Đại hội Đảng lần thứ XIV của Đảng là sự kiện chính trị quan trọng, dấu mốc mở ra kỷ nguyên phát triển mới, xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam. Trong kỷ nguyên mới cần có những đột phá chiến lược, trong đó có sự đột phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yếu tố quyết định cho sự phát triển; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để Việt Nam phát triển giàu mạnh, hùng cường.

Nắm bắt xu thế của thời đại, từ thực tiễn nóng bỏng của đất nước, với sự đổi mới mạnh mẽ tư duy lý luận về phát triển đất nước, Đảng đã xây dựng trong Dự thảo một nội dung quan trọng: “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”^[1]. Đây là một quan điểm đúng đắn và sáng tạo, có tính đột phá, là động lực then chốt của phát triển, là nội dung mới về cả lý luận và thực tiễn, kết tinh trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, là điểm mới căn bản, mang tính đột phá trong quan điểm xây dựng phát triển đất nước của Đảng.

1. Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII trình Đại hội XIV của Đảng nhấn mạnh: Bối cảnh thế giới đang trải qua những thay đổi mang tính thời đại. Cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và những quyết sách mang tầm chiến lược, có tính bước ngoặt như: “Đổi mới, xây dựng và thi hành pháp luật; đột phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; phát triển kinh tế tư nhân; hội nhập quốc tế; đột phá về phát triển giáo dục, đào tạo; về chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân...”^[2], mở ra cơ hội, vận hội mới mang tính lịch sử trong kỷ nguyên  phát triển mới của dân tộc. Đó là những dự báo, quan điểm mang tầm chiến lược.

Một điểm đáng chú ý trong Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng là đã bổ sung một điểm mới căn bản, đó là: Lý luận về đường lối đổi mới là một bộ phận cấu thành của nền tảng tư tưởng của Đảng. Đây là sự bổ sung, phát triển lý luận của Đảng trên cơ sở của sự phát triển về lý luận và thực tiễn của 40 năm đổi mới. Cùng với đó, sự đổi mới tư duy lý luận mang tầm chiến lược của Đảng là xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nguồn nhân lực chất lượng cao làm động lực chính thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm tạo ra sự phát triển đột phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Đây là những vấn đề mới và đặc biệt quan trọng, vừa đúng, vừa trúng nhằm gỡ nút thắt “điểm nghẽn”, khơi thông nguồn lực, kích hoạt động lực, tạo sự bứt phá trong phát triển đất nước. Giải quyết được vấn đề này sẽ là “chìa khóa” để Việt Nam thực hiện mục tiêu tăng trưởng trong kỷ nguyên mới.

Về mục tiêu phát triển, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng xác định: “Giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phát triển nhanh, bền vững đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc; cải thiện và nâng cao toàn diện đời sống nhân dân; tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên mới của dân tộc; thực hiện thắng lợi mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; hiện thực hóa tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao vì một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”^[2].

Có thể khẳng định đây là mục tiêu đúng đắn và phù hợp thực tiễn phát triển Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc và phù hợp thời đại, thời kỳ Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ trên phạm vi toàn thế giới. Để thực hiện mục tiêu này, cần đổi mới tư duy hành động, trong đó cần sự đột phá về tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Đảng và nhân dân, tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội chọn đúng và trúng về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Trong thời kỳ đổi mới, Đảng đã có nhiều chỉ thị, nghị quyết về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, gần đây nhất là Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị “về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”^[3], đã góp phần quan trọng phát triển nền khoa học công nghệ Việt Nam, định hướng quan điểm, mục tiêu trong nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng tầm trí tuệ và sức mạnh của dân tộc. Tuy nhiên trong kỷ nguyên mới, cần tiếp tục hoàn thiện tư duy lý luận, chỉ đạo thực tiễn một cách quyết liệt trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bởi đây là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia trong thời kỷ nguyên phát triển mới là phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đối với Việt Nam cũng không ngoại lệ.

