Tai họa từ những chiếc xe quá tải

Năm nào cũng vậy, cứ sau Tết, lượng người từ các tỉnh miền bắc, miền trung vào nam tăng mạnh. Mặc dù việc gia tăng khách luôn được dự báo trước, tuy nhiên việc đáp ứng nhu cầu đi lại của hành khách vẫn luôn là bài toán nan giải do "cung" chưa đáp ứng đủ "cầu". Sức ép của công việc đang chờ đợi, nhiều người đã phải chấp nhận đi trên những chiếc xe lèn tới gấp đôi số khách, chịu đựng sự "hành xác" và quên cả nỗi nguy hiểm. Sau những ngày tai nạn giao thông gia tăng đột biến trong dịp Tết Ðinh Hợi, bài toán kiềm chế tai nạn giao thông càng nan giải hơn, bởi mầm mống gây tai nạn của những xe khách quá tải.

Những ngày đầu năm, mật độ giao thông trên tuyến quốc lộ 1A ngày càng đông đúc bởi những đoàn xe khách chở rất đông khách từ miền bắc, miền trung vào nam và chiều ngược lại từ các tỉnh miền trung ra Hà Nội. Khách đi xe chủ yếu là sinh viên trở lại trường, những người đi làm ăn tại các tỉnh miền nam trở lại làm việc sau những ngày nghỉ Tết. Do nhu cầu đi lại quá đông, dù các đơn vị kinh doanh vận tải đã huy động tối đa thêm xe tăng cường, tuy nhiên vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu của hành khách.

Tại bến xe Giáp Bát, theo thống kê sơ bộ những ngày qua, lượng khách đi xe các tỉnh phía nam đã tăng hơn 50% so với cùng kỳ năm 2006, do vậy nhiều hành khách đã phải "ăn chực nằm chờ" nhiều ngày, mất nhiều thời gian vẫn chưa mua được vé xe. Không còn cách nào khác, nhiều hành khách buộc phải chọn phương án là bắt xe khách dọc đường, đỡ mất thời gian chờ đợi mặc dù họ biết trước có thể phải trả tiền vé cao hơn khi mua vé tại bến mà phải ngồi ghế phụ, vạ vật dọc theo lối đi, góc xe. Hành khách chấp nhận, trong khi bắt thêm được một khách, nhà xe đã có thêm được vài trăm nghìn đồng, do vậy nhiều lái xe đã sẵn sàng lèn khách, chở quá tải, bất chấp mối nguy hiểm luôn rình rập. Mức phạt theo Nghị định 152/CP với hành vi chở quá tải còn thấp, trong khi chỉ cần bắt thêm vài ba khách là có đủ tiền nộp phạt nếu bị phát hiện, do vậy lái xe đã bất chấp bắt khách vô tư. Nhiều xe chỉ có 51 chỗ ngồi nhưng đã lèn tới hơn 100 hành khách, số khách dôi dư lên tới hơn 50 người.

Ðối với những chiếc xe này, chỉ cần làm một phép tính đơn giản sẽ thấy nhà xe thu lời đến mức độ nào. Ðể có chỗ nhồi khách, nhiều xe đã hoán cải, dỡ hàng ghế ở phía sau để bỏ thêm ghế xép, thậm chí còn mắc cả võng thành xe hai tầng để chở khách. Nhiều xe đã hết "đát", không bảo đảm an toàn vẫn tranh thủ chạy "chụp giật", quay vòng, lèn, ép, cõng hàng trăm hành khách.

Một hành khách đi trên chuyến xe liên tỉnh Vinh- TP Hồ Chí Minh cho biết, đi xe đường trường vừa ngột ngạt, bức bối, mệt mỏi lại thường xuyên bị tài xế yêu cầu cúi rạp người xuống mỗi khi qua các trạm kiểm soát giao thông.

Ðối với cánh lái xe, chuyện chở vượt số người chẳng khác nào "chuyện thường ngày ở huyện". Vì "miếng cơm manh áo", nhiều lái xe sẵn sàng phóng nhanh vượt ẩu để tranh giành khách, nhồi khách và không ít trường hợp đã xảy ra nhiều vụ tai nạn giao thông thảm khốc.

