Chủ đề năm nay mang đến niềm hy vọng và niềm tin mạnh mẽ như một lời khẳng định việc chấm dứt bệnh lao là hoàn toàn có thể. Chủ đề nhấn mạnh về việc huy động sức mạnh tổng thể, thu hút sự quan tâm, tập trung mọi nguồn lực nhằm đẩy mạnh cuộc chiến chống bệnh lao. Những kết quả phục hồi công tác phòng, chống lao tại các nước có gánh nặng bệnh lao cao sau ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đã cho thấy chúng ta hoàn toàn có thể đến gần hơn với mục tiêu chấm dứt bệnh lao.
Năm 2023 được coi là “năm của hy vọng” để nhận được sự chung tay, tập hợp sức mạnh của toàn cầu trong tiến trình thanh toán bệnh lao. Chủ đề này mang đến nguồn năng lượng tràn đầy, thôi thúc và thể hiện tinh thần quyết tâm cao, đồng thời cho thấy sự cấp bách và cần thiết của việc đẩy mạnh đầu tư, mở rộng quy mô, tăng tốc độ thực hiện nhiều hơn vào việc chẩn đoán, điều trị dự phòng và chăm sóc bệnh lao sẽ cứu sống thêm hàng triệu người.
Theo báo cáo bệnh lao toàn cầu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) năm 2022, số lượng tử vong do bệnh lao đã tăng lên trong hai năm liên tiếp và lần đầu tiên ước tính số lượng người mới mắc bệnh lao hàng năm cũng đã tăng lên sau hơn một thập kỷ. Đáng chú ý, mặc dù đã tiến gần hơn đến việc đạt được một số mục tiêu về bệnh lao đề ra trong cuộc họp cấp cao của Liên hợp quốc năm 2022, nhưng nhiều mục tiêu vẫn chưa đạt được.
Theo báo cáo của WHO, đại dịch Covid-19 đã có tác động nghiêm trọng đến công tác chẩn đoán và điều trị lao trong những năm vừa qua. Toàn bộ những tiến độ đã đạt được tính đến năm 2019 đã bị chậm lại, đình trệ, hoặc là hoàn toàn đảo ngược, mục tiêu thanh toán bệnh lao toàn cầu đã bị chệch hướng.
Trên cơ sở chủ đề của thế giới và thực tế trong nước, chủ đề Ngày thế giới phòng, chống lao năm 2023 của nước ta là “Việt Nam chiến thắng bệnh lao”. Chủ đề này như một lời khẳng định, thể hiện quyết tâm cao của cả mọi tầng lớp nhân dân trong cuộc chiến đẩy lùi bệnh lao.
Việt Nam hiện vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao với 169 nghìn người mắc bệnh lao và 12.000 người tử vong do lao năm 2021 (báo cáo Global Tuberculosis Report 2022 - WHO). Trong đó, 63% bệnh nhân lao thường; 98% bệnh nhân lao kháng thuốc và gia đình đối mặt với những chi phí thảm họa (là chi phí cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh lao vượt quá 20% thu nhập hằng năm của cả hộ gia đình); 70% người mắc lao ở trong độ tuổi lao động... Vì vậy, lao thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung. Đầu tư cho chấm dứt bệnh lao là đầu tư cho phát triển bền vững.
Mặc dù mỗi năm đã phát hiện được 169 nghìn người mắc bệnh lao, nhưng tỷ lệ bệnh nhân được phát hiện và báo cáo mới chỉ đạt khoảng 60%, có nghĩa là có tới 40% số bệnh nhân lao chưa được phát hiện hoặc được phát hiện nhưng chưa được báo cáo.
Tỷ lệ khỏi bệnh được duy trì ở mức hơn 90% với bệnh nhân lao mới, khoảng 70% với bệnh nhân lao đa kháng thuốc sử dụng phác đồ dài hạn và 80% với bệnh nhân lao đa kháng thuốc sử dụng phác đồ ngắn hạn. Các công nghệ mới, thuốc mới, tiếp cận mới trên thế giới đã được áp dụng hiệu quả cao tại Việt Nam, ngay cả với lao đa kháng và siêu kháng thuốc.
Nhờ triển khai Chiến lược 2X, chúng ta có thể phát hiện sớm ca bệnh, đưa vào điều trị và cắt đứt nguồn lây của bệnh lao. Do vậy, trong năm 2023 và các năm tiếp theo, dự án hỗ trợ kỹ thuật cho 63 tỉnh, thành phố của Chương trình chống lao quốc gia sẽ tập trung nâng cao năng lực triển khai chiến lược 2X.
Đến nay, dịch tễ bệnh lao ở Việt Nam còn cao, xếp thứ 11 trong 30 nước có gánh nặng bệnh nhân lao cao trên thế giới và xếp thứ 11 trong số 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất trên toàn cầu.
Đặc biệt là 2 năm diễn ra dịch Covid-19 (năm 2020 và 2021), công tác phòng, chống lao tại nước ta chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Năm 2021, Việt Nam là một trong những quốc gia có mức độ giảm phát hiện bệnh lao cao nhất toàn cầu do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.
Trước tình hình bệnh lao đối mặt với nhiều thách thức sau đại dịch Covid-19, Chương trình chống lao quốc gia dự kiến điều chỉnh thời gian chấm dứt bệnh lao vào năm 2035, phù hợp với Chiến lược Chấm dứt bệnh lao toàn cầu.
Phát biểu ý kiến tại lễ kỷ niệm, Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn nêu rõ, chấm dứt bệnh lao là việc làm có ý nghĩa to lớn. Tuy nhiên từ hiện tại đến đích cuối cùng để chấm dứt bệnh lao còn rất xa và nhiều khó khăn thách, thức nhưng chúng ta sẽ đạt được nếu có quyết tâm chính trị cao của các cấp lãnh đạo và sự vào cuộc của toàn thể nhân dân.
Để thực hiện được những mục tiêu đề ra, Chương trình chống lao quốc gia cần tăng cường vận động để nhận được sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị hỗ trợ công tác phòng, chống lao. Sự ủng hộ cũng được thể hiện qua việc kiện toàn và nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng lưới phòng, chống lao từ trung ương tới địa phương.
 |
Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại lễ kỷ niệm. |
Huy động sự hưởng ứng của cả cộng đồng với công tác phòng, chống lao, tăng cường tiếp cận của người dân với các dịch vụ y tế, chủ động tham gia tìm kiếm dịch vụ khám và điều trị bệnh lao, vượt qua mọi rào cản từ cả phía người bệnh cũng như thầy thuốc và xã hội. Cần đẩy mạnh triển khai các tiếp cận mới như phát hiện chủ động, phát hiện tích cực bệnh lao trong các nhóm nguy cơ, tại vùng sâu, vùng xa nhằm tăng cường sự tiếp cận của người dân với các dịch vụ phát hiện, chẩn đoán, điều trị bệnh lao…
Vận động đầu tư đa nguồn cho công tác phòng, chống lao bao gồm ngân sách Nhà nước, ngân sách địa phương, tài trợ quốc tế, bảo hiểm y tế, xã hội hóa. Áp dụng chiến lược kết hợp: vận động tăng nguồn lực trong nước cho công tác phòng, chống lao với triển khai hiệu quả các can thiệp kỹ thuật, báo cáo kết quả hoạt động và giải trình chi tiêu minh bạch, từ đó có thể tăng huy động được các nguồn tài trợ quốc tế cho công tác phòng, chống lao trên toàn quốc.
