Bốn trường ĐH của TP Đà Nẵng gồm: ĐH Đà Nẵng, ĐH Duy Tân, ĐH Đông Á, ĐH Kiến Trúc; 11 trường Cao đẳng, bảy trường Trung học chuyên nghiệp, một trường Công nhân kỹ thuật với hơn 150 nghìn sinh viên đang theo học.
Trong đó, riêng ĐH Đà Nẵng gồm có bốn trường thành viên: ĐH Bách Khoa, ĐH Kinh tế, ĐH Sư phạm và Cao đẳng Công nghệ Thông tin. Hiện nay có hơn 81 nghìn sinh viên đang theo học tại ĐH Đà Nẵng, trong đó hệ chính quy có khoảng 45 nghìn sinh viên. Trong số này có hơn 56 nghìn sinh viên ở nội trú trong KTX, khoảng bảy nghìn sinh viên ở tại gia đình, số còn lại là sinh viên ngoại trú.
Hệ thống KTX của Đại học Đà Nẵng hiện nay gồm chín tòa nhà năm tầng, hai nhà bốn tầng và ba nhà hai tầng, khang trang và tiện nghi, phần lớn có khu vệ sinh khép kín. Tại các khu KTX đều có bố trí các phòng tự học, phòng máy tính, câu lạc bộ, phòng tập, sân tập thể dục thể thao, nhà ăn, quầy giải khát... đáp ứng nhu cầu tự học, sinh hoạt, ăn uống và giải trí của sinh viên. Ngoài sinh viên Việt Nam, còn có gần 500 lưu học sinh của hai nước Lào, Trung Quốc đang theo học tại một số trường thuộc ĐH Đà Nẵng.
Đánh giá về công tác quản lý sinh viên tại các KTX, ông Trần Đình Mai, Trưởng Ban công tác học sinh, sinh viên ĐH Đà Nẵng cho biết: Năm năm trở lại đây, ĐH Đà Nẵng không có sinh viên vi phạm pháp luật, không có sinh viên sử dụng ma túy, mua bán ma túy hoặc có liên quan đến mại dâm và các tệ nạn xã hội khác. Hiện nay nhu cầu sinh viên ở KTX rất lớn. Sinh viên ĐH Đà Nẵng đa phần là con em ở khu vực miền Trung, đời sống còn gặp nhiều khó khăn, bởi vậy các em chọn ở KTX, rẻ, an toàn, có môi trường học tập thuận lợi.
Phát huy mô hình tự quản trong ký túc xá
Hiện nay lượng sinh viên tập trung đông nhất ở quận Liên Chiểu với ba trường thành viên của ĐH Đà Nẵng, trong đó khu KTX trường ĐH Bách khoa hiện có hơn 21 nghìn sinh viên đang ở nội trú trong 5 dãy nhà, 310 phòng, trong đó có 2 KTX xây dựng từ năm 1975. Mỗi phòng rộng từ 27 đến 35m2 , giá tiền tiền thuê KTX từ 55- 65 nghìn/sinh viên/tháng. Đây là KTX có đông sinh viên ở nhất và cũng là KTX tiêu biểu về công tác quản lý sinh viên nội trú, môi trường xanh sạch đẹp, nhiều phong trào dẫn đầu của ĐH Đà Nẵng.
Đến thăm KTX ĐH Bách khoa Đà Nẵng những ngày đầu năm học mới 2011-2012, khi những tân sinh viên vừa bước vào giảng đường. Qua trao đổi với Ban quản lý KTX tại đây, được biết, những năm qua công tác quản lý sinh viên nội trú được làm rất tốt. Với đội tự quản (ĐTQ) sinh viên KTX gồm 45 người, trong đó có 30 sinh viên cả nam và nữ, được trang bị kiến thức tự quản, áo đồng phục, đèn pin, gậy, băng đeo, hằng đêm chia thành nhóm, tuần tra luân phiên giữ gìn an ninh trật tự trong khu vực KTX từ 23 giờ tới 3 giờ sáng.