Một lái xe đường dài cho biết, chủ xe khoán theo doanh thu, ngày thường vắng khách, dịp Tết phải tranh thủ bắt khách để trang trải dọc đường và nộp khoán. Ngược lại, trong khi hiếm xe, nhiều hành khách cũng không phản đối, đồng thuận chịu cực, thậm chí chấp nhận chi số tiền cao hơn giá vé miễn là được việc. Do vậy, nhiều xe vi phạm chở quá tải bị xử lý, có hành khách không đồng tình với CSGT mà đứng về phía nhà xe, phê phán CSGT gây phiền nhiễu, cản trở chuyến đi của họ, buộc họ phải mất thời giờ chuyển sang xe khác tiếp tục hành trình. Với những hành khách mua vé tại bến, việc hoàn vé của chủ xe đỡ phức tạp; còn đối với khách bắt xe dọc đường, trả lại tiền vé xe đôi khi gặp rắc rối, thậm chí xảy ra cãi lộn giữa khách và nhà xe. Mặt khác, việc huy động ô-tô san khách gặp nhiều khó khăn, nhất là đúng dịp cao điểm đầu năm, đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa CSGT và Sở GTCC.

Với loại xe khách hai tầng tuyến Bắc - Nam của công ty xe khách Hoàng Long, khi chạy quá tốc độ buộc phải tạm giữ xe, khó có thể huy động xe ô-tô có giường nằm để bố trí cho khách tiếp tục hành trình, gây nhiều phiền hà trong việc hoàn trả lại tiền vé cho khách. Những xe "hành khách" chở quá tải tất yếu sẽ dẫn đến tai nạn giao thông.

Ngày 26-2, xe ô-tô khách loại 48 chỗ BKS 18N - 1611 do Ðỗ Ðắc Trí, 27 tuổi, ở Hải Hậu, Nam Ðịnh điều khiển từ bắc vào nam trên xe chở 91 khách (quá 43 khách), đến Km 1089 thuộc địa phận xã Phú Thuận - Ðức Phổ gây tai nạn với xe mô-tô làm chết một người, bị thương một người. Chiếc xe khách BKS 49H - 9076 đâm vào tàu hỏa, tại địa phận xã Cam Thịnh, huyện Cam Ranh (Khánh Hòa) làm thiệt mạng

12 người và bị thương hơn 20 người cũng chở quá tải tới hơn 10 người.

Trước tình hình tai nạn giao thông trong dịp Tết Ðinh Hợi tăng đột biến, thực hiện chỉ đạo tại công điện của Thủ tướng Chính phủ, nhằm mục đích kiềm chế sự gia tăng của tai nạn giao thông, lực lượng CSGT cả nước đã tăng cường tuần tra kiểm soát, xử lý vi phạm về trật tự ATGT, đặc biệt là đối với xe khách.

Từ ngày 16 đến 26-2, lực lượng CSGT toàn quốc đã xử lý 44.661 trường hợp vi phạm TTATGT; kho bạc Nhà nước thu 6,024 tỷ đồng; tạm giữ 138 ô-tô, 11.813 mô-tô, 1.753 phương tiện khác. Ðiển hình, 15 địa phương Thanh Hóa, Quảng Nam, Bình Thuận, Thừa Thiên - Huế, Hà Tây, Quảng Ngãi, Bình Ðịnh, Quảng Trị, Gia Lai, Thái Bình, Vĩnh Long, Hậu Giang, Nghệ An, Bến Tre, Bắc Ninh đã xử lý 1.657 xe khách vi phạm, trong đó lỗi chở quá số người quy định là 884 trường hợp. Chỉ riêng lực lượng CSGT Thanh Hóa, đã tập trung phát hiện và xử lý nhiều trường hợp xe ô-tô khách chở quá số người quy định với số lượng lớn. Từ ngày 20-2 đến 26-2, đã xử lý 702 trường hợp xe khách vi phạm TTATGT, trong đó có 283 xe vi phạm chở quá số người quy định; đã tạm giữ 50 xe ô-tô khách tự ý thay đổi cấu tạo xe (tháo ghế), chở quá số người quy định với số lượng gấp hai, gần ba lần, buộc phải sang khách. Khi  CSGT Thanh Hóa làm mạnh, nhiều chủ xe, lái xe đã thuê các loại xe nhỏ từ 25 - 35 chỗ trung chuyển hành khách qua địa phận tỉnh Thanh Hóa, sau đó tiếp tục nhồi khách lên xe đi các tỉnh phía nam.

