Trong 2 ngày 22 và 23/12, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức Diễn đàn khuyến nông @ nông nghiệp với chủ đề: “Khuyến nông cộng đồng trong xây dựng vùng nguyên liệu cà-phê bền vững ở Tây Nguyên”.
Tham dự diễn đàn ngoài đại diện lãnh đạo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh Tây Nguyên, còn có các tổ chức quốc tế, các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất, chế biến, thu mua cà-phê và hơn 200 thành viên tổ khuyến nông cộng đồng, tổ khuyến nông cộng đồng mở rộng điển hình trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên.
Theo báo cáo của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, diện tích cà-phê năm 2021 của cả nước đạt 710,6 nghìn ha, năng suất đạt 28,2 tạ/ha, cho sản lượng hơn 1,84 triệu tấn. Trong đó, 5 tỉnh Tây Nguyên chiếm 91,2% về diện tích và 93,2% về sản lượng cà-phê cả nước, diện tích cà-phê cho thu hoạch đạt 647,6 nghìn ha và hơn 500 nghìn ha cà-phê dưới 15 tuổi đang chờ khai thác.
 |
Các diễn giả trả lời các câu hỏi của các doanh nghiệp, khuyến nông viên ở cơ sở. |
Theo đánh giá tình hình sản xuất cà-phê giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2021 cho thấy, cả diện tích và năng suất cả nước đều tăng, trong đó diện tích cà-phê tăng 28,1%, năng suất tăng 31,2% và sản lượng tăng 67,7%. Mặc dù diện tích canh tác cà-phê tại khu vực miền núi phía bắc tăng nhanh, tuy nhiên diện tích cà -phê của Tây Nguyên cũng tăng và vẫn là vựa cà-phê lớn nhất của cả nước với mức tăng 31,8%.
Tuy nhiên, việc sản xuất cà-phê ở Tây Nguyên hiện đang gặp khó khăn và thiếu bền vững, quy mô manh mún, nhỏ lẻ, diện tích cà-phê già cỗi chiếm tỷ lệ khá cao; kỹ thuật canh tác chưa hợp lý; khâu chế biến, bảo quản thiếu đồng bộ; khâu tiêu thụ, xuất khẩu còn yếu, thiếu liên kết với thị trường tiêu thụ; người sản xuất cà-phê chưa có tiếng nói trong các quan hệ liên kết ngành hàng, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp đầu vào và đầu ra, nên thường chịu thiệt thòi và chưa bảo vệ được lợi ích của chính mình…
Từ thực tế đó, thực hiện chủ trương của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục coi cà-phê là một trong những cây trồng chủ lực quốc gia, ngày 31/3/2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Quyết định số 1178/QĐ-BNN-TT phê duyệt Đề án tái canh cà-phê giai đoạn 2021-2025, trồng tái canh cà-phê, năng suất ổn định bình quân đạt 3,5 tấn/ha, thu nhập tăng 1,5-2 lần so với trước khi tái canh; Quyết định số 1088/QĐ-BNN-KTHT ngày 25/3/2022 phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022-2025 và Quyết định số 1094/QĐ-BNN-KN ngày 25/3/2022 phê duyệt Đề án Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng…
Mục tiêu của Đề án Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng là củng cố kiện toàn hệ thống khuyến nông cơ sở theo hướng mở rộng đa chức năng dịch vụ, phục vụ tái cơ cấu ngành và phát triển nông thôn, góp phần củng cố xây dựng thương hiệu khuyến nông Việt Nam, đa dạng các hoạt động khuyến nông phục vụ phát triển vùng nguyên liệu, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng nông sản…
Sau hơn 9 tháng Đề án được triển khai, các tỉnh Tây Nguyên thành lập được 8 tổ khuyến nông cộng đồng với 42 thành viên, 39 tổ khuyến nông cộng đồng phục vụ Đề án vùng nguyên liệu cà-phê với 178 thành viên.
Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh Tây Nguyên, các tổ khuyến nông cộng đồng đang triển khai thực hiện thí điểm nhưng đã phát huy được vai trò của mình với đa dạng hoạt động khuyến nông như: Hỗ trợ, tư vấn cho hộ nông dân, hợp tác xã về khuyến nông, về công tác chuyển giao công nghệ; hỗ trợ, tư vấn, vận động thành lập, phát triển hợp tác xã nông nghiệp; hỗ trợ, tư vấn hộ nông dân, hợp tác xã về phát triển thị trường, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị; tư vấn, hướng dẫn chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp. Đối với các tổ khuyến nông cộng đồng phục vụ vùng nguyên liệu đã hỗ trợ các hợp tác xã, tổ hợp tác và nông dân trong chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp, liên kết sản xuất, chuyển đổi số trong nông nghiệp, thông tin thị trường,...
