Quy trình xử lý ổ dịch cúm A H5N1

Các biện pháp chống dịch

Biện pháp chung:

- Thành lập đội cơ động chống dịch.

- Tăng cường giám sát, theo dõi những người tiếp xúc với bệnh nhân cúm A H5N1, đặc biệt các trường hợp có sốt cao, ho, khó thở có tiền sử tiếp xúc với gia cầm bị bệnh để có biện pháp điều trị, cách ly, xử lý kịp thời.

- Báo cáo tình hình dịch về Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur và Bộ Y tế.

- Sử dụng chloramin B và các hóa chất khử khuẩn mạnh để xử lý triệt để khu vực bệnh nhân cư trú và chuồng trại gia cầm, gia súc có dịch.

- Sử dụng thuốc kháng virus Tamiflu 75mg theo chỉ định cho những người có nguy cơ cao.

- Phối hợp với cơ quan thú y trong các hoạt động giám sát, phát hiện sớm dịch cúm ở gia cầm để xử lý kịp thời không để lây sang người.

- Tăng cường công tác kiểm dịch y tế biên giới.

- Thông tin giáo dục truyền thông về nguy cơ dịch bệnh, các biện pháp phòng chống và 4 biện pháp phòng dịch cúm gia cầm lây sang người đến từng hộ gia đình.

- Thiết lập đường dây điện thoại nóng để trả lời, hướng dẫn nhân dân.

Điều tra, giám sát, phát hiện bệnh nhân và người tiếp xúc

Đối với bệnh nhân:

- Những người đã được xác định mắc bệnh cúm A H5N1 hoặc nghi ngờ mắc bệnh cúm A H5N1 phải được cách ly tại bệnh viện. Hằng ngày các chất thải của bệnh nhân cúm A, nhất là chất nôn, đờm rãi... phải chứa trong bô có nắp đậy kín và khử trùng triệt để bằng chloramin B.

- Trong thời gian điều trị, hạn chế tối đa việc vận chuyển người bệnh ra khỏi buồng bệnh và khu vực cách ly. Người bệnh cần chụp Xquang, làm xét nghiệm, khám chuyên khoa phải được tiến hành tại giường bệnh. Nếu không có điều kiện, khi chuyển bệnh nhân đi chiếu, chụp, xét nghiệm... cần thông báo trước cho các khoa có liên quan để nhân viên y tế tại các khoa tiếp nhận bệnh nhân cũng phải mang đầy đủ các phương tiện phòng hộ. Người bệnh phải luôn mang khẩu trang y tế trong thời gian điều trị cũng như khi di chuyển trong bệnh viện. Trường hợp đặc biệt phải chuyển bệnh nhân ra khỏi khu vực cách ly cần sử dụng xe cứu thương chuyên dụng. Người bệnh và nhân viên hộ tống, lái xe phải có trang bị phòng hộ. Phương tiện vận chuyển và xe sau đó phải được khử trùng trước khi sử dụng lại.

- Các chất thải phát sinh trong quá trình điều trị, chăm sóc, nuôi dưỡng bệnh nhân cúm A H5N1 phải được xử lý như các chất thải y tế nguy hại.

Đối với người tiếp xúc

- Những người tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân cúm A H5N1 hoặc gia cầm bị bệnh được lập danh sách theo dõi 14 ngày kể từ khi tiếp xúc lần cuối đối với người lớn và 21 ngày đối với trẻ em dưới 15 tuổi. Hằng ngày phải đo nhiệt độ. Nếu nhiệt độ trên 38oC hoặc có các biểu hiện lâm sàng của bệnh viêm đường hô hấp cấp phải đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra.

- Những người được cách ly theo dõi nên bố trí nơi ăn ngủ riêng, hạn chế đi lại, tiếp xúc, thường xuyên mang khẩu trang y tế và sử dụng thuốc sát khuẩn mũi họng hằng ngày.

- Tại gia đình, nơi tạm trú hoặc khu vực ổ dịch cần thực hiện triệt để việc khử trùng bề mặt bằng chloramin B 2% hoặc xử lý không khí bị ô nhiễm bằng formaline.

- Người tiếp xúc hoặc giết mổ gia cầm phải được trang bị phòng hộ.

- Những người có tiếp xúc với nguồn lây nhiễm trong khu dịch thực hiện tốt phòng hộ cá nhân hằng ngày, đặc biệt phải đeo khẩu trang và rửa tay thường xuyên.

Triển khai ngay các biện pháp xử lý khu vực ổ dịch

Đối với gia cầm bị bệnh

Tổ chức giám sát đàn gia cầm, phát hiện sớm ổ dịch gia cầm để thông báo kịp thời cho chính quyền, cơ quan thú y và y tế kịp thời xử lý.

- Tiêu hủy toàn bộ số gia cầm trong đàn bị bệnh bằng 2 biện pháp:

Đốt: Đào hố, đốt dưới hố với củi, rơm rạ hoặc dầu, sau đó lấp đất lại hoặc đốt bằng lò đốt chuyên dụng.

Chôn: Đào hố sâu, rộng tùy thuộc vào số lượng gia cầm nhiều hay ít, lớp đất trên yêu cầu tối thiểu cách mặt đất 1m, đáy và thành hố được lót bằng ni-lông chống thấm, số gia cầm chôn phải đựng trong bao, bên trong có hóa chất khử trùng.

Việc chôn, đốt phải bảo đảm không ô nhiễm môi trường. Những người thực hiện việc tiêu hủy gia cầm phải có trang bị bảo hộ phòng lây nhiễm.

- Cấm giết mổ, buôn bán, vận chuyển gia cầm và sản phẩm bị bệnh từ nơi này sang nơi khác.

