Rau mầm lên ngôi

Rau mầm là mầm của các loại hạt rau như rau cải, rau muống, đậu đỗ,... thậm chí mầm hạt lúa sau bảy đến chín ngày là thu hoạch được, tùy theo loại hạt. Loại rau giàu chất dinh dưỡng này được trồng trên giá thể, hoàn toàn không dùng phân hóa học cũng không dùng bất cứ loại chất kích thích hay thuốc bảo vệ thực vật nào.

Rau mầm dần đang được nhiều người biết tới từ gần một năm nay trên thị trường Hà Nội, điều đó phải nói tới sự đóng góp không nhỏ trong việc phổ biến rộng rãi cách trồng cho mọi người thực hiện  của hai em gái của nữ liệt sĩ anh hùng Ðặng Thùy Trâm, là Phương Trâm và Kim Trâm.

Từ quyết tâm của hai chị em họ Ðặng

Theo bà Kim Trâm, Giám đốc Công ty cổ phần Phát triển Thiên nhiên xanh, bản thân các hạt giống đã dự trữ một số chất cần thiết cho cây con trong thời kì nảy mầm nên quá trình trồng rau mầm không cần thiết sử dụng nguồn dinh dưỡng từ bên ngoài.

Nước tưới là nước sạch và trồng trong nhà. Khi thu hoạch một vụ rau mầm, rau dài khoảng một gang tay, có lá nhưng chưa xòe ra. Giai đoạn nảy mầm là cây đạt đỉnh về dinh dưỡng nên rau mầm giàu hàm lượng vitamin A, E, B nhất trong vòng đời của cây rau.

Lập nghiệp ở tuổi nghỉ hưu, Kim Trâm, em út của gia đình "rủ" chị gái Phương Trâm lập cơ sở sản xuất rau mầm tại miền đất hoang vu, xã Tiến Xuân, huyện Lương Sơn, Hòa Bình nay thuộc Hà Nội, cách trung tâm thủ đô chừng khoảng 45 phút đi ô-tô.

Bà Phương Trâm từng là giảng viên giàu kinh nghiệm ở khoa Nông nghiệp và sinh học ứng dụng, Trường đại học Cần Thơ. Bà quan tâm đến việc phát triển rau mầm từ năm 2000 sau chuyến đi công tác, tham quan công nghệ trồng rau mầm ở Bỉ và một số nước châu Âu. Ðến cuối năm 2007, hai chị em Trâm bắt tay vào sản xuất rau mầm quy mô của một công ty. Sự nhanh nhẹn của một người làm kinh doanh hiện rõ trong phong thái của cô em út, bà Kim Trâm nói: "Ngoài hai kỹ sư công nghệ sinh học và hai công nhân, còn có chục người từ các làng chung quanh nhận làm theo mùa vụ và công việc. Sản xuất rau mầm đòi hỏi sự tỉ mẩn, cẩn thận, một người thạo việc chỉ cắt được 15 cân rau mỗi ngày. Rau được sản xuất theo quy trình chặt chẽ và đúng tiêu chuẩn. Lượng rau thu hoạch được chở về bán cho thị trường Hà Nội".

Hiện nay, sản phẩm rau mầm của Thiên nhiên xanh gồm các loại mầm cải củ, mầm cải ngọt, cải xanh, súp lơ xanh... có mặt tại hơn chục cửa hàng, siêu thị ở Hà Nội.

Trên thực tế, rau mầm là loại rau sạch từ lâu được ưa chuộng trong mỗi gia đình ở nhiều nước châu Á, châu Âu và các nước tiên tiến trên thế giới. Ngay cả trong các cửa hàng, rau mầm được đặt trong những chiếc cốc giấy, để ăn kèm bánh hamburger, có thể ngắt ra ăn ngay.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ, rau mầm là một trong những món ăn bổ dưỡng nhất và hoàn thiện nhất đối với sức khỏe con người. Sự nảy mầm làm tăng hàm lượng enzyme trong rau cao hơn 43 lần so với thức ăn bình thường. Quá trình nảy mầm dưới tác dụng của ánh sáng sẽ tạo chất diệp lục. Chất này giúp cơ thể khắc phục hiện tượng thiếu protein trong bệnh thiếu máu.