Tuy nhiên, các tổ khuyến nông cộng đồng cũng đang gặp nhiều khó khăn như: là tổ chức khuyến nông tự nguyện, sau khi thành lập chưa có kinh phí để hoạt động; hiện tại tỉnh chưa có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho tổ khuyến nông cộng đồng nên quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn. Tổ khuyến nông cộng đồng không có dấu pháp nhân, khó khăn trong việc ký kết các hợp đồng cung ứng dịch vụ, hợp đồng tư vấn, đào tạo; thiếu các trang thiết bị như máy tính, máy chiếu... để phục vụ triển khai các lớp đào tạo, tập huấn của tổ khuyến nông cộng đồng…
 |
Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh phát biểu tại diễn đàn. |
Do đó, tại diễn đàn, các đại biểu đề xuất một số giải pháp thúc đẩy hoạt động tổ khuyến nông cộng đồng vùng nguyên liệu cà-phê. Đó là hệ thống chính trị cần vào cuộc để tuyên truyền, đào tạo, tổ chức các hội nghị đầu bờ, hội thảo, thăm quan. Tạo cơ chế hỗ trợ trong quá trình sản xuất, hỗ trợ giá bán và đầu mối với các hợp tác xã thông qua tổ khuyến nông cộng đồng.
Cần tăng cường kết nối giữa hợp tác xã, tổ hợp tác, tổ khuyến nông cộng đồng và doanh nghiệp tổ chức sản xuất và thực hiện dịch vụ khoa học cộng nghệ, sử dụng vật tư có trách nhiệm, giống, kỹ thuật canh tác, tái canh cà-phê bền vững, sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn, chứng nhận…. giảm chi phí đầu vào.
Nâng cao năng lực cho các hợp tác xã, tổ hợp tác hiện có và bổ sung cán bộ có trình độ, năng lực để duy trì và xây dựng kế hoạch sản xuất sản phẩm. Kết nối thông tin, đối thoại thường xuyên giữa người sản xuất cà-phê, hợp tác xã, tổ khuyến nông cộng đồng với các doanh nghiệp cung ứng vật tư đầu vào, tiêu thụ sản phẩm đầu ra…
Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cần quan tâm tổ chức các lớp tập huấn để nâng cao năng lực cho các thành viên của tổ khuyến nông cộng đồng, đặc biệt đối với các nội dung liên quan đến kinh tế tập thể, phát triển hợp tác xã, liên kết chuỗi giá trị, chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong sản xuất và thông tin thị trường. Đồng thời xem xét, có chính sách hỗ trợ các thiết bị phục vụ đào tạo và các thiết bị, phương tiện truyền thông cho các tổ khuyến nông cộng đồng, nhằm thúc đẩy và phát huy vai trò tổ khuyến nông cộng đồng vùng nguyên liệu cà-phê ở Tây Nguyên.
Ông Vũ Đình Khiêm, điều phối viên Chương trình cảnh quan bền vững tỉnh Đắk Lắk cho rằng, việc thành lập tổ khuyến nông cộng đồng là cần thiết. Đội ngũ khuyến nông cộng đồng là mắt xích kết nối để chuyển giao khoa học kỹ thuật của nhà nước đến nông dân, kết nối doanh nghiệp với nông dân. Tuy nhiên, cần đào tạo về kỹ thuật, thông tin thị trường, kỹ năng truyền thông, nâng cao năng lực của đội ngũ khuyến nông để đáp ứng bối cảnh hội nhập.
Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh cho biết, việc xây dựng và đưa tổ khuyến nông cộng đồng vào hoạt động là chưa có tiền lệ, chưa có mô hình mẫu. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung tâm khuyến nông các tỉnh cần nghiên cứu, vận dụng xây dựng quy chuẩn, nguyên tắc hoạt động của tổ khuyến nông cộng đồng dựa trên nguyên tắc chung và thực tiễn của địa phương, tuyệt đối không có mô hình cứng nhắc, bám sát nhu cầu sản xuất và yêu cầu của doanh nghiệp, người dân để hoạt động. Đồng thời, từng bước đưa các tổ khuyến nông cộng đồng vào cơ cấu thuộc sở một cách chính thức để có điều kiện thuận lợi hơn duy trì bộ máy và nâng cao chất lượng khuyến nông ở cơ sở. Đối với tổ khuyến nông cộng đồng cần bám sát tình hình thực tiễn của từng chuỗi ngành hàng để năng động, sáng tạo, đồng hành cùng nông dân.
Nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ khuyến nông cộng đồng, tại diễn đàn đã diễn ra lễ ký kết hợp tác hoạt động giữa 7 hợp tác xã với các tổ khuyến nông cộng đồng và doanh nghiệp.