Trong Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng đã nêu rõ quan điểm: “Khẩn trương, quyết liệt đổi mới và hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển khoa học, công nghệ phù hợp với nguyên tắc thị trường, chuẩn mực và thông lệ quốc tế; hoàn thiện cơ chế, chính sách vượt trội, phù hợp với đặc thù của lao động sáng tạo; tháo gỡ dứt điểm các nút thắt, rào cản trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, trọng tâm là cơ chế quản lý, cơ chế đầu tư, cơ chế tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp khoa học, công nghệ; khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, nhất là công nghệ mới, công nghệ cao...”^[4].

Đồng thời, dự thảo cũng đặt ra một số nhiệm vụ cụ thể nhằm thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: “Tạo môi trường thuận lợi để khu vực tư nhân tin tưởng, sẵn sàng tham gia đầu tư, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Hình thành các tổ chức, các nhóm nghiên cứu và triển khai mạnh, đạt trình độ khu vực và thế giới. Tăng cường hợp tác công tư trong thu hút, đào tạo, trọng dụng nguồn nhân lực khoa học, công nghệ chất lượng cao. Phát triển và khai thác có hiệu quả hạ tầng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhất là hạ tầng số, cơ sở dữ liệu lớn, kinh tế dữ liệu. Chủ động đẩy mạnh hợp tác, hội nhập quốc tế về khoa học, công nghệ; xây dựng mạng lưới đổi mới sáng tạo, thu hút chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài. Hoàn thiện đồng bộ cơ chế, chính sách đào tạo, sử dụng, đãi ngộ, tôn vinh, môi trường hoạt động sáng tạo cho đội ngũ chuyên gia, nhất là những chuyên gia giỏi, có nhiều cống hiến cho đất nước”^[4].

2. Những điểm mới căn bản trong đó có quan điểm “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” trong Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng là kết quả tìm tòi, nghiên cứu, tổng kết về lý luận và thực tiễn 40 năm đổi mới đất nước và phân tích khách quan, khoa học những diễn biến mới của tình hình thế giới và trong nước của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa XIII. Để thực hiện mục tiêu, Đảng, Nhà nước, cả hệ thống chính trị cần quyết liệt triển khai đồng bộ.

Về khoa học-công nghệ cần bổ sung nội dung cụ thể: Loại bỏ cơ chế nghiên cứu khoa học “đặt hàng từ trên xuống” để tuân theo sự điều tiết của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh phong trào toàn dân đổi mới sáng tạo; khuyến khích cộng đồng doanh nghiệp tham gia đổi mới sáng tạo; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến thay thế công nghệ lạc hậu. 

Để đẩy mạnh phong trào toàn dân đổi mới sáng tạo trong chuyển đổi số, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó có giải pháp về tiếp tục xây dựng thể chế, chính sách đột phá (như Nghị quyết 57-NQ/TW); chú trọng đầu tư trọng điểm cho phát triển hạ tầng số và nền tảng số (an toàn, tiện lợi). Đặc biệt cần nâng cao năng lực số cho người dân, nhất là doanh nghiệp (về đào tạo kỹ năng, chính sách ưu đãi).

Để huy động toàn dân đổi mới sáng tạo trong chuyển đổi số cần thúc đẩy ứng dụng thực tiễn (từ chính phủ số đến kinh tế số, xã hội số); chú trọng xây dựng văn hóa số và đảm bảo an toàn không gian mạng, với sự vào cuộc quyết liệt của lãnh đạo các cấp và sự đồng hành của toàn dân. 

Ngoài ra, cần triển khai đồng bộ các giải pháp như phát động phong trào thi đua mạnh mẽ (như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã làm), nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho mọi người dân, tháo gỡ rào cản chính sách, tạo cơ chế đột phá khuyến khích đổi mới sáng tạo, tập trung vào các trụ cột căn cốt là Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, lấy sự thuận tiện của người dân làm trung tâm; đồng thời có sự dẫn dắt của doanh nghiệp Nhà nước, để tạo khí thế và sức mạnh tổng hợp cho sự phát triển bền vững.  

Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đang đẩy mạnh các hoạt động thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng dự kiến sẽ khai mạc ngày 19-1-2026, với một tầm cao mới, động lực mới, hứa hẹn nhiều thành công mới.

Ngày xuất bản: 28/12/2025
Trình bày: Nhị Thu
Ảnh: Báo Nhân Dân