Rau mầm bổ dưỡng và dễ trồng

Theo một người phụ trách của một trong chuỗi 11 siêu thị Fivimart, rau mầm được bán nhiều cho các nhà hàng, khách sạn, người nước ngoài, sau này càng ngày càng có nhiều người tiêu dùng đến mua về cho gia đình. Người ta thường nói, rau rẻ như bèo thế nhưng rau mầm lại đắt ngang bằng với giá thịt lợn, khoảng 8.000 đồng-10.000 đồng/hộp có 1,5 đến hai lạng rau. Với hầu hết các cửa hàng, rau mầm đều không đủ cung cấp cho người tiêu dùng.

Chị Kim Hương, phường Giảng Võ cho biết: "Giá cao thế nhưng nhà tôi dùng quen rồi. Với lại, đây là loại rau bổ dưỡng và an toàn. Rau mầm giòn, có thể xào, nấu canh, trộn dầu giấm, làm các món cuộn hoặc dùng trong các món lẩu".

Trồng rau mầm có thể xem như là một thú vui lao động vừa có thể bổ sung thêm rau trong bữa ăn hằng ngày. Nếu trồng nhiều, còn có thể tăng thêm thu nhập gia đình. Rau mầm có thể được tận dụng trồng ngay trong những khỏang không gian trống trong nhà như mái hiên, sân thượng, hành lang..., rất phù hợp với điều kiện sinh sống ở đô thị. Thậm chí, để tiết kiệm diện tích, rau mầm có thể trồng thành từng cụm hoặc từng tầng.

Gia đình ông Nguyễn Ðăng Chính ở khu đô thị Trung Hòa-Nhân Chính trồng rau mầm khá sớm ở Hà Nội. Ông tỏ ra khá thạo trong việc thiết kế trồng rau mầm trên diện tích chật hẹp của mình. Trong khu vực ban-công chừng hai mét vuông, vừa đủ chỗ đặt hai khay rau, cứ đầu tuần ông gieo hạt để cuối tuần thu hoạch, cải thiện bữa ăn cho cả gia đình. Hạt giống rau mầm dễ trồng nhất là mầm họ cải. Tuy nhiên, có một số loại mầm không ăn được như mầm đậu đỏ, mầm ngô (ăn sẽ bị say)... Dụng cụ trồng có nhiều loại như khay, hộp, chậu bằng xốp hoặc nhựa có đáy vuông hoặc tròn.

Theo bà Kim Trâm, dụng cụ bằng xốp đỡ nhiễm mốc hơn bằng nhựa. Tốt nhất, sau mỗi khi thu hoạch nên rửa sạch dụng cụ và việc phơi nắng cũng là một cách khử trùng hiệu quả.

Các chuyên gia nông học cho biết, có thể trồng rau mầm trên mọi loại đất, miễn sao đất trồng ấy có độ xốp, thoáng khí, không vón chặt lại như đất sét. Tuy nhiên, để bảo đảm độ sạch của rau nên sử dụng giá thể chuyên dụng trồng rau mầm. Giá thể của Công ty Thiên nhiên xanh được sản xuất trên nền xơ dừa phối trộn với tro trấu và một số đạm hữu cơ, không chứa các chất độc hại như thuốc trừ sâu, kim loại nặng và vi sinh có hại. Rau mầm cần được trồng nơi có ánh sáng yếu như nhà kính có che lưới đen giảm sáng hoặc ở vị trí gần cửa sổ với ánh sáng khuếch tán từ bên ngoài vào, không trồng trực tiếp dưới ánh sáng mặt trời. Không tưới rau vào lúc chiều tối. Nước tưới bằng hình thức phun sương là tốt nhất. Nếu trồng đúng kỹ thuật, 100 g hạt giống có thể cho 600-900 g rau mầm. Ðặc biệt, rau mầm không được để quá ngày mới thu hoạch, khi ấy, do mật độ quá dày cho nên rau mầm sẽ hư hỏng mà không phát triển tiếp được.

Rau mầm ngày càng được người Hà Nội chú ý phát triển, dễ trồng, hợp với những người nghỉ hưu. Sản xuất rau mầm cũng là một phương án kinh tế phù hợp với điều kiện của những người nông dân hiện nay, khi diện tích đất nông nghiệp đang ngày một thu hẹp. Sắp tới, hai chị em cùng tên Trâm này tổ chức các buổi tập huấn cho hội nông dân và phụ nữ các phường, xã, quận, huyện.

