tâm phố cổ. Nó nổi tiếng bởi có tuổi cả trăm năm và lúc sinh thời, khi sống ở Cu-ba khoảng 20 năm, nhà văn nổi tiếng người Mỹ E.M.Hê-min-uây thường xuyên lui tới. Người ta còn gọi là quán rượu Hê-min-uây. Nó từng có thời bị đóng cửa, nhưng mọi thứ ở đây vẫn được giữ nguyên vẹn như xưa. Trên quầy bar là một bức tranh khổ lớn, vẽ đen trắng, nhuốm màu thời gian, mô tả cảnh từ pháo đài Mo-rô (MORO) nhìn ra vịnh Ha-ba-na. Và đặc biệt, Hê-min-uây vẫn hiện diện ở đây. Ông ngồi vững chãi ở góc quầy bar, tay trái chống lên mặt quầy và nhìn mọi người với ánh mắt hóm hỉnh. Các nghệ nhân tài hoa của Cu-ba đã dành tâm huyết cho bức tượng đồng cha đẻ của "Ông già và biển cả", "Chuông nguyện hồn ai"... thật có hồn và sống động, đến nỗi khi nhìn gần, khó tránh khỏi xúc động đến nao lòng. Phía trên bức tượng là tấm ảnh khổ lớn, chụp Phi-đen Ca-xtơ-rô và Hê-min-uây đứng bên nhau tay trong tay, cùng mỉm cười như chia sẻ với nhau những ý tưởng nhân văn cao cả của thời đại.
Ghi chép của phóng viên Báo Nhân Dân