Theo ông Phan Minh Thắng, Trưởng Ban Quản lý KTX Trường ĐH Bách Khoa Đà Nẵng: “Công tác quản lý sinh viên, đặc biệt sinh viên nội trú đòi hỏi phải thật nhuần nhuyễn, giải quyết các vấn đề nảy sinh trong sinh hoạt hàng ngày, nơi ăn chốn ở…đều cần sự tận tâm. Sinh viên ở đây đến từ nhiều tỉnh, thành phố của khu vực miền Trung -Tây Nguyên nên văn hóa, phong tục sinh hoạt rất khác nhau, bởi vậy, thường gây mâu thuẫn. Từ khi có ĐTQ, tình hình an ninh, trật tự ở KTX khá tốt. Trong quá trình hoạt động, đội còn có vai trò quan trọng trong việc cảm hóa một số sinh viên hay tụ tập uống rượu, gây rối trật tự. Các em được miễn, giảm tiền KTX hàng năm, chúng tôi đang kiến nghị nhà trường cộng thêm điểm rèn luyện cho các em trong ĐTQ”.
Em Nguyễn Thị Mỹ Dung, Đội phó ĐTQ sinh viên KTX trường ĐH Bách Khoa chia sẻ: “Em nghĩ rằng việc nào các bạn nam sinh viên làm được thì nữ sinh chúng em cũng làm được. Qua ba năm tham gia ĐTQ, em được trải nghiệm thêm nhiều điều bổ ích, thiết thực, có điều kiện nâng cao kỹ năng, rèn luyện cho bản thân sự thích nghi với môi trường sống. Đó cũng là kinh nghiệm em học được khi tham gia ĐTQ”. Dung cho biết thêm, số tiền KTX được miễn giảm, các em góp thành quỹ của ĐTQ, giúp đỡ lại những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, tham gia các hoạt động xã hội khác.
Nhờ mô hình ĐTQ, tại KTX trường ĐH Bách Khoa, cuộc sống của sinh viên Việt Nam và các lưu học sinh Lào, Trung Quốc được bảo đảm. Sinh viên Sa-van-Kham Pho-ne-xai (tỉnh Kham Muộn, Lào), sinh viên năm thứ 4, Khoa Môi trường, ĐH Bách khoa Đà Nẵng tâm sự: “Các lưu học sinh Lào nói chung và bản thân em rất vui vì được sự hỗ trợ tận tình của Nhà trường. Bốn năm sống ở KTX, em được tiếp xúc với nhiều bạn sinh viên Việt Nam, được tìm hiểu thêm về nền văn hóa của các bạn ở nhiều vùng, miền khác nhau. Đây là khoảng thời gian đáng nhớ nhất trong cuộc đời sinh viên của em”.
Hiện nay, tại KTX trường ĐH Bách khoa, rất nhiều sinh viên nội trú và ngoại trú tham gia sinh hoạt các câu lạc bộ ngay trong KTX. Ban quản lý KTX thành lập thêm một đội “biên tập kiêm phát thanh viên” để quản lý và phát sóng chương trình ca nhạc chọn lọc vào thứ bảy hàng tuần. Trường ĐH Bách khoa đã cho trang bị một hệ thống loa gắn ở các khu KTX, trong khuôn viên KTX. Đây cũng chính là nhịp cầu nối giúp sinh viên thư giản, giảm stress để bước vào tuần mới học tập hứng khởi hơn.
“Thiếu” KTX và “khát” chỗ nấu cơm
Ngoài những thuận lợi trong việc quản lý sinh viên nội trú, còn một số khó khăn, đặc biệt là nhu cầu về chỗ ở KTX hiện nay rất nhiều nhưng không đáp ứng được. Hiện giá phòng ở ngoại trú rất đắt, khoảng hơn 500 nghìn/em/phòng, nhiều khu vực trung tâm giá hơn một triệu đồng. Còn ở KTX giá chỉ dưới một trăm nghìn/tháng, bởi vậy nhu cầu đăng ký của sinh viên rất nhiều.
Chỉ riêng trường ĐH Ngoại ngữ và trường Cao đẳng Công nghệ thông tin có hơn 12 nghìn sinh viên mà KTX chỉ đáp ứng được 800 chỗ; bất cập thứ hai kéo dài triền miên là chỗ nấu ăn cho sinh viên, nạn mất cắp trong KTX thời gian gần đây xảy ra khá nhiều. Nhiều KTX xây dựng cách đây hơn 30 năm nay đã xuống cấp, nhiều KTX đã hơn 10 năm chưa được sơn sửa lại, một số hạng mục công trình hư hỏng…Đó là những khó khăn chung của các KTX hiện nay ở Đà Nẵng.