Hướng tới nhu cầu lớn của người tiêu dùng

Trong ngôi nhà khá ấm cúng của bà Ðặng Kim Trâm, có thể thấy nhiều hộp nhỏ được trồng trên các lớp giấy. Bưng khay hạt cải ngọt mới gieo, bà cho biết, những loại rau mầm trước khi đem trồng hàng loạt đều phải trải qua thời gian trồng thử nghiệm. Ao ước đến một ngày "sở hữu" trong tay một dây chuyền sản xuất hiện đại, tự động hóa từ gieo hạt đến thu hoạch, đóng gói rau mầm như cơ sở ở các nước tiên tiến mà bà từng trực tiếp đến thăm, bà Kim Trâm bắt đầu tính đến chuyện cải tiến hệ thống sản xuất.

Ðầu tháng chín này, hai chị em Phương Trâm và Kim Trâm sẽ bắt đầu tập trung vào sản xuất rau mầm với khối lượng lớn tại một cơ sở mới rộng 2.000 m2 nằm tại Lĩnh Nam, quận Hoàng Mai, Hà Nội.

Khu sản xuất rau mầm trước đây tại Hòa Bình sẽ được đầu tư trở thành những phòng cấy mô chuyên nghiên cứu và sản xuất các giống hoa. Khu sản xuất rau mầm mới với khoảng hơn 20 công nhân và kỹ sư nông nghiệp sẽ "tung" ra thị trường các sản phẩm rau mầm bổ dưỡng dành cho các em bé. Và cả mầm cải cỏ ba lá, của hạt hướng dương,... những loại rau mầm vốn phát triển và phổ biến ở các nước có công nghệ sản xuất rau mầm phát triển như Trung Quốc, cũng được hai chị em bà Trâm hướng tới.

Bà cũng dự định đặt mua hạt giống rau qua mạng. Chuyện đầu tư trang thiết bị, máy móc, nâng cao năng suất rau mầm khiến hai chị em bà, Phương Trâm và Kim Trâm tất bật và bận rộn suốt ngày. Một chu trình khép kín sẽ không chỉ bảo đảm an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng mà còn có nguồn cung cấp ổn định, đáp ứng nhu cầu thị trường, những đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng thực phẩm, hàng hóa.

Cách trồng rau mầm: Hạt giống phải được bảo quản đúng cách, được nhặt sạch các hạt lép, hư hỏng. Vo sạch, để ráo. Ngâm trong nước ấm 35-40 độ C, thời gian ngâm tùy theo loại hạt giống. Cụ thể là: + Cải củ: ngâm ba đến bốn tiếng trong nước ấm, vớt ra để ráo, ủ ấm 10-12 tiếng. + Cải xanh, cải ngọt, rau dền: gieo ngay không cần ngâm. + Ðậu xanh, đậu Hà Lan, đậu trắng và cải cúc: ngâm ba đến bốn tiếng, vớt ra để ráo rồi gieo ngay. + Rau muống, đậu đen: ngâm 10-12 tiếng, vớt ra để ráo rồi ủ thêm 10-12 tiếng nữa mới gieo. - Trộn giá thể với một ít nước đủ ấm tay. Rải giá thể lên khay gieo thành một lớp mỏng, dày một cm, sau đó dùng một đoạn ống nhỏ lăn cho bề mặt giá thể mỏng. Phủ giấy thấm (loại giấy ăn) lên mặt giá thể. Tưới nước đủ ướt tay. - Gieo hạt lên trên lớp giấy thấm theo mật độ 200g-800g/m2 diện tích tùy loại hạt giống (cải củ: 500g/m2, cải xanh, cải ngọt, rau dền: 400g/m2 đỗ các loại và rau muống: 800g/m2). - Ðậy hộp xốp bằng bìa cứng hoặc nắp hộp có lỗ thoáng, để vào chỗ mát ba ngày. - Tiếp theo bắt đầu tưới nước bổ sung để giữ cho giá thể luôn đủ ấm. Tùy theo thời tiết, có thể tưới một đến hai lần một ngày, mỗi lần tưới 300-400 ml nước/m2. Ngày tiếp theo mở nắp hộp và đặt nơi sáng (tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp). Các ngày tiếp theo tưới nước với lượng nước tương tự. - Thu hoạch rau mầm từ ngày thứ bảy đến ngày thứ chín tùy loại hạt. Cắt rau sát gốc, rũ sạch màng hạt, xếp theo thứ tự. Các vật liệu để sản xuất rau mầm có bán tại cửa hàng giới thiệu sản phẩm của Công ty cổ phần Phát triển Thiên nhiên xanh, số 1 Sơn Tây, Ba Ðình, Hà Nội.