Liên tiếp các vụ xe chở quá tải, đón trả khách không đúng quy định đã bị phát hiện những ngày qua. Ngày 22-2, Phòng CSGT Công an Bình Ðịnh đã phát hiện xe khách 73L-3255 do tài xế Trương Văn Thái, quê Quảng Bình điều khiển chở hơn gấp đôi số người cho phép. Ngày 26-2, CSGT Công an Ðà Nẵng đã  lập biên bản xử lý xe khách BKS 37N-0355 do tài xế Lê Mạnh Hùng (43 tuổi, trú tại Tân Kỳ, Nghệ An) điều khiển, chạy tuyến Nghệ An - TP Hồ Chí Minh chở 116 hành khách, vượt 51 người... Cá biệt, có chủ xe liên tục tái phạm, lần sau nghiêm trọng hơn lần trước.  Ngày 27-2, tại km 782 quốc lộ 1A thuộc địa phận thị trấn Hải Lăng, CSGT Công an tỉnh Quảng Trị phát hiện và bắt giữ ô-tô khách

BKS 17K- 3573 do lái xe Trần Văn Tình điều khiển chạy tuyến Thái Bình - Bình Phước chở 110 người, quá 54 người, có hai hành khách ngồi trên nóc xe. Chiếc xe lập tức bị tạm giữ. Hồi 9 giờ 30 phút ngày 26-2, tại km 1341 quốc lộ 1A thuộc xã Hòa Vinh (Ðông Hòa, Phú Yên), lực lượng CSGT Phú Yên phát hiện xe khách BKS 93H-5254 chạy hướng bắc nam chở 115 hành khách, vượt 69 số ghế cho phép. Trước đó lái xe Nguyễn Văn Tâm trú trại thị xã Phước Long đã không xuất trình được giấy tờ vì đã bị công an tỉnh Ðác Nông tạm giữ do gây tai nạn giao thông trước đó. Trước Tết nguyên đán, chiếc xe này cũng đã bị CSGT Quảng Ngãi xử lý vì chở quá 67 hành khách. Ngoài ra, nhiều xe khách "lọt lưới" qua rất nhiều trạm kiểm soát giao thông mới bị phát hiện, xử lý mặc dù bằng mắt thường cũng có thể phát hiện xe khách chở quá tải, nhất là những xe chở gấp đôi, gấp ba số khách. Ðiển hình là xe khách BKS 93H-5154 loại 46 ghế do Nguyễn Văn Tâm điều khiển chạy từ Lạng Sơn chở 115 người nhưng tới địa phận Tuy Hòa mới bị CSGT Phú Yên phát hiện. Do vậy, lực lượng CSGT phải tăng cường tuần tra lưu động mới phát hiện, ngăn chặn kịp thời những chiếc xe vi phạm.

Ðể giải quyết triệt để tình trạng này, lực lượng chức năng cần tăng cường  tuần tra kiểm soát trên các tuyến giao thông trọng điểm để phát hiện và xử lý thật nghiêm khắc các hành vi xe khách chở quá tải, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục cho các lái xe ý thức chấp hành Luật Giao thông. Các doanh nghiệp, chủ xe cần tích cực quản lý xe, lái xe, ký cam kết không vì lợi ích kinh doanh nhất thời mà cố tình vi phạm Luật Giao thông. Cần sửa đổi theo hướng tăng mức phạt đối với các hành vi chở khách quá tải (kể cả rút giấy phép lái xe), tăng cường năng lực vận tải hành khách, huy động đủ số xe vận chuyển khách đáp ứng trong dịp Tết. Ðồng thời, cần tăng cường tuyên truyền cho hành khách kiên quyết không đi xe dù, xe chở quá tải để bảo vệ tính mạng cho mình. Xử phạt nặng, kết hợp với tăng "cung" cho đủ "cầu", chắc chắn sẽ không còn tồn tại xe dù, xe lèn khách.