- Các trại chăn nuôi, các chuồng gia cầm gần ổ dịch phải được quản lý chặt chẽ:

+ Không được chăn thả tự do và phải thực hiện các biện pháp an toàn sinh học như cách ly chuồng trại bằng tường hoặc hàng rào, lưới bảo vệ nhằm ngăn chặn mầm bệnh từ các loài khác xâm nhập.

+ Hạn chế đến mức tối đa việc đi lại trong chuồng nuôi.

+ Các phương tiện, dụng cụ chăn nuôi nên riêng biệt và vệ sinh tiêu độc sau khi sử dụng.

+ Thường xuyên vệ sinh chuồng trại và phun thuốc sát khuẩn định kỳ 1-3 lần/tuần tùy theo mức độ và tính chất nguy cơ của dịch bệnh. Những người vào khu chăn nuôi phải thực hiện biện pháp khử trùng trước và sau khi ra vào chuồng nuôi.

Xử lý môi trường

Tại khu vực có người được xác định hoặc nghi ngờ mắc cúm A H5N1 tổ chức ngay các biện pháp điều tra và xử lý như sau:

- Phun hóa chất khử trùng trong phạm vi ổ dịch bằng chloramin B với nồng độ 2-5%. Thời gian thực hiện càng sớm càng tốt. Tiến hành phun 2-3 lần cách nhau 2-3 ngày.

- Tùy tình hình thực tế xác định bán kính phun khử trùng phù hợp về mặt dịch tễ học.

- Địa điểm phun là những nơi nghi có virus H5N1:

+ Các chuồng chăn nuôi gia súc, nơi gia cầm sống và thải phân, chất thải.

+ Tại phòng khám bệnh, nơi điều trị bệnh nhân và nơi quản lý người tiếp xúc...

+ Trước và sau khi phun cần vệ sinh môi trường. Quét dọn, thu gom, tiêu hủy phân rác, chất độn chuồng. Rửa sạch dụng cụ chăn nuôi, chuồng trại, để khô, sau đó dùng chất sát trùng thích hợp như nước vôi 10-20%, formol 2-3%, crezin 5%... tiến hành 3 lần mỗi tuần. Nước rửa chuồng trại phải được tập trung và xử lý tốt.

Khử khuẩn đối với các phương tiện vận chuyển

- Vận chuyển bệnh nhân phải bảo đảm an toàn cho người vận chuyển (lái xe, nhân viên y tế, người nhà...).

- Vận chuyển gia cầm phải bảo đảm không để rơi vãi chất thải trong quá trình vận chuyển.

- Nhân viên vận chuyển người bệnh và gia cầm bị bệnh phải được trang bị phòng hộ như khẩu trang, áo choàng dùng một lần, mặt nạ hoặc kính che mắt, găng tay, mũ.

- Sau khi vận chuyển, phương tiện vận chuyển phải được xử lý bằng các chất sát khuẩn như chloramin B 2-5%, hoặc các thuốc sát khuẩn thông thường khác.

Xử lý người bệnh tử vong

- Bảo đảm nguyên tắc an toàn cho nhân viên y tế, người nhà và cộng đồng.

- Người bệnh tử vong phải được khâm liệm tại chỗ theo quy định phòng chống dịch đối với các bệnh truyền nhiễm gây dịch nguy hiểm, phải khử khuẩn bằng các hóa chất chloramin B 5%.

- Chuyển người bệnh tử vong đến nơi chôn cất hay hỏa táng bằng xe riêng và bảo đảm đúng quy định phòng lây nhiễm.

- Trong khoảng thời gian 24 giờ sau khi tử vong phải được chôn cất hoặc hỏa táng.

Tuyên truyền giáo dục cộng đồng

- Thông tin kịp thời cho dân chúng và hướng dẫn cho mọi người biết cách chủ động phòng chống.

- Tăng cường giáo dục, truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng từ tuyến Trung ương tới xã phường về bản chất, đặc điểm của bệnh dịch cúm gia cầm, những cách nhận biết, khai báo bệnh, cách phòng chống dịch cho bản thân, cho gia đình và cộng đồng.

- Nội dung tuyên truyền giáo dục nên ngắn gọn, tập trung vào những điểm cần ghi nhớ và cần làm cho từng loại đối tượng, tránh gây hoang mang cho nhân dân.

- Nội dung tuyên truyền cần thống nhất dựa trên cơ sở tài liệu hướng dẫn của Bộ y tế, gồm:

+ “ Bốn biện pháp phòng chống dịch cúm A H5N1 cho cộng đồng”.

+ “Mười điều phòng chống dịch viêm đường hô hấp cấp do virut” áp dụng cho nhân viên y tế.

- Ngoài các hình thức sử dụng các thông tin đại chúng, các địa phương cần thiết lập “đường dây nóng” để giải đáp và hướng dẫn kịp thời cho nhân dân.

Bốn biện pháp phòng chống dịch cúm A H5N1 cho cộng đồng 1. Các hộ gia đình cần phát hiện sớm hiện tượng gia cầm chết hàng loạt và thông báo ngay cho chính quyền địa phương để kịp thời ngăn chặn dịch lây lan. 2. Tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng gia cầm nghi bị bệnh cúm. 3. Khi có người bị sốt cao có liên quan đến gia cầm bị bệnh phải đến ngay cơ sở y tế để điều trị kịp thời. 4. Dùng chloramin B và các chất khử khuẩn mạnh để diệt khuẩn và tẩy uế chuồng trại thường xuyên trong từng hộ gia đình và các khu vực có dịch cúm gia cầm.

Theo quyết định số 1812/QĐ-BYT ban hành ngày 23-5-2005 của Bộ Y tế