Các bạn sinh viên nội trú đều muốn nấu cơm tại phòng KTX và cũng vì nấu “chui”, nấu “trốn” nên năm 2009 tại phòng 404 khu A, KTX trường Cao đẳng Công nghệ thông tin đã xảy ra một vụ nổ bếp ga mini làm hư hại phòng ở. Tuy nhiên, nhiều sinh viên cố tình không chấp hành nội quy cấm nấu cơm nên công tác kiểm tra, quản lý gặp nhiều khó khăn. Em Mai Hồng Thịnh, ĐTQ KTX trường Cao đẳng Công nghệ thông tin, ĐH Đà Nẵng đề xuất: “Hiện nay hầu hết các bạn sinh viên ở KTX của trường đều có nhu cầu tự nấu cơm, số sinh viên nữ ở đây gần 400 bạn nên hầu như phòng nào các bạn cũng tự nấu lén. Dù ĐTQ liên tục kiểm tra, nhắc nhở nhưng không thể hạn chế được tình trạng này”.
Bảo đảm nơi ăn chốn ở cho sinh viên cần được quan tâm và đặt ngang với việc học tập. Đó là ý kiến của rất nhiều sinh viên nội trú và ngoại trú đã phản ánh. Có một thuận lợi cho các sinh viên nội trú là an ninh trật tự được bảo đảm, sinh hoạt có giờ giấc, có môi trường học tập…nhưng bữa ăn hàng ngày nhiều sinh viên không chọn ăn ở căng tin, phần đông lại ăn cơm bụi ở những quán cơm bình dân mọc dày như nấm chung quanh khu vực trường, KTX.
“Cơm thì họ ngâm gạo, còn canh thì “canh đại dương”, đó là tâm sự của em Hoàng Thị Mai Khoa, sinh viên trường ĐH Kinh tế Đà Nẵng khi được hỏi về chất lượng cơm sinh viên. Vấn đề vệ sinh thực phẩm tại các quán cơm bụi sinh viên rất ít được kiểm tra, hoặc chỉ kiểm tra theo mùa, theo đợt cao điểm có chiến dịch của Sở Y tế. Chính vì vậy, nhiều sinh viên ở KTX đã chọn cách “nấu cơm chui” trong KTX dù biết rằng bị phạt, bị cấm vì ăn cơm ngoài vừa ngán, vừa chán, lại không đủ chất. Bình quân hiện nay một đĩa cơm sinh viên giá từ 12 đến 15 nghìn đồng, nếu hai ba bạn góp tiền nấu cơm chung thì các bạn tính sẽ hết ít tiền, hợp vệ sinh và bảo đảm chất lượng.
Đời sống sinh viên KTX là một câu chuyện dài, đây là một xã hội thu nhỏ. Nhà trường-gia đình và xã hội là mối tương quan để quản lý và tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên trong nơi ăn chốn ở, việc học tập. Nhưng để ổn định cuộc sống và học tập, tự bản thân mỗi sinh viên phải có ý thức “tự quản” trong sinh hoạt và học tập. Giải quyết được bài toán chỗ ở cho sinh viên cũng như cách quản lý hợp lý sẽ giảm được nhiều vấn đề bức xúc, hạn chế tệ nạn xã hội, cùng các vấn đề nhạy cảm khác của sinh viên.
Đứng trước nhu cầu về nhà ở của sinh viên, vừa qua TP Đà Nẵng đã được Chính phủ đồng ý xây dựng dự án KTX cho sinh viên nhằm giảm tải áp lực chỗ ở của sinh viên, giúp sinh viên ổn định sinh hoạt, tập trung học tập. Khu KTX được xây dựng ở tại phía Tây trung tâm hành chính quận Liên Chiểu đang được chủ đầu tư gấp rút hoàn tất để bàn giao cho UBND TP Đà Nẵng quản lý và đưa vào sử dụng đầu tháng 10-2011. Theo đó, về đối tượng, điều kiện vào ở tại các khu KTX tập trung sinh viên được xác định như ưu tiên bố trí cho thuê chỗ ở đối với các sinh viên học ngoại tỉnh, sinh viên nghèo, sinh viên học giỏi, sinh viên năm đầu tiên, giá cho thuê phòng 150.000đồng/tháng/sinh viên gồm tất cả các khoản dịch vụ vệ sinh, giữ xe, bảo vệ.
Đây là một tín hiệu vui với sinh viên, nhưng nếu khu KTX này hoàn thành và đưa vào sử dụng thì cũng mới chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu của sinh viên. Đây cũng là vấn đề mà chính quyền địa phương cũng như các trường ĐH ở Đà Nẵng phải xây dựng một lộ trình phù hợp, hoàn thành các khu KTX đang đầu tư xây dựng dở dang, có kế hoạch dài hơi cho các khu KTX khép kín để bảo đảm cho sinh viên có một chỗ ở ổn định, yên tâm học tập.
