Đến với giải thưởng Lựa chọn Goncourt của Việt Nam lần thứ nhất trong năm 2023, Việt Nam đã chọn nhà văn Makenzy Orcel để trao giải với tác phẩm Une somme humaine (Tạm dịch: Một tóm tắt đời người).
Đây là giải thưởng uy tín nhất trong các giải thưởng văn học Pháp đã được quốc tế hóa thông qua các “Lựa chọn Goncourt” do ban giám khảo cấp quốc gia tại 35 nước khác nhau tiến hành bỏ phiếu.
Lựa chọn Goncourt của Việt Nam được thực hiện bởi khoảng 20 sinh viên đến từ bốn khoa tiếng Pháp hoặc sư phạm của các trường đại học uy tín tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, dựa theo danh sách bốn tác phẩm đã được Viện Hàn lâm Goncourt lựa chọn.
Là một trong những sinh viên tham gia trong ban giám khảo và chấm giải, Ngô Thị Hiên - sinh viên năm cuối khoa Quốc tế Pháp ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) chia sẻ, Ban giám khảo có những tiêu chí gồm chất lượng văn học, phong cách viết, nhân vật, bối cảnh tiếp cận độc giả Việt Nam, mức độ gần gũi của thông điệp truyền tải.
"Trong 4 tác phẩm, bọn em chọn tác phẩm của nhà văn Mackenzy vì nó có khả năng tác động tới độc giả sâu nặng. Đặc biệt với cách viết độc đáo, tác giả không hề sử dụng bất kỳ 1 dấu chấm nào trong tác phẩm. Sau buổi giao lưu, em cảm thấy mình như được tiến gần hơn tới tác phẩm cũng như tác giả để hiểu rõ hơn những câu chuyện trong đó", sinh viên Ngô Thị Hiên cho hay.
Makenzy Orcel là tác giả của nhiều tuyển tập thơ và tiểu thuyết, chào đời năm 1983 tại Port-au-Prince (Haiti). Ngay từ thời niên thiếu, anh đã cảm thấy nhu cầu phải kể ra các câu chuyện. Vì vậy, từ rất sớm, anh đã quan tâm đến văn chương, dẫu bản thân anh trưởng thành trong một ngôi nhà không sách vở, một khu phố không có bất cứ thư viện nào. Đôi khi, bất chấp tất cả, anh tìm được một cuốn sách ở chợ rồi dùng cuốn sách ấy trao đổi với các bạn cùng lớp.
Nhà văn Makenzy Orcel nói: “Tôi đọc rất nhiều, tôi đọc như điên ấy. Có lần tôi còn bị ngất xỉu vì đọc nhiều quá khiến bên trong đầu nóng rực lên”. Học xong cấp 3, Makenzy Orcel theo ngành ngôn ngữ nhưng nhanh chóng bỏ dở để toàn tâm toàn ý cống hiến cho văn chương.
“Tôi không viết vì giải thưởng hay sự thừa nhận, tôi viết vì đó là việc quan trọng; bởi lẽ văn chương là lời mời gọi ta nhìn thế giới theo cách khác, tiếp cận thế giới theo cách khác, giúp người khác nhìn thấu những nền tảng của thế giới”, anh chia sẻ.
Mặc dù không đặt ra mục tiêu cụ thể, thế nhưng, anh lại giành được rất nhiều giải thưởng và danh hiệu cho các tác phẩm của mình như: Giải Littérature-Monde, giải Louis Guilloux, giải của quỹ Fondation Simone và Cino Del duc theo đề xuất của Ủy ban các Giải thưởng Lớn của Viện Hàn lâm Pháp, tác giả vòng cuối giải Goncourt 2022, Lựa chọn Goncourt của Mỹ…
Nói về lần đầu Việt Nam có “phiên bản Việt Nam” của giải Goncourt, ông Arnaud Pannier - Tùy viên hợp tác giáo dục Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam cho biết: Việt Nam và Pháp từng cùng chia sẻ một quá khứ chung, một “duyên phận” mà bất chấp lịch sử thăng trầm vẫn còn đó như một trong những bệ đỡ cho cộng đồng Pháp ngữ và tạo thành sức mạnh liên kết giữa hai quốc gia.
Là thành viên chính thức của Tổ chức Pháp ngữ Quốc tế từ những năm 1970, ngày nay, Việt Nam vẫn ưu tiên khuyến khích các bạn trẻ học tiếng Pháp. Hiện tiếng Pháp được giảng dạy tại 35 tỉnh thành của Việt Nam, trong đó 13 tỉnh thành có các lớp song ngữ và nhiều chương trình tăng cường.
Tiếng Pháp cũng phát triển thông qua khoa tiếng Pháp tại các trường Đại học, các trường cấp 3 ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, cũng như mạng lưới của Viện Pháp Việt Nam tại miền Bắc, miền Trung và miền Nam đất nước.
Trong bối cảnh đó, việc tổ chức Lựa chọn Goncourt của Việt Nam được coi là một trong những chiến lược củng cố hợp tác hàn lâm, xuất bản và văn hóa Pháp-Việt.
